Tạo động lực thúc đẩy phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ

Phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ (DN KH&CN) là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm đẩy mạnh thương mại hóa sản phẩm KH&CN, nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, phát triển bền vững. Triển khai thực hiện chủ trương này, đến nay, tỉnh Bắc Ninh có 6 doanh nghiệp được cấp chứng nhận DN KH&CN.

Nuôi cấy đông trùng hạ thảo tại Công ty CP công nghệ sinh học Bảo Khang.

Là một trong những doanh nghiệp được cấp chứng nhận DN KH&CN của tỉnh, Công ty CP giống cây trồng Bắc Ninh (Lạc Vệ, Tiên Du) có 3 sản phẩm chính hình thành từ kết quả KH&CN (giống lúa Q,ưu 1; Thịnh Du 11, nếp PD2). Tuy doanh thu của sản phẩm hình thành từ kết quả KH&CN là 3,5 tỷ đồng /năm, chiếm hơn 10% tổng doanh thu toàn Công ty, nhưng lợi nhuận từ sản phẩm KH&CN lại chiếm tới 29,1% (0,35/1,2 tỷ đồng) tổng lợi nhuận (trước thuế) của Công ty. Điều này cho thấy lợi nhuận của sản phẩm hình thành từ kết quả KH&CN cao hơn nhiều so với sản phẩm thông thường khác. Với chiến lược tập trung đầu tư lấy KH&CN làm nền tảng và động lực để phát triển, Công ty CP công nghệ sinh học Bảo Khang đã trở thành địa chỉ tin cậy cung cấp các sản phẩm bảo vệ sức khỏe. Sản phẩm được hình thành từ kết quả KH&CN là tảo Spirulina tươi; Đông trùng hạ thảo, doanh thu của Công ty đạt 490,5 triệu đồng/năm, lợi nhuận 44 triệu đồng. Còn Công ty CP phát triển và đầu tư công nghệ cao Việt Nam, với sản phẩm từ kết quả KH&CN là đông trùng hạ thảo Thiên Vương tươi; Đông trùng hạ thảo Thiên Vương sấy khô, doanh thu 385 triệu đồng/năm, lợi nhuận gần 200 triệu đồng…
Ngoài ra, còn nhiều DN KH&CN khác trên địa bàn tỉnh đã và đang hoạt động hiệu quả với những sản phẩm KH&CN nổi bật như: Giống lúa:GS55; GS333; GS747; Giống ngô: GS9989; DTC6869; đông trùng hạ thảo; Tỏi đen và các sản phẩm từ tỏi đen Vịt lai super M3 và sín chéng… Tuy nhiên, so với quy mô gần 17 nghìn doanh nghiệp DN đang hoạt động, thì con số 6 DN đã được công nhận DN KH&CN là quá thấp. Nguyên nhân là do phần lớn các DN có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, tiềm lực tài chính yếu, không đủ điều kiện để đầu tư, nghiên cứu, phát triển ý tưởng, sản phẩm, nên chưa mạnh dạn đầu tư cho KH&CN. Đặc biệt do ảnh hưởng của dịch COVID-19, dẫn đến cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước đối với DN KH&CN chưa thực sự hấp dẫn. Một số quy định gián tiếp hỗ trợ, thúc đẩy thị trường công nghệ, thương mại hóa sản phẩm KH&CN như: xác nhận kết quả, giao quyền sở hữu, sử dụng, thực hiện nhiệm vụ không sử dụng ngân sách Nhà nước còn bất cập, gây khó khăn cho các DN trong việc tiếp cận và thụ hưởng chính sách. Mặt khác, DN KH&CN có đặc thù là đầu tư lớn, rủi ro cao, sản phẩm mới không dễ được thị trường đón nhận, trong khi tiềm lực tài chính còn hạn chế. Việc hưởng ưu đãi về vay vốn đối với doanh nghiệp KH&CN theo Nghị định 13/2019/NĐ-CP còn nhiều khó khăn, do vậy một số doanh nghiệp hướng đến các chính sách khác hấp dẫn hơn như chính sách hỗ trợ về thuế, đất đai theo Nghị định 210/2013/NÐ-CP về khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn,… Vì vậy, một số doanh nghiệp trên địa bàn không muốn đăng ký thành lập DN KH&CN.
Theo ông Trần Văn Thành, Trưởng phòng Quản lý Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (Sở KH & CN), Nghị định 13/2019/NĐ-CP quy định các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đối với DN KH&CN chính thức có hiệu lực, các DN KH&CN trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh bước đầu đã tiếp cận các chính sách để hưởng các ưu đãi, hỗ trợ theo Nghị định này. Song nội dung quy định trong Nghị định hiện nay chưa rõ ràng, cụ thể như: Về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN đầu tư nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, ưu tiên xác lập quyền sở hữu trí tuệ, sử dụng miễn phí máy móc, trang thiết bị tại các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, cơ sở ươm tạo công nghệ,… các chính sách hỗ trợ trên không quy định cụ thể mức hỗ trợ, thủ tục thực hiện cũng như quy trình, hồ sơ hướng dẫn để các doanh nghiệp có thể áp dụng, thực hiện.
Với mục đích triển khai đồng bộ, hiệu quả các nội dung quy định về chứng nhận và hỗ trợ DN KH&CN quy định tại Nghị định số 13/2019/NĐ-CP, đặc biệt là triển khai các chính sách ưu đãi hỗ trợ của Nhà nước, tạo động lực thúc đẩy việc hình thành và phát triển DN KH&CN, ngành Khoa học tham mưu với UBND tỉnh ban hành Kế hoạch “Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ tỉnh Bắc Ninh đến năm 2025”. Theo đó, tập trung thúc đẩy hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu, ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ vào sản xuất, kinh doanh, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ chủ chốt của công nghiệp 4.0, nâng cao năng suất chất lượng, bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ và năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp.
Phấn đấu đến năm 2025, toàn tỉnh có khoảng 12 DN KC&CN, tỉnh sẽ hỗ trợ tổ chức, cá nhân sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp kết quả KH&CN có khả năng ứng dụng vào sản xuất kinh doanh, tạo ra sản phẩm mới có khả năng thương mại hóa, có sức cạnh tranh trên thị trường để làm cơ sở thành lập DN KH&CN; hoặc chuyển giao kết quả KH&CN đó cho tổ chức, cá nhân khác để thành lập doanh nghiệp KH&CN. Các DNNVV khởi nghiệp sáng tạo đáp ứng điều kiện theo quy định của Luật Hỗ trợ DNNVV và hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ cụ thể: Hỗ trợ kinh phí đối với hoạt động tư vấn pháp lý thành lập DN KH&CN để được hưởng các chính sách ưu đãi theo quy định; Hỗ trợ kinh phí nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ để đa dạng hóa sản phẩm hoặc đổi mới công nghệ, phát triển công nghệ mới để tạo ra sản phẩm mới có sức cạnh tranh trên thị trường;  Tiếp cận, tham gia các đề án, chương trình KH&CN quốc gia để thực hiện hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, giải mã công nghệ và sản xuất kinh doanh sản phẩm hình thành từ kết quả nghiên cứu KH&CN.
Đối với những DN đã được cấp giấy chứng nhận DN KH&CN, có phương án tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ để đa dạng hóa sản phẩm hoặc đổi mới, phát triển công nghệ trên cơ sở công nghệ do doanh nghiệp sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp được hỗ trợ về: Lựa chọn, chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ có sử dụng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước cho DN KH&CN có nhu cầu và đủ điều kiện áp dụng vào sản xuất kinh doanh; Hỗ trợ kinh phí nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ để đa dạng hóa sản phẩm hoặc đổi mới công nghệ, phát triển công nghệ mới để tạo ra sản phẩm mới có sức cạnh tranh trên thị trường; Hỗ trợ doanh nghiệp giới thiệu, quảng bá về kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ, sản phẩm khoa học và công nghệ thông qua các chương trình kết nối cung cầu-công nghệ, hội trợ, triển lãm, sự kiện giới thiệu công nghệ, sự kiện xúc tiến thương mại của trung ương, địa phương và trên các phương tiện truyền thông…
Xác định, phát triển DN KH&CN ở từng ngành, lĩnh vực và từng địa phương phải gắn với tái cơ cấu nền kinh tế, do vậy các ngành chức năng, chính quyền các cấp và các DN phải không ngừng nỗ lực hơn nữa, gắn số lượng với chất lượng, làm cho DN KH&CN thực sự trở thành nền tảng, động lực phát triển sản xuất hàng hóa có giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao của sản phẩm địa phương.