Tháo “điểm nghẽn” cho ngành cơ khí

Mấy năm gần đây, ngành cơ khí của tỉnh phát triển khá mạnh cả về quy mô và chất lượng. Giá trị sản xuất tiếp tục tăng trưởng, được đánh giá có nhiều tiềm năng, triển vọng phát triển. Tuy nhiên, ngành này vẫn còn nhiều “điểm nghẽn” cần tháo gỡ để phát triển.

Phần lớn các cơ sở sản xuất trong lĩnh vực cơ khí chưa có điều kiện đầu tư thiết bị, công nghệ hiện đại.

Toàn tỉnh hiện có hơn 660 cơ sở sản xuất trong lĩnh vực cơ khí và kim loại, tập trung nhiều ở phường Châu Khê, Đình Bảng (thành phố Từ Sơn), chiếm hơn 12,5% tổng số cơ sở sản xuất toàn ngành. Nhìn chung, sản xuất ngành cơ khí và kim loại trong giai đoạn này dù gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nhưng tốc độ tăng trưởng vẫn ổn định. Một số doanh nghiệp (DN) sản xuất thiết bị cho ngành ô tô, xe máy và chế tạo khuôn với thiết bị tương đối hiện đại, công tác quản trị doanh nghiệp tốt, tạo được vị thế trong ngành, góp phần thúc đẩy công nghiệp của tỉnh phát triển. Tuy có tiềm năng để phát triển, nhưng hầu hết các DN nội tỉnh, nguồn lực hạn chế, chịu sự cạnh tranh gay gắt với các DN nước ngoài nên hiệu quả hoạt động chưa cao.

Ông Nguyễn Đăng Đoàn, Giám đốc Công ty Cổ phần đồng Âu Lạc (Quảng Bố, Lương Tài) chuyên sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn phục vụ ngành nông nghiệp cho biết: “Mặc dù là DN nhỏ nhưng các sản phẩm của công ty nghiên cứu chế tạo đều mang tính ứng dụng cao, nhiều đối tác muốn hợp tác, đặt hàng với quy mô lớn. Tuy vậy, một số hợp đồng DN phải từ chối vì  nguồn vốn, nhân lực còn hạn chế, nhất là mặt bằng sản xuất”. Tương tự, nhiều DN hoạt động trong lĩnh vực cơ khí cũng chia sẻ, quá trình hoạt động rất muốn mở rộng quy mô, nhưng do nguồn vốn đầu tư hạn hẹp nên thường xuyên phải “bóc ngắn cắn dài” để tồn tại và phát triển. Nhất là đại dịch COVID-19 trong 2 năm qua đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch phát triển của DN.
Theo nhận định của lãnh đạo Sở Công Thương, đa số DN sản xuất trong lĩnh vực cơ khí đều đi lên từ hộ sản xuất gia đình nên nguồn tài chính có hạn, máy móc, công nghệ cũ, chất lượng, tính cạnh tranh của sản phẩm chưa cao, chưa sẵn sàng các điều kiện tiếp cận công nghệ mới. Trong khi đó, đầu tư cho công nghiệp, nhất là công nghiệp nặng phục vụ cho sản xuất công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao tốn kém; thời gian thu hồi vốn chậm, yêu cầu cao về chất lượng nguồn nhân lực; chính sách ưu tiên phát triển sản phẩm cơ khí chưa tạo được động lực thúc đẩy các DN vay vốn, đầu tư sản xuất đi vào chiều sâu.
Để trợ lực cho ngành cơ khí, hàng loạt các cơ chế chính sách đã được ban hành. Gần đây nhất là Nghị quyết 23/NQ/TƯ của Bộ Chính trị ngày 22-3-2018 về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045, xác định công nghiệp cơ khí là một trong những ngành công nghiệp ưu tiên phát triển, trong đó tập trung vào một số ngành như ôtô, máy nông nghiệp, thiết bị công trình, thiết bị công nghiệp, thiết bị điện, thiết bị y tế... Chính phủ ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 6-8-2020 về các giải pháp thúc đẩy phát triển CNHT, trong đó phát triển linh kiện phụ tùng kim loại, linh kiện phụ tùng nhựa - cao su và linh kiện phụ tùng điện - điện tử, đáp ứng mục tiêu đến hết năm 2025 cung ứng được 45% nhu cầu sản phẩm linh kiện phụ tùng cho các ngành công nghiệp. Đến năm 2030, cung ứng được 65% nhu cầu trong nước, đẩy mạnh sản xuất các lĩnh vực sản phẩm phục vụ các ngành công nghiệp công nghệ cao...
Bắc Ninh cũng đã có những chính sách hỗ trợ được lồng ghép xây dựng. Đồng thời khuyến khích các DN tự nghiên cứu, thiết kế, chuyển giao công nghệ đến sản xuất linh kiện, phụ tùng, vật liệu, vật tư… nhằm đa dạng hoá sản phẩm CNHT; khai thác triệt để năng lực hiện có trong sản xuất các sản phẩm phục vụ các ngành công nghiệp; đẩy mạnh hợp tác chặt chẽ giữa các DN trong và ngoài nước trong gia công chế tạo linh kiện, phụ tùng, thiết bị để tận dụng năng lực hiện có, phục vụ cho công nghiệp sản xuất, lắp ráp; thu hút đầu tư nước ngoài vào các lĩnh CNHT ngành cơ khí theo danh mục xác định trong từng giai đoạn nhất định, bảo đảm hiệu quả và phù hợp với định hướng chuyển dịch cơ cấu công nghiệp, trong đó quan tâm đến CNHT khâu công nghệ nguyên vật liệu, công nghệ chế tạo công nghệ cao; phát triển mạnh CNHT ngành cơ khí, tạo điều kiện tăng cường thu hút vốn nước ngoài vào đầu tư sản xuất sản phẩm công nghiệp hoàn chỉnh, nhất là các tập đoàn lớn, các công ty đa quốc gia, tham gia vào chuỗi cung ứng của họ; hỗ trợ, tạo điều kiện tiếp nhận công nghệ mới để chuyển các làng nghề cơ khí hiện có từ sản xuất công nghệ lạc hậu sang sản xuất các sản phẩm cơ khí công nghệ tiên tiến, hiện đại...
Sở Công Thương đang khảo sát các DN ngành cơ khí, chế tạo để thu thập thông tin, đánh giá hiện trạng công nghệ của các DN. Trên cơ sở đó triển khai chính sách ưu đãi, chiến lược phát triển ngành công nghiệp cơ khí cho các DN; xây dựng báo cáo tổng hợp và các báo cáo chuyên đề, cập nhật thông tin của các DN cơ khí trên trang thông tin điện tử của Sở để cộng đồng DN có thêm kênh thông tin, hợp tác với nhau một cách rộng rãi hơn nhằm nâng tầm DN ngành cơ khí.