Thay đổi quy trình chọn hiệu trưởng

Một trong những điểm mới trong đề án đổi mới cơ chế tài chính cho giáo dục nằm trong dự thảo Chiến lược Phát triển Giáo dục (CLGDPT) giai đoạn 2009-2020 của Bộ GD&ĐT là hiệu trưởng được giao quyền quyết định mức lương cho từng giáo viên.

Cùng với chủ trương mới về tuyển dụng giáo viên theo chế độ hợp đồng 100% đang đặt ra những vấn đề lớn:  Hiệu trưởng nhà trường được trao quyền được tuyển dụng, được thải hồi, được quyết định mức lương cho từng người lao động... 

Vậy  chủ trương này có làm nảy sinh tiêu cực trong quá trình thực hiện quyền hạn của các hiệu trưởng hay không và ngành GD&ĐT cần điều chỉnh gì trong việc lựa chọn và chuẩn bị lực lượng hiệu trưởng mới ngang tầm với quyền hạn và nhiệm vụ mới? Sau đây là ý kiến các nhà quản lý.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà - Giám đốc Sở GD&ĐT Thừa Thiên-Huế:

Phải phát huy nhiều hơn nữa quyền dân chủ cơ sở

Tuyển dụng theo chế độ biên chế, chúng ta phải đối mặt với thực tế là cho thôi việc người được tuyển dụng rất khó, dù người lao động đó có yếu kém đến đâu. Tuy nhiên, tuyển dụng theo hình thức hợp đồng 100% như CLPTGD đã nêu cũng không phải không nảy sinh vấn đề.

Chẳng hạn, ông hiệu trưởng đánh giá không khách quan; quy chế dân chủ trong trường học không được thực hiện tốt. Để tránh tình trạng này, cần phát huy quyền dân chủ cơ sở cao, có sự vào cuộc đánh giá giáo viên của các tổ chức trong nhà trường phổ thông chứ không phải chỉ dựa trên cảm tính của chỉ một vài người.

Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác thanh tra kiểm tra của Bộ GD&ĐT, của  Sở GD&ĐT, Công đoàn... Vả lại, người dân còn có quyền kiến nghị, khiếu nại lên các cơ quan quản lý nhà nước và thanh tra. Cái gì mới làm sẽ vấp phải khó khăn nhưng không nên vì thế mà không làm.

Ông Phạm Văn Năng, Hiệu trưởng trường ĐH Kinh tế TPHCM:

Hiệu trưởng cũng phải được quyết định mức học phí

Hiệu trưởng có quyền trả lương cho giáo viên (GV) là một ý tưởng bất khả thi vì vướng quy chế ngạch bậc công chức của Bộ Nội vụ. Tuy nhiên, nếu quy định hiệu trưởng có quyền trả lương cho GV thì cũng phải kèm theo là quy định hiệu trưởng có quyền quyết định mức thu học phí của sinh viên.

Để trả lương trung bình cho GV hiện nay ở mức 1.000-2.000 USD thì mức thu học phí/đầu sinh viên/ năm phải là 4 triệu đồng. Trường ĐH Kinh tế TPHCM đã trình phương án thu học phí này lên Bộ GD&ĐT và chờ phê duyệt.

Ông Mai Trọng Nhuận, Giám đốc ĐHQG Hà Nội:

Nâng cao tinh thần tự chịu trách nhiệm của hiệu trưởng

Để hạn chế tiêu cực trong chủ trương mới như dư luận đặt ra, song song với việc trao quyền tự chủ cho hiệu trưởng các trường cũng phải nâng cao tinh thần tự chịu trách nhiệm của hiệu trưởng và đi kèm với một cơ chế thực hiện minh bạch, công khai và dân chủ.

Theo đó, mọi việc hiệu trưởng làm phải được “mở” tối đa và công khai trước cộng đồng, trước xã hội, kèm theo cam kết thực hiện theo quy chế quy định cụ thể. Ví dụ: công việc đến đâu (cụ thể từng đầu việc) thì được hưởng lương bao nhiêu.

Mở tối đa là để cộng đồng, xã hội và các bên liên quan giám sát được việc thực hiện quyền lực của ông hiệu trưởng, không thể để cho hiệu trưởng thích làm gì theo ý mình thì làm. Việc giám sát phải được thực hiện bởi một Hội đồng và có sự tăng cường giám sát nhà nước của các bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, Bộ GD&ĐT...

Nếu chỉ trao quyền mà không giám sát thì cực kỳ nguy hiểm. Để tránh thải hồi người tùy tiện như dư luận lo ngại phải dựa vào Luật Lao động để làm thỏa thuận giữa hiệu trưởng và giáo viên quy định cụ thể sai phạm đến đâu thì phạt hành chính, sai phạm đến đâu thì thôi việc dưới sự giám sát của các tổ chức có liên quan. Nếu hiệu trưởng xử sai thì giáo viên có quyền khiếu kiện.

Lựa chọn và chuẩn bị một đội ngũ hiệu trưởng công tâm có năng lực để thực hiện chủ trương mới là một việc quan trọng. Phải mô tả được cụ thể chức năng, quyền hạn và nhiệm vụ của hiệu trưởng thật rõ ràng để từ đó  mới đưa ra được tiêu chuẩn cụ thể.

Khi đã có quy định cụ thể, cần công khai để những người có đủ khả năng có thể đăng ký dự tuyển. Một hội đồng tuyển dụng sẽ tuyển chọn và đưa ra một hội đồng khoa học, sau đó là bỏ phiếu tín nhiệm.

Một hội đồng cuối cùng sẽ tuyển chọn người có năng lực phù hợp nhất chứ không phải người có số phiếu nhiều nhất và  gửi lên cấp trên quyết định. Một quy trình sàng lọc nhiều lưới như vậy sẽ đủ độ tin cậy.

Rất tiếc, dường như hiện nay công tác tuyển chọn HT chưa được thực hiện như vậy.

Theo TPO