Thay đổi thi tuyển theo hướng có lợi cho thí sinh

Nhiều năm nay, kỳ thi tuyển sinh vào THPT công lập luôn được xã hội rất quan tâm bởi ở góc độ nào đó, còn khắc nghiệt hơn cả kỳ thi/xét tuyển vào Đại học. Đây là thực tế tại nhiều địa phương trong đó có Bắc Ninh.

Như nhiều địa phương trong cả nước, năm 2022 ghi nhận số học sinh lớp 9 tăng cao bởi đây là lứa “heo vàng” sinh năm Đinh Hợi 2007 mà theo quan niệm dân gian thì đây là năm đẹp? Tại Bắc Ninh, tổng số học sinh tăng hơn 3.000 so với năm 2021, với hơn 20 nghìn em. Tỷ lệ tuyển vào lớp 10 hệ công lập được UBND tỉnh ấn định không quá 70%. Tổng chỉ tiêu lớp 10 công lập được UBND tỉnh duyệt năm học 2022-2023 là 13,3 nghìn, chiếm 65%. Năm 2022, cuộc đua vào lớp 10 công lập khá cam go, nhất là vào các trường THPT tốp đầu như Hàn Thuyên, Lý Thái Tổ, Thuận Thành số 1… Ngành GD-ĐT dường như tạo được niềm tin trong nhân dân bởi nhiều năm không xảy ra các hành vi tiêu cực.

Thí sinh dự thi tuyển sinh vào Trường THPT Hàn Thuyên năm học 2022-2023.

Tuy nhiên, xuất phát từ bệnh thành tích và một số nguyên nhân khác nữa, không ít trường THCS trong công tác phân luồng hướng nghiệp học sinh lớp 9 đã có những cách làm cực đoan khi ép những học sinh mà họ cho là yếu, kém không được nộp hồ sơ thi tuyển vào các trường THPT công lập, nếu không sẽ không xét tốt nghiệp THCS? Việc không ít trường ép học sinh yếu kém, kể cả các em có học lực trung bình không được thi vào lớp 10 công lập là nhằm nâng điểm bình quân các môn thi và tỷ lệ thí sinh trúng tuyển. Việc làm trên, suy cho cùng chính là bệnh thành tích. Càng những trường có ít học sinh dự thi vào lớp 10 công lập càng chứng tỏ câu chuyện dạy học ở những trường đó có vấn đề. Nhiều năm qua, những trường THCS chất lượng tốt của thành phố Bắc Ninh như: Ninh Xá, Tiền An, Suối Hoa…, số học sinh thi vào lớp 10 công lập chiếm tới 90% nhưng cũng có những trường ở thành phố hoặc ở các huyện, tỷ lệ đăng ký thi vào lớp 10 công lập chỉ chiếm khoảng 60% đến 70% thì điểm bình quân kể và tỷ lệ trúng tuyển cũng phải khác nhau. Nếu chỉ căn cứ vào điểm bình quân thi tuyển sinh và tỷ lệ thí sinh trúng tuyển/thí sinh dự thi để so sánh chất lượng giữa các trường là không hợp lý. Năm 2022, toàn tỉnh có hơn 5 nghìn học sinh lớp 9 không tham dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập. Điều chắc chắn rằng, rất nhiều trường hợp vẫn muốn thi nhưng vì nhiều lý do nên không dám hoặc không được đăng ký thi.
Năm 2022, toàn tỉnh còn hơn 15,4 nghìn thí sinh đăng ký vào 23 trường THPT công lập với 13,3 nghìn chỉ tiêu, loại 2,1 nghìn thí sinh. Số thí sinh bị loại trên tổng số thí sinh không cao, chiếm khoảng 14%, nhưng điều đáng nói vì phần đông là những học sinh học lực khá trở lên. Điều đáng nói nữa là chất lượng nguồn tuyển cũng rất khác nhau. Cùng là trường công lập, nhưng có đơn vị nguồn tuyển đầu vào vừa đông lại đa số là thí sinh học lực giỏi nên điểm chuẩn rất cao. Trong khi đó, lại có những trường số lượng dự thi thấp hơn cả chỉ tiêu tuyển, nên cứ thi là đỗ (nếu không bị điểm liệt), điều này làm mất ý nghĩa kỳ thi tuyển sinh. Những bất cập đó tiếp tục thể hiện rõ qua điểm chuẩn tuyển sinh vào THPT công lập năm học 2022-2023, thi chung đề nhưng trường có điểm tuyển sinh cao nhất là THPT Hàn Thuyên lấy 32,75 điểm trong khi điểm chuẩn vào trường THPT Lương Tài số 2 là 8,15 điểm; THPT Hàm Long là 9,50 điểm; THPT Quế Võ 3 là 10 điểm…
Trong loạt bài viết về thi tuyển sinh vào THPT công lập năm học 2022-2023, phóng viên Báo Bắc Ninh đã đặt vấn đề: Nên chăng, từ năm 2023, tỉnh sẽ cho phép các trường THPT công lập được giữ tỷ lệ nhất định tuyển nguyện vọng 2 với những thí sinh thi trượt nguyện vọng 1 ở những trường công lập có điểm chuẩn cao?
Báo chí cùng dư luận xã hội đã tạo được hiệu ứng tích cực. Một số đồng chí lãnh đạo tỉnh trong đó có đồng chí Nguyễn Quốc Chung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh yêu cầu ngành giáo dục lắng nghe, tham mưu đúng đắn, kịp thời, hợp lòng dân và có lợi cho thí sinh.
Ngày 29-3-2023, UBND tỉnh phê duyệt kế hoạch tuyển sinh vào lớp 10 công lập có điểm mới đáng chú ý. Xét nguyện vọng 1: Căn cứ điểm thi của thí sinh, Sở GD-ĐT xét trúng tuyển 95% chỉ tiêu. Tại ngưỡng xét tuyển 95%, trường THPT có điểm xét tuyển cao nhất trên cùng địa bàn cấp huyện, Sở sẽ xét đủ chỉ tiêu được giao. Thí sinh đỗ nguyện vọng 1 không được xét tuyển nguyện vọng 2. Xét nguyện vọng 2: Căn cứ điểm thi của thí sinh, Sở xét trúng tuyển nguyện vọng 2 nhưng không quá 5% chỉ tiêu đối với thí sinh có nguyện vọng 2 và có tổng điểm xét tuyển cao hơn hoặc bằng điểm chuẩn nguyện vọng 1 của trường đăng ký nguyện vọng 2.
Trong 2 năm 2021 và 2022, do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, kỳ thi tuyển sinh vào THPT công lập rút ngắn thời gian các môn thi và số buổi thi, năm 2023, các quy định lại trở về như cũ cho phù hợp với thực tế.
Để kỳ thi tuyển sinh vào THPT công lập an toàn, nghiêm túc, theo hướng có lợi cho tất cả thí sinh, Sở GD-ĐT trực tiếp là các Phòng GD-ĐT cấp huyện cần kiên quyết xử lý những trường THCS vì bệnh thành tích mà ép mà học sinh không được nộp đơn dự thi vào THPT công lập. Phân luồng cần phải hiểu đúng bản chất là định hướng cho các em thi trường nào vừa sức, ngành nghề gì phù hợp năng lực, sở trường, chứ không phải cực đoan là cấm đoán các em thi vào các trường THPT công lập. Làm như vậy không chỉ khiến nhiều em học sinh mất cơ hội vào trường công, vừa làm xấu hình ảnh các nhà trường chỉ vì bệnh thành tích trong giáo dục.
Kỳ thi tuyển sinh vào THPT công lập và THPT Chuyên Bắc Ninh năm học 2023-2024 sẽ diễn ra trong 3 ngày 5, 6 và 7-6-2023.