Thực trạng và giải pháp phát triển nhà ở xã hội

Phát triển nhà ở là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Điều này được cụ thể hóa khi tỉnh ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư cũng như trực tiếp sử dụng nguồn ngân sách Nhà nước phát triển nhà ở cho các đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nơi ở. Qua đó, góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển đô thị, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại.

Tính riêng về các dự án nhà ở xã hội, hiện nay toàn tỉnh có 45 dự án với tổng diện tích hơn 110 ha. Sau khi hoàn thành, dự kiến cung cấp cho thị trường khoảng hơn 3,2 triệu m² sàn. Số liệu trên tuy chưa đạt được mục tiêu đề ra tại chương trình phát triển nhà ở xã hội của tỉnh đến năm 2020 nhưng đã được đánh giá cao trong kết luận của Chánh Thanh tra (Bộ Xây dựng) về chiến lược phát triển nhà ở Quốc gia vào tháng 3-2017. Xét trên tiến độ thực hiện, đối với nhà ở cho người thu nhập thấp có 22 dự án, diện tích 36,2 ha, khi hoàn thành đáp ứng khoảng 1,38 triệu m², cung cấp 14.910 căn hộ; trong đó, có 2 dự án cơ bản hoàn thành và đưa vào sử dụng là khu nhà ở thu nhập thấp Võ Cường và Hòa Long - Kinh Bắc  với diện tích 2,5 ha, tổng diện tích sàn hơn 118 nghìn m², đáp ứng 1.313 căn hộ. Ngoài ra, còn 11 dự án đang triển khai xây dựng với 6.808 căn hộ; 9 dự án chuẩn bị đầu tư. Trên lĩnh vực nhà ở cho công nhân, có 23 dự án với quy mô gần 74 ha, tương ứng với 1,876 triệu m² sàn, khi hoàn thành sẽ cung cấp chỗ ở cho khoảng 150 nghìn công nhân. Hiện tại, có 2 dự án đưa vào sử dụng là nhà ở công nhân Samsung (giai đoạn I do Công ty Samsung Electronics Việt Nam đầu tư) KCN Yên Phong và khu nhà ở KCN Yên Phong (do TCT Viglacera đầu tư) đáp ứng hơn 11.600 chỗ ở cho công nhân. Còn 21 dự án nhà ở công nhân đang và chuẩn bị đầu tư, đáp ứng hơn 138 nghìn chỗ ở. Cùng với việc khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư về nhà ở, những năm gần đây, tỉnh còn chỉ đạo các ngành, địa phương thống kê, hỗ trợ hàng nghìn gia đình có công với cách mạng, người nghèo về nhà ở. Qua đó, giúp người dân có chỗ ở ổn định, phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.

Khu nhà ở cho công nhân do Samsung Electronics Việt Nam đầu tư tại KCN Yên Phong.

Những kết quả đạt được về phát triển nhà ở xã hội là bước khởi đầu hình thành loại nhà ở cao tầng và nếp sống chung cư ở thành phố Bắc Ninh - đây là giải pháp tối ưu và là xu thế chung về phát triển  nhà ở đô thị trên. Không những thế, các dự án lớn còn góp phần tạo đột phá về thay đổi diện mạo đô thị, tạo được nhiều điểm nhấn về cảnh quan kiến trúc các đô thị trung tâm. Riêng thành phố Bắc Ninh đã có gần 20 tòa nhà cao tầng; KCN Yên Phong 6 khu nhà cao tầng.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, hoạt động phát triển nhà ở xã hội của tỉnh còn một số hạn chế như: Một số dự án trong quá trình đầu tư không quan tâm đến hạ tầng kỹ thuật (bãi đỗ xe,  công trình dịch vụ, nhà trẻ, cây xanh...), mật độ dân số cao; tiến độ triển khai chậm; sự phát triển của các dự án thiếu đồng bộ, chỉ chủ yếu tập trung tại thành phố Bắc Ninh, thị xã Từ Sơn, KCN Yên Phong - Quế Võ - Tiên Sơn... Nguyên nhân chính là do lĩnh vực nhà ở xã hội không hấp dẫn nhà đầu tư (lợi nhuận thấp), trong khi đó các chính sách hỗ trợ của Nhà nước chưa đủ mạnh. Ngoài ra, do sức hút của các KCN, số lượng công nhân ngoại tỉnh không ngừng gia tăng tạo sức ép không hề nhỏ lên việc đáp ứng nhu cầu về chỗ ở. Tại hội nghị đánh giá tiến độ các dự án nhà ở xã hội do Sở Xây dựng tổ chức vào tháng 7-2017, đại diện các nhà đầu tư còn nêu một số khó khăn như: Chính sách và các văn bản quy phạm pháp luật về nhà ở xã hội có sự điều chỉnh, thay đổi liên tục; công tác GPMB và đấu nối hạ tầng ngoài hàng rào dự án; trong quá trình đầu tư còn khó tiếp cận nguồn vốn, khi vận hành chung cư còn nhiều bất cập về cung cấp dịch vụ (điện, nước), công tác PCCC... Các doanh nghiệp đề nghị ngành chức năng hỗ trợ việc hướng dẫn thành lập Ban quản trị tòa nhà chung cư; tổ tư vấn giúp triển khai các dự án nhà ở cho công nhân...

Từ việc đánh giá thực trạng từng lĩnh vực nhà ở và kiến nghị của chủ đầu tư, ngành chức năng đề xuất các giải pháp, chính sách ưu đãi thu hút đầu tư. Cụ thể, về giải pháp quy hoạch và đất đai cần kịp thời điều chỉnh, bổ sung diện tích, vị trí các khu nhà ở công nhân phù hợp với tốc độ  phát triển kinh tế của tỉnh. Xử lý nghiêm các dự án chậm triển khai, đầu tư thiếu đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật - xã hội. Tập trung đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật - xã hội thiết yếu tại các khu vực tập trung nhiều dự án nhà ở xã hội. Về cơ chế chính sách, cần thành lập quỹ phát triển nhà ở và thực hiện cho vay vốn đối với dự án phát triển nhà ở xã hội; ưu tiên dự án nhà ở cho công nhân thông qua việc giao mặt bằng sạch, hỗ trợ 50% chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong hàng rào của dự án. Về phía các nhà đầu tư, cần huy động tối đa các nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng, bảo đảm các trình tự thủ tục theo quy định; khuyến khích đăng ký công trình chất lượng cao, công trình xanh, thân thiện với thiên nhiên tạo điểm nhấn hiện đại về cảnh quan, kiến trúc.