Tiếng Việt

Thủy, em họ tôi, nói tiếng Anh như gió, chuyện với Tây lưu loát, xem phim Anh, Mỹ chẳng cần thuyết minh hay phụ đề. Tuy nhiên, những người không biết tiếng Anh khi giao tiếp với Thủy có chút khó khăn vì em không nói “vâng” hay “được” mà là “ok”, “đặt vé” thì nói thành “book vé”, “gọi món” là “order”...

Ông Minh (ông nội Thủy) nhiều lần nhắc nhở cháu gái không lạm dụng ngoại ngữ trong giao tiếp hàng ngày để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Mỗi lần như vậy, Thủy đều bảo do sử dụng tiếng Anh nhiều nên bị xen lẫn, phần vì một số từ tiếng Anh quá phổ biến trong đời sống nên sử dụng cho tiện. 
Một lần ông Minh có khách đến chơi, tôi và Thủy được ông nhờ giúp chuẩn bị trà nước tiếp khách. Khách là nhóm bạn cùng học Đại học với ông Minh trước kia, trong đó có hai người Pháp. Họ nói chuyện rôm rả bằng tiếng Pháp suốt buổi. Ông Minh còn cao hứng mang đàn bầu ra gảy khúc Dạ cổ hoài lang cho họ nghe. Hai ông khách người Pháp gật gù, say mê lắm. Thủy ghé tai tôi: “Em vẫn biết ông từng du học ở Pháp nhưng không nghĩ ông giỏi thế, nói chuyện như người Pháp bản địa ấy chị nhỉ? Mà ngày thường chả thấy ông nói một từ tiếng Pháp nào nên em tưởng ông quên hết rồi cơ”.
Hôm ấy, khi các vị khách đã ra về, ông Minh gọi hai chúng tôi lại, mở máy tính cho xem phim tài liệu về Giáo sư, Tiến sỹ Trần Quang Hải, con trai của Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Khê. Cả hai bố con đều là nhà nghiên cứu, giảng dạy âm nhạc dân tộc Việt Nam nổi tiếng tại Pháp. Sau khi tốt nghiệp khoa violin tại trường Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn, ông Trần Quang Hải sang Pháp tiếp tục học nâng cao về violin. Thế nhưng, vị Giáo sư âm nhạc người Pháp là bạn của Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Khê lại định hướng cho ông Hải nên theo đuổi việc nghiên cứu âm nhạc dân tộc Việt Nam. Sau đó, ông Hải thành danh tại Pháp với những nghiên cứu về âm nhạc dân tộc Việt Nam.
Trong phim tài liệu, khi nói chuyện với đồng bào Việt Nam đang sinh sống tại Pháp, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Quang Hải sử dụng tiếng Việt và nói rất lưu loát dù có nhiều năm sinh sống, làm việc tại Pháp. Ông Minh bảo: “Các cháu hãy nhìn gương Giáo sư, Tiến sỹ Trần Quang Hải nhé. Mình giỏi ngoại ngữ để dễ dàng giao tiếp, hội nhập với bạn bè quốc tế nhưng mình cũng cần giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ mẹ đẻ, giữ đặc trưng văn hóa dân tộc. Có như vậy chúng ta mới có thể tự hào với bạn bè quốc tế”. 
Câu chuyện của ông nội giúp Thuỷ từ bỏ thói quen “độn” tiếng Anh trong tiếng Việt khi giao tiếp hàng ngày với người thân, hàng xóm. Có lần tôi còn thấy em ngẫu hứng theo giai điệu bài hát Thương ca Tiếng Việt: “Tiếng Việt ru bên nôi, tiếng mẹ thương vô bờ…Tiếng Việt còn trong mỗi người, người Việt còn thì còn nước non. Giữ tiếng Việt như ngày nào, hào hùng xưa mãi vọng ngàn sau. Tiếng Việt còn trong mọi người, hồn Việt mình còn nguyên vẹn tròn. Giữ tiếng Việt cho nối đời, lời quê hương ấy lời sắt son.”