Tiếp thêm động lực mới cho quan hệ Việt Nam - Trung Quốc

Nhân chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc, ngày 30/10, mạng Nhân dân nhật báo của Trung Quốc đã đăng trên mục “Tin tức nổi bật” bài viết của Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn có tiêu đề “Tiếp thêm động lực mới cho quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc”. Nội dung bài viết như sau:

Việt Nam - Trung Quốc, hai nước láng giềng núi liền núi, sông liền sông, nhân dân hai nước có tình hữu nghị truyền thống lâu đời. Trong chặng đường hơn 72 năm kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Trung Quốc đến nay, dù thời cuộc có nhiều biến đổi, quan hệ hai nước tuy có lúc thăng trầm, song hữu nghị, hợp tác luôn là dòng chảy chính. Với chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam hết sức coi trọng việc phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện với Đảng, Nhà nước và nhân dân Trung Quốc. Thực tiễn cũng cho thấy, việc củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước là hoàn toàn phù hợp với lợi ích căn bản, lâu dài của hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước, có lợi cho hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Những năm qua, với nỗ lực chung của cả hai bên, quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc tiếp tục có bước phát triển quan trọng trên các lĩnh vực. Nhìn lại hơn 5 năm qua, kể từ sau Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam (1/2016) và Đại hội XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc (10/2017), quan hệ hai Đảng, hai nước tổng thể duy trì đà phát triển tích cực và để lại nhiều dấu ấn đậm nét. 

Tăng cường định hướng chiến lược, củng cố tin cậy chính trị: Lãnh đạo hai Đảng, hai nước duy trì trao đổi thường xuyên với hình thức linh hoạt, đưa ra định hướng quan trọng cho quan hệ song phương. Tháng 1/2017, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Trung Quốc; tháng 11/2017, Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam và dự Hội nghị Cấp cao APEC. Đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của đồng chí Tập Cận Bình ngay sau Đại hội XIX, đánh dấu việc hai lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai nước một lần nữa thăm lẫn nhau trong cùng một năm (tiếp sau năm 2015). Từ năm 2020 đến nay, thích ứng với tình hình đại dịch COVID-19 kéo dài, hai bên vẫn duy trì trao đổi, tiếp xúc cấp cao mật thiết thông qua các hình thức linh hoạt như điện đàm, hội đàm trực tuyến, trao đổi thư tín..., góp phần tăng cường tin cậy chính trị và tạo sự lan tỏa đến giao lưu, hợp tác các cấp, các ngành và mọi lĩnh vực giữa hai nước.

Nở rộ thành quả hợp tác kinh tế - thương mại, đưa hai nước ngày càng có vị trí quan trọng trong tổng thể quan hệ kinh tế đối ngoại của nhau: Mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, tổng kim ngạch thương mại Việt - Trung năm 2021 vẫn tăng 24,6%, đạt 165,9 tỷ USD (theo số liệu của Trung Quốc là hơn 230 tỷ USD, tăng 19,7%). Trong 8 tháng năm 2022, kim ngạch thương mại Việt - Trung đạt 117,4 tỷ USD, tăng 10,8% so với cùng kỳ năm 2021. Từ năm 2016, Việt Nam liên tục là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN; trong khi Trung Quốc liên tục 18 năm liền là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Đầu tư trực tiếp của doanh nghiệp Trung Quốc vào Việt Nam duy trì tăng trưởng qua các năm. Tổng vốn lũy kế đến cuối năm 2021 đạt 21,3 tỷ USD, tăng hơn gấp đôi so với mức 10,5 tỷ USD của thời điểm cuối năm 2016. Xét theo tiêu chí năm, trong hai năm 2019 và 2020, Trung Quốc là nhà đầu tư lớn thứ 4; năm 2021 vươn lên là nhà đầu tư lớn thứ 3 tại Việt Nam, tăng 7 bậc so với năm 2015. Có được những thành quả tốt đẹp như trên là không dễ dàng, nhất là trong bối cảnh chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất khu vực và toàn cầu gặp khó khăn do tác động của đại dịch COVID-19.

Đoàn kết, tương trợ, cùng nhau vượt qua đại dịch COVID-19, hợp tác phòng chống dịch trở thành điểm sáng của quan hệ song phương. Ngay sau khi dịch COVID-19 bùng phát, Việt Nam là một trong những nước đầu tiên viện trợ hàng hóa, vật tư y tế cho Vũ Hán và các địa phương biên giới của Trung Quốc. Khi dịch bệnh lan rộng tại Việt Nam, Trung Quốc là một trong số các nước cung cấp vaccine nhiều và nhanh nhất cho Việt Nam với tổng số lượng trên 50 triệu liều cả viện trợ và thương mại; đã và đang triển khai các khoản viện trợ vật tư y tế tổng trị giá 26,5 triệu Nhân dân tệ; các địa phương Trung Quốc (Quảng Tây, Vân Nam, Quảng Đông...) cũng ủng hộ lượng lớn vật tư y tế cho nhiều địa phương Việt Nam. Bên cạnh đó, Việt Nam tích cực hỗ trợ, phối hợp làm tốt công tác tiêm chủng, chăm sóc, chữa trị cho công dân Trung Quốc tại Việt Nam; công tác phối hợp phòng chống dịch qua biên giới được triển khai bài bản, thường xuyên, hiệu quả.

Kiểm soát và xử lý thỏa đáng bất đồng, mở rộng điểm đồng, nỗ lực giữ gìn hòa bình, ổn định, vì sự phát triển của mỗi nước và khu vực: Hai bên duy trì trao đổi tại các cơ chế đàm phán về biên giới lãnh thổ; cơ bản thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các thỏa thuận và nhận thức chung cấp cao, kịp thời xử lý thỏa đáng các vấn đề phát sinh. Tình hình biên giới trên đất liền về tổng thể ổn định; hai bên phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý đường biên mốc giới, mở mới và nâng cấp cửa khẩu, hợp tác phòng chống dịch bệnh; tích cực phối hợp tháo gỡ khó khăn trong thông quan hàng hóa, thúc đẩy hợp tác phát triển tại khu vực biên giới. Trong vấn đề trên biển, hai bên duy trì trao đổi thường xuyên ở các cấp, các kênh, kể cả cấp cao; các Nhóm công tác về vấn đề trên biển họp định kỳ với hình thức linh hoạt, đạt được những tiến triển nhất định, nhất là về hợp tác trong lĩnh vực ít nhạy cảm.

Vượt khỏi khuôn khổ song phương, đẩy mạnh điều phối, hợp tác trong các cơ chế quốc tế và khu vực, nhất là trong khuôn khổ ASEAN: Việt Nam luôn là một trong những nước thành viên ASEAN tích cực, chủ động, sẵn sàng ủng hộ và thúc đẩy quan hệ ASEAN - Trung Quốc. Việt Nam cũng ghi nhận và đánh giá cao sự phối hợp, ủng hộ tích cực của Trung Quốc, nhất là trong nhiệm kỳ Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020. Với nỗ lực chung của các bên, quan hệ ASEAN - Trung Quốc tiếp tục phát triển toàn diện, năng động và sâu rộng trên tất cả các trụ cột. Đặc biệt là cuối năm 2021, nhân kỷ niệm 30 năm quan hệ đối thoại ASEAN - Trung Quốc, Trung Quốc đã trở thành Đối tác chiến lược toàn diện đầu tiên của ASEAN. Hai bên cũng đã phối hợp, hợp tác chặt chẽ tại các cơ chế, diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc,  Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC),  Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Hợp tác Á - Âu lần thứ nhất (ASEM), Mekong - Lan Thương. 

Việt Nam đánh giá cao sự ủng hộ, hợp tác tích cực của Trung Quốc trong thời gian Việt Nam đảm nhiệm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020 - 2021. Việt Nam hoan nghênh các sáng kiến do Trung Quốc đề xướng có lợi cho hòa bình, ổn định, thịnh vượng của khu vực; sẵn sàng cùng Trung Quốc và các nước tăng cường trao đổi, đưa ra các chương trình hợp tác thiết thực trong khuôn khổ Sáng kiến Phát triển toàn cầu (GDI), góp phần thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững của LHQ, đóng góp cho hòa bình, hợp tác, phát triển của khu vực và thế giới.

Triển vọng rộng mở của quan hệ Việt - Trung

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam tin tưởng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc với đồng chí Tập Cận Bình làm hạt nhân, nhân dân Trung Quốc sẽ hoàn thành thắng lợi mục tiêu “100 năm thứ hai”, xây dựng Trung Quốc thành nước xã hội chủ nghĩa hiện đại, giàu mạnh, dân chủ, văn minh, hài hòa và tươi đẹp. Việt Nam luôn ủng hộ Trung Quốc không ngừng phát triển, đóng góp ngày càng quan trọng, tích cực cho hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. 

Xuất phát từ sự coi trọng cao độ việc phát triển quan hệ Việt - Trung, trong trao đổi với Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh “Thế giới biến động hết sức phức tạp, hai nước chúng ta đang ở giai đoạn quan trọng. Vì vậy, việc không ngừng củng cố và phát triển quan hệ  láng giềng hữu nghị, đối tác hợp tác chiến lược toàn diện giữa hai nước vừa là  trách nhiệm lịch sử, vừa là yêu cầu khách quan, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước”. Mượn hình ảnh “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, trong điện đàm với Thủ tướng Lý Khắc Cường, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng “Trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nguy cơ khủng hoảng, việc hai Đảng, hai nước tăng cường đoàn kết, phối hợp chiến lược, cùng nhau khắc phục khó khăn, thách thức càng có ý nghĩa cấp thiết và hệ trọng”. Các phát biểu trên một lần nữa khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn coi trọng củng cố và phát triển quan hệ Việt Nam - Trung Quốc, coi đây là chủ trương nhất quán, ưu tiên hàng đầu trong tổng thể chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam.

Trong giai đoạn hiện nay, cả hai nước đều đứng trước những thời cơ và thách thức mới trong công cuộc xây dựng và phát triển, đổi mới. Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn hết sức coi trọng và chân thành mong muốn phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị và hợp tác toàn diện với Trung Quốc. Đây là chủ trương nhất quán, một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam. Cũng trong các cuộc trao đổi gần đây, Lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai nước nhấn mạnh sẵn sàng đưa quan hệ Việt - Trung bước vào giai đoạn phát triển mới với tin cậy chính trị cao hơn, hợp tác thiết thực hơn, nền tảng hữu nghị vững chắc hơn. 

Để thực hiện tốt định hướng quan trọng này, hai bên cần tăng cường giao lưu, tiếp xúc cấp cao, phát huy hiệu quả các cơ chế hợp tác giữa hai Đảng và giữa các cấp, các ngành, các đoàn thể nhân dân; thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư tăng trưởng ổn định, cân bằng, bền vững, mở rộng các lĩnh vực hợp tác thực chất khác phù hợp với lợi ích của hai bên, nâng tầm hợp tác, ứng phó hiệu quả với các thách thức mới nổi như an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, an ninh mạng...; cùng nhau trao đổi, xử lý thỏa đáng những vấn đề khác biệt trên tinh thần hữu nghị, tuân thủ nhận thức chung cấp cao và phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982); tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả tại các diễn đàn đa phương, nhất là trong các khuôn khổ Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ASEM, Mekong - Lan Thương..., góp phần đẩy mạnh liên kết và hợp tác, chung tay ứng phó với các thách thức mang tính toàn cầu. 

Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng gần gũi, có truyền thống hữu nghị lâu đời, cùng kiên trì đi lên chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Với nền tảng hữu nghị bền chặt do Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Mao Trạch Đông và các thế hệ lãnh đạo tiền bối hai nước dày công vun đắp; phát huy những thành quả đáng khích lệ trong hợp tác thực chất thời gian qua, chúng ta tin tưởng và kỳ vọng, với sự quan tâm, chỉ đạo trực tiếp của Lãnh đạo hai Đảng, hai nước, quan hệ Việt - Trung sẽ không ngừng được tiếp thêm những động lực mới, phát triển lên tầm cao mới, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới.