Tìm về nơi khởi nguồn “Nghìn việc tốt”

Nhoáng cái đã chẵn lục thập hoa giáp (60 năm), tôi lại tìm về mảnh đất Tam Sơn - nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt”, nơi được mệnh danh là vùng địa linh nhân kiệt, là làng tiến sĩ với cả “một kho nhân tài”…

Điều dễ nhận thấy là dịp này, cả người khởi xướng - Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn và nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt” - trường THCS Tam Sơn đều tất bật bao thứ việc liên quan.

Trường THCS Tam Sơn, nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt”.

Hãy cùng hồi tưởng lại cái thời chưa xa, người chưa cũ ấy: Chủ nhật, ngày 24-3-1963, tại buổi lao động trồng cây trong khuôn viên gia đình đồng chí Ngô Gia Tự, thầy giáo trẻ Nguyễn Đức Thìn, tổng phụ trách Đội trường cấp 2 Liên Sơn, nay là THCS Tam Sơn đã có sáng kiến và phát động phong trào thi đua làm nghìn việc tốt, gọi tắt là phong trào “Nghìn việc tốt”. Từ nhà trường đến mỗi xóm quê, đâu đâu cũng sôi nổi làm việc tốt, người lớn gương mẫu, trẻ em chăm ngoan… Trải cùng thời gian, hạt giống nghìn việc tốt mà thầy Thìn gieo trồng và nuôi dưỡng ngày càng dày hoa trái, lan rộng từ địa đầu Tổ quốc đến đất mũi Cà Mau và lan sang nhiều quốc gia trên thế giới.
Thầy Nguyễn Đức Thìn được ví như một huyền thoại sống. Năm 1978, khi sự nghiệp trồng người đang phơi phới thì thầy Thìn mắc bệnh phong, phải vào trại phong Quỳnh Lập (Nghệ An) chữa trị. Thời ấy bệnh phong được xem là bệnh nan y, còn gọi là bệnh hủi, bị người đời kỳ thị và xa lánh. Một sớm ngắm bình minh trên biển, thầy đau lòng biết rằng có hơn 150 em nhỏ ở đây thất học. Bằng khổ đau và hạnh phúc, thầy Thìn đã đứng lên vận động, thuyết phục bà con mở trường học để con em làng phong không bị đói cái chữ. Vậy là ngôi trường mang tên Lê Văn Tám ra đời năm 1981 và giáo viên chính là những thầy cô đang điều trị tại bệnh viện phong Quỳnh Lập. Đây là một kỳ tích, trên vùng cát trắng nóng bỏng và đau thương, xương rồng vẫn nở hoa xanh tốt… Tháng 5-2013, nhân kỷ niệm 50 năm phong trào “Nghìn việc tốt”, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất. Dịp 20-11 năm 2022, ông được Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đến nhà riêng ở phường Đình Bảng (thành phố Từ Sơn) tặng hoa chúc mừng. Giờ đây, bước sang tuổi 84, con người huyền thoại ấy vẫn ngập tràn bầu nhiệt huyết sống, cống hiến, bồi đắp nhân cách cho lớp lớp thế hệ người Việt trẻ…
Trở lại nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt” - trường THCS Tam Sơn, sải chân tôi như chậm lại để ngẫm và chiêm nghiệm về cái thời gian khó nhưng cũng thật vinh quang và sôi nổi ấy... Quê hương đổi mới, nhờ sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, trường THCS Tam Sơn đã được chuyển ra vị trí mới và được xây cất rất khang trang với đầy đủ các điều kiện đáp ứng yêu cầu dạy và học theo Chương trình giáo dục phổ thông mới. Từ xã lên phường, đời sống nhân dân ngày càng khấm khá, học sinh Tam Sơn hôm nay chắc khó hình dung được nỗi gian nan vất vả của lớp lớp thế hệ cha anh đã dày công gây dựng, để phòng trào “Nghìn việc tốt” cứ dày hoa kết trái, để cả nước biết đến và chung niềm tự hào về đất thiêng Tam Sơn? Tuy nhiên, phong trào thi đua dạy tốt, học tốt thì vẫn như mạch nguồn trong trẻo miệt mài chảy suốt 60 năm qua. Từ thế hệ các Hiệu trưởng, Hiệu phó, giáo viên đến các em học sinh đều nhớ đến tấm gương và học tập làm theo người thầy giáo huyền thoại Nguyễn Đức Thìn. Cô Hiệu trưởng Nguyễn Thị Kim Anh là một trong những người như thế. Tất bật với những vị khách lúc chủ động khi bất ngờ, Hiệu trưởng Kim Anh vẫn dành cho tôi những sẻ chia chân thật, xuất phát từ đáy lòng. Chị tâm sự, gần 30 năm gắn bó với trường, dù khá quen người thạo việc nhưng khi nhận nhiệm vụ Hiệu trưởng năm 2020, nữ giáo viên cốt cán môn Ngữ văn ấy vẫn không khỏi băn khoăn trăn trở, phải làm sao để giữ vững và phát huy là điểm sáng tiêu biểu, niềm tự hào khối các trường THCS tỉnh Bắc Ninh, dù Tam Sơn xưa nay vẫn có tiếng là đất học xứ Đông Ngàn.

Ở tuổi 84, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn vẫn ngập tràn bầu nhiệt huyết sống, công hiến và bồi đắp nhân cách cho thế hệ trẻ.

Trong câu chuyện với chị Kim Anh, có lẽ cần nhắc đôi chút đến Hiệu trưởng tiền nhiệm - Nhà giáo Ưu tú Hán Hải Anh. Chị Hải Anh là cháu dâu đồng chí Ngô Gia Tự, người ảnh hưởng và học được rất nhiều từ tấm gương đầy nghị lực của nhà giáo Nguyễn Đức Thìn, nhất là thời gian thầy điều trị bệnh phong ở Nghệ An. Có cái lạ, thời hoa niên, nữ sinh Hán Hải Anh giỏi văn có tiếng nhưng cuối cùng lại vào ngành sư phạm và trở thành giáo viên cốt cán môn… Toán. Ước mơ trở thành cô giáo trường làng của Hán Hải Anh một phần vì thần tượng thầy Nguyễn Đức Thìn, nhưng chị thừa nhận đây là sự lựa chọn đúng đắn. Suốt 10 năm chị Hải Anh làm Hiệu trưởng, từ 2010 đến 2020, trường THCS Tam Sơn không chỉ giữ vững mà luôn phát huy là điểm sáng về giáo dục toàn diện, được Chính phủ, Bộ GD-ĐT và UBND tỉnh tặng thưởng nhiều Bằng khen, cờ thi đua xuất sắc… Đặc biệt, dịp kỷ niệm 50 năm phong trào “Nghìn việc tốt”, nhà trường và cá nhân nhà giáo Nguyễn Đức Thìn đều được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất.
Có cảm giác, tại trường THCS Tam Sơn, truyền thống hiếu học càng được giáo viên, học sinh các thế hệ trân trọng và ý thức trao truyền, phát huy kể từ thời điểm năm 1963 khi trở thành nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt”? Năm học 2022-2023, trường có 25 lớp với 980 học sinh và hơn 50 cán bộ, giáo viên. 60 năm qua, trường đã trải qua nhiều bước thăng trầm nhưng truyền thống thi đua dạy tốt, học tốt vẫn là dòng chủ lưu, tạo thành niềm tự hào của ngành giáo dục thành phố Từ Sơn với các địa phương trong và ngoài tỉnh. Nhiều năm nay, chất lượng giáo dục mũi nhọn, thể hiện qua các kỳ thi giáo viên, học sinh giỏi các cấp của trường vẫn luôn dẫn đầu hoặc trong tốp đầu thành phố Từ Sơn; chất lượng giáo dục đại trà, thể hiện qua kỳ thi tuyển sinh vào THPT công lập hằng năm cũng luôn trong tốp đầu thành phố; hằng năm, trường đều cung cấp cho trường THCS trọng điểm thành phố nhiều nhân tố tiêu biểu tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh và đạt nhiều giải cao; trường THCS Tam Sơn cũng từng là Lá cờ đầu (duy nhất) khối THCS tỉnh Bắc Ninh…
Chẵn 60 năm, trở lại nơi khởi nguồn phong trào “Nghìn việc tốt”, chợt bừng lên cái cảm giác vui lây khi thấy nhà giáo Nguyễn Đức Thìn ở tuổi tám tư vẫn khoẻ mạnh và ngập tràn bầu nhiệt huyết sống, cống hiến và bồi đắp nhân cách cho lớp lớp thế hệ người Việt trẻ. Vui nữa vì thấy trường THCS Tam Sơn vẫn là điểm sáng toàn diện khối các trường cùng cấp của tỉnh. Hãy tiếp tục nhân lên và lan toả 2 điển hình ấy để “Nghìn việc tốt” ngày càng dày hoa kết trái cùng góp phần xây dựng nên một xã hội văn minh và tốt đẹp hơn!