Tính thực thi của nhóm giải pháp “Tự phê bình và phê bình”

Đảng ta, trong nội dung của nhiều nghị quyết, đều đề cập đến vấn đề tự phê bình và phê bình, thậm chí có cả nghị quyết chuyên đề (Nghị quyết Trung ương 6 lần 2 khoá VIII). Nhưng trên thực tế, chất lượng tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng chưa đáp ứng yêu cầu của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Báo cáo Chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá X tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI khẳng định “Sinh hoạt Đảng chưa nề nếp, nội dung sinh hoạt nghèo nàn, tự phê bình và phê bình yếu”. Vì lẽ đó, Nghị quyết số 12-NQ/TW-Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần thứ 4 (khoá XI) về “Một số vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay” xác định tự phê bình và phê bình, nêu cao tinh thần tiền phong gương mẫu của cấp trên, là một nội dung trong nhóm giải pháp thứ nhất. Đây là nhóm giải pháp mang tính đột phá. Thực hiện tốt giải pháp trên, cần đánh giá rõ nguyên nhân của những hạn chế chất lượng tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng, trên cơ sở đó để xác định biện pháp nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình. Về nguyên nhân của hạn chế và yếu kém là:

Sự giác ngộ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, nhận thức về vị trí, vai trò danh hiệu đảng viên, tiêu chuẩn, nhiệm vụ đảng viên, về bổn phận “công bộc của dân” của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thật sâu sắc; trong đó có một số cán bộ chủ trì. Một số tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên vi phạm nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng trước hết là nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách làm cho sinh hoạt Đảng dân chủ hình thức, độc đoán, chuyên quyền. Một số cấp uỷ viên, nhất là bí thư cấp uỷ, người chủ trì cơ quan, đơn vị đã nhân danh tập thể cấp uỷ, ban thường vụ, lấy tập thể làm bình phong để biến ý chí cá nhân thành ý chí tập thể.

Hơn nữa, mặt trái của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang là mảnh đất màu mỡ cho chủ nghĩa cá nhân nảy nở trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, kể cả một số cán bộ cấp cao dẫn tới những đảng viên đó không vượt qua được cám dỗ của danh lợi, tiền tài, sắc đẹp... Thêm vào đó, trong xã hội nhiều người dân đang thiếu công ăn việc làm, nhiều người có nhu cầu học tập, nhưng bằng kiến thức của bản thân khó có thể đỗ đạt; nhiều người vì toan tính lợi ích riêng của cá nhân hoặc lợi ích của nhóm, nên đã lợi dụng những người có chức trách, nhiệm vụ trong tuyển dụng, thi cử, cấp giấy phép các dự án, giấy phép kinh doanh, để đút lót, hối lộ dưới nhiều hình thức tinh vi... Một khi trong tập thể có những cán bộ, đảng viên như thế, tất nhiên tính chiến đấu trong sinh hoạt Đảng bị thủ tiêu ở một số tổ chức Đảng và đảng viên. Đồng thời, một số cán bộ chủ trì, cấp uỷ viên các cấp chưa thực sự tiền phong, gương mẫu, nói đi đôi với làm, tự phê bình và phê bình nên không có tác dụng nêu gương.

Tiền nhân thật chí lý khi đúc kết thành châm ngôn: “Nhà dột từ nóc” cho nên sự thiếu gương mẫu của cấp trên làm mất tính giáo dục và hiệu lực của việc kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở và phê bình đối với tổ chức Đảng và đảng viên cấp dưới. Tự phê bình và phê bình còn là cuộc đấu tranh giằng xé giữa mặt tích cực và tiêu cực, giữa cái tốt và cái xấu, giữa lý trí với tâm lý, tình cảm trong mỗi con người cán bộ, đảng viên; thậm chí giữa vợ, chồng, con, cái trong gia đình cho nên lại càng khó khăn, phức tạp. Ngoài ra, còn do tàn dư của tâm lý tiểu nông, tiểu tư sản tồn tại với mức độ khác nhau trong một bộ phận đảng viên.

Ban Chấp hành Trung ương với thái độ nghiêm túc và cẩn trọng, tiếp cận vấn đề với thái độ khoa học và biện chứng khi đặt vấn đề tự phê bình và phê bình được thực hiện đồng bộ với các nhóm giải pháp: Nhóm giải pháp về tổ chức, cán bộ và sinh hoạt Đảng; nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách; nhóm giải pháp về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Đồng thời khi tiến hành tự phê bình và phê bình, nêu cao vai trò tiền phong gương mẫu của cấp trên được đặt trong mối quan hệ kết hợp chặt chẽ “giữa xây và chống”, giữa “chống và xây”; hết sức bình tĩnh, với thái độ tỉnh táo để đề phòng sự lợi dụng phá hoại của các thế lực thù địch và những người cơ hội, bất mãn trong xã hội.

Các nhóm giải pháp trên còn được gắn kết với 8 nhóm nhiệm vụ và giải pháp xây dựng, chỉnh đốn Đảng của Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng và gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Tính khả thi của nhóm giải pháp thứ nhất, còn được đảm bảo ở trình tự thực hiện là tiến hành tự phê bình và phê bình, nêu cao vai trò tiền phong gương mẫu của cấp trên được bắt đầu từ Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương đến tổ chức cơ sở Đảng và chi bộ. Tính thực thi còn được bảo đảm ở nội dung tự phê bình và phê bình, ở yêu cầu của Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 24 tháng 2 năm 2012 của Bộ Chính trị rằng mỗi cán bộ, đảng viên không chờ đợi cấp trên hướng dẫn, hay hội nghị chi bộ mới tự phê bình, kiểm điểm, mà phải kiểm điểm hàng ngày.

Tính khả thi còn được khẳng định từ quyết tâm của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong các bài phát biểu khai mạc, bế mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 4 và khai mạc hội nghị triển khai thực hiện nghị quyết trên ngày 27-2-2012. Trong bài phát biểu nêu trên, nhiều lần Tổng Bí thư khẳng định đây là việc khó nhưng khó mấy cũng phải làm. Thực tiễn hơn 82 năm của Đảng Cộng sản Việt Nam đã minh chứng, trong những hoàn cảnh ngặt nghèo, thậm chí có lúc Đảng mắc sai lầm, khuyết điểm như những năm 1953-1956 cải cách ruộng đất, hay những năm 1985-1986, nhưng với thái độ nhìn thẳng vào sự thật, Đảng nghiêm túc và dũng cảm tự phê bình, kiểm điểm nên Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta vượt qua khó khăn, thách thức để đưa cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta đi từ thắng lợi này, đến thắng lợi khác, thắng lợi sau to lớn hơn thắng lợi trước.

Thực tiễn thường xuyên đặt ra các nhiệm vụ để chúng ta phải giải quyết, nhưng thực tiễn cũng chuẩn bị những điều kiện khách quan và chủ quan để chúng ta giải quyết những nhiệm vụ lịch sử. Hiện nay, thực tiễn đã tụ hội đủ các yếu tố về thời điểm lịch sử và cá nhân, tập thể để đẩy lùi sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.