Tỏa sáng truyền thống hiếu học của quê hương

Ngày 2-10-1996, Hội Khuyến học Việt Nam được thành lập với sứ mệnh cao cả là: Khuyến học, khuyến tài, xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập. Năm 2008, Thủ tướng quyết định lấy ngày 2-10 hàng năm là Ngày Khuyến học Việt Nam nhằm động viên các tầng lớp nhân dân, tổ chức xã hội tham gia công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập; tôn vinh những gương sáng hiếu học, tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác khuyến học, khuyến tài.

Những giáo viên và học sinh tiêu biểu năm học 2018-2019 của xã Đông Tiến (Yên Phong) nhận giấy khen kèm tiền thưởng của Quỹ Khuyến học “Ước mơ lớn” dịp đầu năm học mới 2019-2020.

Bắc Ninh là địa phương giàu truyền thống hiếu học và khoa bảng, vì vậy từ khi Hội Khuyến học Việt Nam chưa thành lập thì trong rất nhiều gia đình, dòng họ, cơ quan, tổ chức xã hội… đã có những việc làm thiết thực chăm lo công tác khuyến học, khuyến tài; tôn vinh những tấm gương điển hình vươn lên trên con đường học vấn. Tất nhiên, từ khi Hội Khuyến học tỉnh được thành lập (10-7-2000), tiếp đến là Hội Khuyến học các huyện, thị xã, thành phố thì hoạt động khuyến học, khuyến tài mới thực sự đi vào nền nếp và hiệu quả hơn. Đây là tổ chức xã hội thu hút số lượng hội viên đông đảo với gần 339 nghìn người, chiếm 28% dân số toàn tỉnh (thời điểm tháng 8-2019). Nhiều năm liên tục, Bắc Ninh được TW Hội Khuyến học Việt Nam đánh giá là điểm sáng toàn quốc, điển hình cho nhiều địa phương đến trao đổi và học tập kinh nghiệm.
Cùng nhằm mục tiêu khuyến học, khuyến tài và xây dựng xã hội học tập nhưng mỗi địa phương lại có cách làm hay. Mỗi cách làm hay là một kinh nghiệm quý giúp lan tỏa và thắp sáng hơn truyền thống hiếu học của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc. Chẳng hạn, từ nhiều năm nay, huyện Yên Phong được biết đến với phong trào tiếng trống khuyến học ban đêm; huyện Gia Bình có quy ước thôn, làng, khu phố thực hiện “5 không” (không có học sinh bỏ học giữa chừng, không nghiện hút, không vi phạm pháp luật, không đánh nhau, không trộm cắp); huyện Thuận Thành có phòng trào xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học; thành phố Bắc Ninh có phong trào xây dựng quy ước quản lý học sinh ngoài nhà trường… Ngoài cấp huyện thì các xã, phường, thị trấn, các thôn, khu phố, các tổ chức xã hội cũng xuất hiện ngày càng nhiều những điểm sáng khuyến học. Đó là những cộng đồng học tập tiêu biểu, những dòng họ khuyến học tiêu biểu và những gia đình hiếu học tiêu biểu. Những điển hình này xuất hiện khắp các địa phương trong tỉnh. Hàng năm cứ sau mùa thi, tuyển sinh Đại học, đất học Bắc Ninh lại tràn ngập trên mặt báo những thí sinh, những ngôi trường, những ngôi làng, những xã, thị trấn tiêu biểu toàn quốc. Thật tự hào khi Bắc Ninh có những xã, những làng được gọi tên là “Làng Đại học” như Mão Điền (Thuận Thành), Tam Sơn (thị xã Từ Sơn), Vọng Nguyệt (Tam Giang, Yên Phong), Phú Mẫn (thị trấn Chờ, Yên Phong)…
Những năm gần đây, công tác khuyến học, khuyến tài của tỉnh nhận được sự quan tâm chăm lo của cả hệ thống chính trị, nhất là các đồng chí lãnh đạo tỉnh. Điều này thể hiện rõ qua phong trào thi đua xây dựng quỹ khuyến học, khuyến tài nhằm động viên, khen thưởng kịp thời những điển hình tiêu biểu, từ chỗ chỉ trong phạm vi ngành giáo dục, Quỹ đã mở rộng đến nhiều đối tượng ngành nghề, công tác trong nhiều môi trường làm việc khác nhau, đúng với mục tiêu vừa khuyến học, vừa khuyến tài, làm điểm tựa nâng cánh những ước mơ.
Quy mô và chuẩn mực nhất phải kể đến Quỹ Khuyến học, khuyến tài Phạm Văn Trà do Đại tướng Phạm Văn Trà, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, người con ưu tú của quê hương Bắc Ninh sáng lập đồng thời là Chủ tịch danh dự Quỹ. Quỹ này thành lập năm 2010 và tiến hành đợt trao thưởng quy mô lớn đầu tiên vào tháng 9-2011. Từ đó đến nay, Quỹ trao thường niên dịp đầu năm học mới. Đối tượng khen thưởng rất rộng gồm nhiều ngành nghề và các lĩnh vực hoạt động; là người Bắc Ninh hoặc đang công tác, học tập trên địa bàn tỉnh. Cuối tháng 8-2019, Quỹ tiến hành trao thưởng quy mô lớn lần thứ 9 với hơn 300 đối tượng được khen thưởng, tổng tiền thưởng hơn 1,7 tỷ đồng. Số tiền Quỹ trong tài khoản là hơn 20 tỷ đồng, số tiền này sẽ sinh sôi bởi ngoài tiền lãi gửi ngân hàng, rất nhiều nhà hảo tâm cam kết đồng hành, ủng hộ tiền xây dựng Quỹ mang tên vị Đại tướng.
Nếu như tỉnh có Quỹ Khuyến học, khuyến tài Phạm Văn Trà thì các huyện, thị xã, thành phố cũng có Quỹ Khuyến học, khuyến tài của địa phương. Trong năm 2019, có 3 Quỹ Khuyến học, khuyến tài được Chủ tịch UBND tỉnh cấp phép thành lập là Quỹ Khuyến học, khuyến tài Hoàng Quốc Việt (thành phố Bắc Ninh); Quỹ Khuyến học, khuyến tài Hàn Thuyên (Lương Tài), Quỹ Khuyến học, khuyến tài Lý Thường Kiệt (Yên Phong). Quỹ của các địa phương cũng thu hút được rất nhiều doanh nghiệp trên địa bàn, các nhà hảo tâm chung tay ủng hộ. Tiêu biểu nhất là Quỹ Khuyến học, khuyến tài Hoàng Quốc Việt ngay buổi ra mắt Quỹ, các tổ chức, cá nhân đã ủng hộ hơn 9 tỷ đồng. Dự kiến cuối tháng 10-2019, Quỹ Khuyến học, khuyến tài Lý Thường Kiệt (Yên Phong) sẽ tổ chức ra mắt và tiến hành trao thưởng quy mô lớn lần đầu tiên. Cơ bản, khi có Quỹ các địa phương cũng sẽ tổ chức trao thưởng thường niên. Như vậy một cá nhân tiêu biểu có thể sẽ được vinh danh tại rất nhiều cấp từ tỉnh, huyện, xã và tổ chức xã hội…
Bắc Ninh đang tiến nhanh trên con đường phát triển công nghiệp và phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc T.Ư vào năm 2022. Sự nghiệp giáo dục và khuyến học nếu tiếp tục được quan tâm chăm lo mọi mặt chính là yếu tố quan trọng, tác động tích cực đến sự phát triển toàn diện và bền vững của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc thân yêu…