Tội phạm ma túy giảm do đâu?

Năm 2015, số vụ án về tội phạm ma túy (số vụ mà Viện KSND ra quyết định truy tố) giảm so cùng kỳ 2014. Tuy nhiên, vi phạm pháp luật nói chung về lĩnh vực này vẫn tăng.

Theo thống kê tình hình tội phạm ma túy của Viện KSND tỉnh, từ ngày 1-11-2014 đến hết ngày 31-10-2015, Cơ quan điều tra khởi tố 259 vụ, 294 bị can, giảm 20 vụ so cùng kỳ năm 2014. Tuy nhiên, qua thống kê của ngành Công an, năm 2015 Công an tỉnh phát hiện, bắt giữ 324 vụ, 406 đối tượng mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy (so cùng kỳ năm 2014 tăng 5 vụ); khởi tố 255 vụ, 284 bị can; xử lý hành chính 69 vụ, 122 đối tượng. Như vậy vi phạm pháp luật về ma túy nói chung tăng nhưng tội phạm về ma túy lại giảm.

Theo ông Nguyễn Tiến Long, Viện trưởng Viện KSND tỉnh, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng giảm số lượng tội phạm về ma túy là do các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nghiêm quy định về giám định hàm lượng chất ma túy là tang vật trong vụ án, vì vậy nhiều trường hợp số ma túy mà đối tượng tàng trữ, mua bán, vận chuyển không đủ trọng lượng để xử lý trách nhiệm hình sự nên chuyển sang xử lý hành chính. Tiêu biểu là các trường hợp con nghiện mua từng tép heroin để sử dụng, trước đây khi bị bắt phần lớn đều đủ điều kiện xử lý hình sự. Tuy nhiên, qua thực hiện giám định hàm lượng chất ma túy, nhiều trường hợp chuyển xử lý hành chính.

Ông Phạm Minh Tuyên, Chánh án TAND tỉnh cho biết: Từ năm 2007, Bộ Công an, Viện KSND Tối cao, TAND Tối cao, Bộ Tư pháp đã ký ban hành Thông tư liên tịch số 17 để hướng dẫn áp dụng một số quy định tại chương XVIII của BLHS năm 1999 (chương các tội phạm về ma túy). Theo đó: “Trong mọi trường hợp khi thu giữ được các chất nghi là chất ma túy hoặc tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thì đều phải trưng cầu giám định để xác định loại, hàm lượng, trọng lượng chất ma túy, tiền chất”.

Qua rà soát trên phạm vi toàn quốc, TAND Tối cao nhận thấy do điều kiện trang thiết bị có hạn nên nhiều vụ án về ma túy, các cơ quan chức năng chỉ căn cứ vào trọng lượng, số lượng ma túy thu giữ để điều tra, truy tố, xét xử mà không căn cứ vào hàm lượng chất ma túy. Để triệt để thực hiện Thông tư 17, tránh oan, sai trong xét xử, ngày 17-9-2014, TAND Tối cao ban hành Công văn số 234 yêu cầu TAND các cấp cần quán triệt và triển khai thực hiện đúng quy định của Thông tư 17, khi xét xử các vụ án về ma túy thì phải có kết quả trưng cầu giám định hàm lượng ma túy trong các chất thu được nghi là ma túy, từ đó xác định đúng trọng lượng chất ma túy để kết tội bị cáo nhằm tránh tình trạng kết án oan, sai.

Thực hiện Công văn 234 của TAND Tối cao, ba ngành Công an, Tòa án và Viện Kiểm sát tỉnh tiến hành đầy đủ việc giám định để xác định loại, hàm lượng, trọng lượng chất ma túy, tiền chất thu được trong các vụ án. Vì vậy, năm vừa qua một số vụ án qua giám định hàm lượng, trọng lượng chất ma túy thu được không đủ để xử lý hình sự. Một số vụ xét xử sơ thẩm vào thời điểm trước đó, qua phúc thẩm đã giảm án cho bị cáo vì trọng lượng chất ma túy thu được giảm. Tiêu biểu, trong năm qua, TAND tỉnh mở phiên tòa sơ thẩm lần thứ hai đối với bị cáo Nguyễn Văn Hoàn ở khu Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh.

Theo kết quả điều tra ban đầu, Hoàn tàng trữ 800 gam ma túy. Tại phiên sơ thẩm lần 1, bị cáo Hoàn bị kết án tử hình. Tuy nhiên, khi thực hiện Công văn 234 kết quả giám định hàm lượng cho thấy trọng lượng ma túy mà bị cáo tàng trữ chỉ là 158,1 gam. Vì vậy, HĐXX sơ thẩm lần 2 chỉ tuyên phạt Nguyễn Văn Hoàn mức án tù chung thân.

Thực hiện nghiêm túc việc giám định hàm lượng chất ma túy trong các chất nghi là ma túy và tiền chất dùng để sản xuất chất ma túy đã làm cho việc xử lý các đối tượng vi phạm đúng mức độ hành vi của họ, đặc biệt là việc kết án chính xác, tránh oan, sai. Đây là tín hiệu đáng mừng trong khi các cơ quan tiến hành tố tụng đang tích cực thực hiện Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách công tác tư pháp. Tuy nhiên, số vụ việc vi phạm quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng chất ma túy và số người nghiện trên địa bàn vẫn tăng so cùng kỳ. Toàn tỉnh hiện có 1.012 người nghiện ma túy (so cùng kỳ năm 2014 tăng 33 người); 109/126 xã, phường, thị trấn có người nghiện. Vì vậy, việc đấu tranh với các tội phạm và vi phạm pháp luật về ma túy vẫn còn cần nhiều cố gắng của các ngành, các cấp và mọi tập thể, cá nhân.