TPP - vận hội mới của Việt Nam

Như vậy, sau hơn 5 năm với hơn 20 vòng đàm phán chính thức và nhiều cuộc họp cấp cao, cùng vô số nhượng bộ và thỏa hiệp không dễ dàng, cuối cùng Hiệp định Đối tác Kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được “khép lại” trong sự hài lòng và cân bằng lợi ích chung; đồng thời mở ra nhiều kỳ vọng lớn cho tất cả 12 thành viên TPP vào lúc 4 giờ 20 phút sáng (giờ Mỹ), tức 15 giờ 20 phút (giờ Hà Nội) ngày 5-10-2015.

TPP khi có hiệu lực (sớm nhất là vào quý I-2016) sẽ không chỉ là giảm hơn 90% các dòng thuế sẽ về 0% ngay lập tức, và 10% còn lại sẽ giảm dần về 0% trong thời gian không quá 10 năm, mà còn là cam kết sâu bao gồm 22 lĩnh vực, nới lỏng đầu tư quốc tế và dòng chảy tự do của các nguồn lực, tạo môi trường chất lượng cao nhất và những chuỗi cung ứng mới, thuận lợi hơn nữa, mang lại lợi ích cho tất cả các nước tham gia; giúp tăng cường mối quan hệ chiến lược giữa các đối tác và đồng minh trong khu vực quan trọng, với 800 triệu dân, chiếm tới 40% GDP và 30% thương mại thế giới (trong đó có Mỹ chiếm 57% GDP và gần 40% tổng số dân).

Với nhiều thỏa thuận lớn nhất và tham vọng nhất, những tiêu chuẩn rất cao cả về thương mại, kỹ thuật, IP (sở hữu trí tuệ), môi trường, lao động, tài chính - tiền tệ..., TPP là bước chuyển biến lớn và quan trọng nhất mà các nước đã đạt được trong 20 năm qua kể từ vòng đàm phán Uruguay và là sự khởi đầu của các FTA (Hiệp định Thương mại Tự do) thế hệ mới, mang tính thế kỷ liên quan đến các quốc gia. TPP không chỉ là thành tựu to lớn với mỗi nước thành viên, giúp hỗ trợ việc làm, thúc đẩy sự tăng trưởng bền vững, phát triển toàn diện và đổi mới trên khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương, mà còn sẽ bổ sung cho GDP thế giới thêm gần 300 tỷ USD mỗi năm và thực sự định hình tương lai cả nền thương mại toàn cầu của thể kỷ 21.

Việt Nam hiện đã có quan hệ ngoại giao với khoảng 185 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có 13 nước - đối tác chiến lược, 11 nước - đối tác toàn diện; đồng thời đang có quan hệ thương mại, xuất khẩu hàng hoá tới trên 230 nước và vùng lãnh thổ; đã ký kết trên 90 Hiệp định thương mại song phương, gần 60 Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, 54 Hiệp định chống đánh thuế hai lần và nhiều Hiệp định hợp tác về văn hoá song phương với các nước và các tổ chức quốc tế.

Tham gia TPP là sự kiện lịch sử đặc biệt trong hội nhập quốc tế của Việt Nam sau sự kiện là thành viên WTO. Việt Nam từ năm 2013 đã được 45 nước công nhận có quy chế kinh tế thị trường; hiện đã ký 10 FTA, gồm: Khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA); Khu vực thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc; Khu vực thương mại tự do ASEAN - Hàn Quốc; Khu vực thương mại tự do ASEAN - Nhật Bản; Khu vực thương mại tự do ASEAN - Australia và New Zealand; Khu vực thương mại tự do ASEAN - Ấn Độ; Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Chi Lê; FTA với Liên minh Hải quan ba nước là Nga, Belarus và Kazakhstan. Kết thúc đàm phán FTA với EU và FTA với Hàn Quốc; đang đàm phán bốn FTA khác, là: EFTA (bao gồm bốn nước là Thuỵ Sỹ, Na Uy, Liechtenstein và Iceland); FTA với Đài Loan; Thổ Nhĩ Kỳ và Hiệp định Đối tác kinh tế khu vực toàn diện (RCEP).

TPP sẽ tạo xung lực tích cực để Việt Nam phát triển kinh tế đối ngoại mạnh mẽ hơn cả bề rộng và bề sâu. TPP đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội phát triển mạnh hơn nữa các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, như dệt may, da giày, thủy sản, đồ gỗ và hàng điện tử, điện thoại…, với hàng chục triệu lao động. Đồng thời, TPP giúp các doanh nghiệp thêm cơ hội được đối xử công bằng, cạnh tranh bình đẳng và tự do đầu tư kinh doanh, nhập khẩu công nghệ thích hợp; dich vu seo chuyển lao động tham gia các hoạt động khác trên thị trường 12 nước thành viên TPP theo khuôn khổ các cam kết. Tuy nhiên, thách thức cũng nhiều hơn về môi trường và sở hữu trí tuệ, áp lực cạnh tranh ngay trên sân nhà và trong chính những ngành mà Việt Nam vốn có truyền thống lâu đời, như chăn nuôi và trồng trọt nông sản. Ngoài ra áp lực bất ổn kinh tế - tài chính vĩ mô và vi mô, cũng như áp lực việc làm và bảo đảm an sinh xã hội trong nước có thể gia tăng.

Tham gia TPP đòi hỏi Việt Nam cần có bứt phá mạnh và nhanh hơn về cả nhận thức và nền tảng pháp lý cho phát triển nền kinh tế thị trường, hiện đại và hội nhập, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN; chú ý bảo đảm sự đồng bộ và phối hợp các chính sách, cơ quan quản lý và hài hòa tính hai mặt của chính sách, đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết; tuân thủ nghiêm túc các cam kết hội nhập, bảo đảm quyền tự do kinh doanh, cạnh tranh bình đẳng và sở hữu tài sản hợp pháp, tạo thuận lợi kinh doanh cao nhất cho doanh nghiệp trong các lĩnh vực mà pháp luật không cấm; từng bước hình thành đầy đủ, đồng bộ các yếu tố thị trường và các loại thị trường, vận hành cơ bản thông suốt, đồng thời có sự gắn kết với thị trường khu vực và quốc tế.

Phối hợp hài hòa bàn tay thị trường và bàn tay nhà nước; tăng cường công tác giám sát, phản biện, bảo đảm ổn định kinh tế - chính trị và xã hội, thúc đẩy quá trình dân chủ hóa, giữ vững độc lập, tự chủ; đề cao lòng tin chiến lược và niềm tin chính trị giữa các quốc gia; tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nguồn nhân lực và bảo vệ môi trường sống; cải cách quản lý DNNN, tăng tự do hóa cho các nhà đầu tư nước ngoài và tư nhân; thúc đẩy công cuộc đổi mới toàn diện, đột phá thể chế, đẩy mạnh tái cơ cấu gắn với đổi mới mô hình phát triển; nâng cao năng lực, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước pháp quyền; kiểm soát tốt an toàn tài chính vĩ mô, nợ công, nợ xấu, sở hữu chéo và tỷ giá, dự trữ ngoại hối, quản lý chất lượng; tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và minh bạch thông tin.