Trái tim nóng và cái đầu lạnh

Câu chuyện về vị bác sĩ chủ động rút ống thở của người thân đang là bệnh nhân COVID-19 để nhường ô xy cho sản phụ sinh đôi trên bàn mổ ở thành phố Hồ Chí Minh chỉ sau một đêm đăng tải làm dậy sóng cộng đồng mạng cũng như dư luận xã hội. Câu chuyện cảm động lấy đi nước mắt của biết bao người, coi vị bác sĩ như người truyền cảm hứng trong những ngày cả thành phố đang căng mình chống dịch.

Trong số hàng trăm ngàn tài khoản nhấn nút “like”, “share”, thậm chí viết bài trên trang cá nhân có nhiều người là nhà báo, nghệ sỹ, người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội càng khiến cho thông tin được lan truyền với tốc độ chóng mặt. Một vị “nhà báo mạng” còn chủ động đăng tải hình ảnh nhắn tin trao đổi giữa mình với người nhà bác sĩ nọ càng khiến cho niềm tin của mọi người về tính nhân văn cao thượng của các nhân vật trong câu chuyện cảm động kia thêm phần hấp dẫn, ly kỳ.
Chỉ đến khi cơ quan chức năng và cộng đồng mạng kịp thời cùng vào cuộc điều tra, xác minh và phát hiện ra những yếu tố bất thường về tính chân thực của câu chuyện. Đây là câu chuyện được hư cấu, vị bác sĩ chỉ có trong tưởng tượng của người sáng tác chuyện. Toàn bộ thông tin đều là tin giả!
Sự việc xảy ra vào đúng thời điểm công tác phòng, chống dịch ở thành phố Hồ Chí Minh cũng như các tỉnh phía Nam đang ở giai đoạn cam go, phức tạp nhất. Cả nước đang tập trung dành nhân lực, vật lực cho miền Nam cùng người dân đồng lòng, quyết tâm dập dịch. Trong cuộc chiến với “giặc COVID” đã có nhiều y bác sĩ nhiễm bệnh, có cán bộ, chiến sĩ Công an hy sinh khi đang làm nhiệm vụ. Vậy mà, vẫn có kẻ nhẫn tâm lập tài khoản Facebook giả nhưng lại hoàn toàn chủ động tương tác nhằm trục lợi khi thấy nhiều người sẵn sàng ủng hộ kinh phí mua sắm trang thiết bị phòng, chống dịch. Điều này không chỉ làm tổn hại đến tình cảm, niềm tin của mọi người đang hướng về tâm dịch cũng như các cán bộ y tế, chiến sĩ công an, quân đội... nơi tuyến đầu phòng, chống dịch.
Trước sức hút khó cưỡng của “quyền lực mạng” nhiều người có nhu cầu nắm bắt thông tin nóng sốt đăng tải trên trang cá nhân. Họ lấy số lượng lượt người theo dõi, chia sẻ để thể hiện “quyền năng” chi phối thông tin của mình, cổ súy cho trào lưu lan truyền tin giả, tin xấu độc, giật gân, câu khách trên mạng xã hội. Trải qua 4 đợt bùng phát dịch COVID-19, có nhiều vụ việc, đối tượng cố tình gieo rắc tin giả, tin xấu độc bị xử lý. Tuy vậy, vẫn có những kẻ bất chấp quy định của pháp luật và đạo đức con người, sẵn sàng bịa đặt trắng trợn thông tin chỉ nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu cá nhân khi có nhiều người quan tâm hay bán hàng trực tuyến.
Ngay trong câu chuyện bác sĩ tưởng tượng này, có nhà báo khi bị cơ quan chức năng xử phạt về hành vi “phát tán thông tin sai sự thật trên mạng xã hội” đã thừa nhận “bị tình cảm lấn át lý trí” thiếu kiểm chứng thấu đáo nguồn tin nên đã cung cấp, chia sẻ thông tin không đúng sự thật, gây ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch của thành phố.
Một câu chuyện cảm động được nhiều tài khoản Facebook lan truyền,  nhưng lại là câu chuyện giả dối được truyền đi từ một số nhà báo đang công tác trong lĩnh vực báo chí, với đầy đủ những tình tiết “xác thực” khiến thông tin lan tỏa trong cộng đồng rất nhanh và rộng. Vì vậy, tác hại của nó rất lớn, làm giảm đi ý nghĩa của những điều tốt đẹp được các y, bác sĩ đang ngày đêm cống hiến, làm suy giảm lòng tin và sự tử tế của con người.
Không gian mạng có rất nhiều thông tin và hình ảnh không được kiểm chứng. Vì vậy, người sử dụng mạng xã hội cần có “Trái tim nóng và cái đầu lạnh” để đưa ra nhận định, không nên vội tin, luôn kiểm chứng bằng nhiều nguồn khác nhau và không trở thành nạn nhân của thông tin giả. Khi phát hiện tin giả, tin sai sự thật, cần báo ngay cho cơ quan chức năng kịp thời xác minh đối tượng phát tán tin giả.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus từng cảnh báo rằng: “Chúng ta không chỉ đang chiến đấu với dịch bệnh, chúng ta đang chiến đấu với cả một trận dịch thông tin”. Rõ ràng trách nhiệm và nghĩa vụ của người làm báo trên khắp toàn cầu nói chung và báo chí cách mạng Việt Nam là phải góp sức để chống lại “bệnh truyền nhiễm thông tin”. Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam (Bộ Thông tin và Truyền thông) khuyến cáo cộng đồng mạng, nhất là các phóng viên, nhà báo không chia sẻ nội dung chưa được kiểm chứng trên mạng xã hội; nghiêm túc thực hiện tốt Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội và quy tắc đạo đức người làm báo khi tham gia mạng xã hội.