Trăn trở chất lượng giống vật nuôi

Đánh giá về vai trò của việc chọn giống trong chăn nuôi, dân gian có câu: “Tốt nái tốt một ổ, tốt đực tốt cả đàn”. Tuy nhiên, do tỉnh ta chưa có nhiều cơ sở sản xuất giống vật nuôi bảo đảm chất lượng; tình hình dịch bệnh trên đàn vật nuôi diễn biến phức tạp, đặc biệt dịch cúm gia cầm, hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp ở lợn cũng như những biến động của giá cả, không ít người chăn nuôi đã và đang bỏ qua khâu chọn lọc quan trọng này.

Thời gian qua, cùng với sự tăng giá đột biến của thức ăn đã xuất hiện nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi. Đầu năm 2007, hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp xảy ra lần đầu tiên trên địa bàn tỉnh làm nhiều lợn ốm, chết đặc biệt đàn lợn nái giảm hàng nghìn con. Sau dich vu seo, lợn giống trở nên khan hiếm kéo theo giá tăng đến 50-60%. Tình trạng trên kéo dài từ đó đến nay chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt”. Với các hộ chăn nuôi lợn hướng nạc theo quy mô trang trại, hầu hết đã chủ động được đàn lợn giống ngay trong gia đình, còn các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ để có đủ lợn giống thay thế khi lợn thịt được “xuất chuồng” là điều không dễ dàng. Chị Nguyễn Thị Hệ, thôn Guột, xã Việt Hùng (Quế Võ), cho biết: “Trước đây muốn lựa chọn lợn giống chẳng khó khăn gì, cứ đến phiên chợ (ngày 3, ngày 5, ngày 8 âm lịch) chúng tôi đi xem thấy con nào to, khoẻ, lông mượt thì mua, nếu không thì mua ngay của các hộ có lợn nái trong thôn. Bây giờ thì khác, rất ít gia đình mang lợn giống  ra chợ bán, mà thường có “thương lái” đặt mua trước cả đàn rồi đem bán cho người chăn nuôi với giá cao hơn; mình chọn mua 1-2 con rất khó, nhiều khi gặp phải lợn còi cọc, xấu xí vẫn phải chấp nhận”. Tìm hiểu ở các địa phương khác chúng tôi nhận thấy ở vào thời điểm khan hiếm con giống như hiện nay, người chăn nuôi khó lòng chọn mua được những con lợn đạt yêu cầu về trọng lượng, dáng vóc, chứ chưa nói đến yếu tố đã được tiêm phòng hay chưa, phẩm cấp, nguồn gốc lợn bố mẹ như thế nào. Lý giải nguyên nhân của tình trạng trên, ông Vũ Thái Ninh, Trưởng phòng Chăn nuôi (Sở Nông nghiệp & PTNT) cho rằng ngoài yếu tố hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp lần đầu tiên xảy ra trên địa bàn làm chết hàng nghìn lợn nái, nguyên nhân chính là tỉnh ta chưa có nhiều cơ sở sản xuất con giống lợn hướng nạc bảo đảm chất lượng. Mỗi năm, nhu cầu con giống của người chăn nuôi trên địa bàn tỉnh khoảng 850.000 con, trong khi tỉnh ta hiện chỉ có 1 Xí nghiệp, 2 cơ sở gia công cho Công ty Cổ phần CP và 5 cơ sở tư nhân sản xuất giống lợn hướng nạc với tổng số 5.000 nái ông bà, bố mẹ. Số lượng lợn giống mà các cơ sở trên cung ứng được khoảng 100.000 con/năm, mặt khác số liều tinh lợn ngoại chất lượng cao mà các cơ sở truyền giống sản xuất ra mới chỉ đáp ứng khoảng 65% nhu cầu của các hộ chăn nuôi. Số còn lại được nhân giống từ đàn lợn nuôi tự do trong dân. Đàn lợn này không được giám sát, kiểm tra, quản lý chặt chẽ, hàng năm không có giám định, bình tuyển để loại những con không đạt tiêu chuẩn làm giống. Việc chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng bệnh, khai thác giống không theo đúng quy trình kỹ thuật nên chất lượng truyền giống kém. Tương tự như đàn lợn, chất lượng giống bò trên địa bàn tỉnh cũng còn nhiều hạn chế. Thực tế cho thấy, bò lai zê-bu có ưu thế hơn hẳn so với bò vàng địa phương. Tuy nhiên, việc nhân rộng đàn bò lai dù đã được thực hiện nhiều năm vẫn thiếu tính bền vững. Nguyên nhân do số lượng liều tinh bò lai thụ tinh nhân tạo chỉ dừng ở mức hơn 10 nghìn liều mỗi năm, đáp ứng được gần 80% nhu cầu. Phần còn lại được nhân giống từ đàn bò cóc địa phương. Trong khi đó, đàn bê lai zê-bu ra đời đều bán làm bò thịt, ít hộ giữ lại để thay thế đàn bò cóc. Bởi vậy chất lượng bò nái cũng như bò đực giống chưa được nâng lên. Theo số liệu thống kê của Phòng Chăn nuôi (Sở Nông nghiệp & PTNT), tỷ lệ đàn bò lai zê-bu năm 2007 mới chiếm 78% tổng đàn. Là một trong ba đối tượng vật nuôi chính trên địa bàn, đàn gia cầm của tỉnh những năm qua có bước tăng trưởng khá. Mỗi năm toàn tỉnh sử dụng gần chục triệu gia cầm giống. Tuy nhiên, trong số hơn 40 cơ sở ấp trứng gia cầm giống trên địa bàn, hầu hết là cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, thu gom trứng không có sự kiểm soát về chất lượng và dịch, khai thác giống không theo đúng quy trình kỹ thuật nên chất lượng truyền giống kém. Tương tự như đàn lợn, chất lượng giống bò trên địa bàn tỉnh cũng còn nhiều hạn chế. Thực tế cho thấy, bò lai zê-bu có ưu thế hơn hẳn so với bò vàng địa phương. Tuy nhiên, việc nhân rộng đàn bò lai dù đã được thực hiện nhiều năm vẫn thiếu tính bền vững. Nguyên nhân do số lượng liều tinh bò lai thụ tinh nhân tạo chỉ dừng ở mức hơn 10 nghìn liều mỗi năm, đáp ứng được gần 80% nhu cầu. Phần còn lại được nhân giống từ đàn bò cóc địa phương. Trong khi đó, đàn bê lai zê-bu ra đời đều bán làm bò thịt, ít hộ giữ lại để thay thế đàn bò cóc. Bởi vậy chất lượng bò nái cũng như bò đực giống chưa được nâng lên. Theo số liệu thống kê của Phòng Chăn nuôi (Sở Nông nghiệp & PTNT), tỷ lệ đàn bò lai zê-bu năm 2007 mới chiếm 78% tổng đàn. Là một trong ba đối tượng vật nuôi chính trên địa bàn, đàn gia cầm của tỉnh những năm qua có bước tăng trưởng khá. Mỗi năm toàn tỉnh sử dụng gần chục triệu gia cầm giống. Tuy nhiên, trong số hơn 40 cơ sở ấp trứng gia cầm giống trên địa bàn, hầu hết là cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, thu gom trứng không có sự kiểm soát về chất lượng và dịch bệnh. Về phía người chăn nuôi gia cầm, do chủ quan hoặc ham rẻ nên không ít người cố tình mua gia cầm giống không bảo đảm chất lượng, gia cầm chưa được tiêm phòng làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh.Khi nhu cầu chăn nuôi phát triển mạnh như hiện nay, việc nâng cao chất lượng giống trở thành yêu cầu cấp thiết. Để thực hiện được điều này, các ngành chức năng và các mỗi cơ sở sản xuất giống vật nuôi cần có bước đi phù hợp để tạo ra những sản phẩm có tính cạnh tranh cao. Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát, kiên quyết xử lý các trường hợp sản xuất giống kém chất lượng. Quản lý chặt chẽ việc nhập giống vật nuôi vào địa bàn, tạo vành đai an toàn dịch bệnh cho đàn vật nuôi.