Trẩy hội Đền Đô

Đền Đô - tức Cổ Pháp điện, được Lý Thái Tổ khởi dựng từ năm 1019 là Thái miếu của nhà Lý, trên bản hương Cổ Pháp, nay là làng Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, rồi sau liên tục được tôn tạo, mở rộng ở những thế kỷ sau là nơi thờ Tám vị vua nhà Lý, nên cũng có tên là Đền Lý Bát Đế.

Đền Đô - tức Cổ Pháp điện, được Lý Thái Tổ khởi dựng từ năm 1019 là Thái miếu của nhà Lý, trên bản hương Cổ Pháp, nay là làng Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, rồi sau liên tục được tôn tạo, mở rộng ở những thế kỷ sau là nơi thờ Tám vị vua nhà Lý, nên cũng có tên là Đền Lý Bát Đế. Đền Đô gồm trên 20 hạng mục công trình với trung tâm là điện thờ - nơi đặt bài vị và ngai thờ tám vị Vua triều Lý. Bao quanh có nhà chuyển bồng, nhà Tiền tế, nhà Phương đình, Vương mẫu từ, nhà để kiệu thờ, nhà để ngựa thờ, nhà khách, Ngũ Long môn, Thuỷ đình, Văn chỉ, Võ chỉ, nhà bia... được xây dựng công phu, đắp vẽ, chạm khắc tinh xảo, tài nghệ, bởi đây là công trình quốc gia nơi tưởng niệm và phụng thờ của toàn dân đối với tám vị Vua triều Lý. Hồ Chủ tịch và nhiều vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã nhiều lần tới dâng hương tưởng niệm các vua Lý ở Đền Đô.Đền Đô bị chiến tranh phá huỷ năm 1952. Trên đường đổi mới, từ năm 1989, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự đóng góp của nhân dân địa phương, của quý khách thập phương trong và ngoài nước, Đền Đô đã được phục dựng lại. Bộ Văn hóa - Thông tin đã công nhận và cấp bằng di tích lịch sử văn hóa cho di tích Đền Đô. Từ xưa, lễ hội Đền Đô được nhân dân Đình Bảng tổ chức hàng năm, là dịp để nhân dân cả nước có dịp trẩy hội, dâng hương tưởng niệm, nhớ ơn các vua Lý ngay trên quê hương Đình Bảng. Lễ hội Đền Đô được dân làng tổ chức từ ngày 14 đến hết ngày 16 tháng ba âm lịch để kỷ niệm ngày Lý Thái Tổ đăng quang. Chính hội đại lễ vào ngày rằm. Lễ thiêng liêng, hội tưng bừng. Đây là lễ hội lớn của làng cũng là của nước, được tổ chức từ rất lâu đời, được sử sách ghi chép. Sách Hồng Kỳ mô tả lễ hội Đền Đô đầu thế kỷ XIX như sau: “... Trước ngày hội có bầu cử người đóng rước. Số người đóng rước, làng kén 160 trai đinh mặc áo dài đỏ, thắt lưng xanh, đầu đội mũ đen, vai trùm khăn nhiễu. Trước trán mũ thêu chữ “Trung dũng kiên kiên”, cầm cờ, tàn quạt, tượng trưng cho cấm binh thời Lý. Tiếp theo là kén 18 nữ đồng trinh mặc áo xanh, thắt lưng đỏ, đầu đội khăn tím gấp vuông, phía trước buông kín hai vai (để tránh nắng) khiêng kiệu Lý Thánh Mẫu, kén 3 người cao lớn, không tật sẹo, đóng khố cởi trần cầm truỳ đồng...”.Sách “Bắc Ninh dư địa chí” của Đỗ Trọng Vỹ ghi về hội làng Đình Bảng cuối thế kỷ XIX như sau: Theo các cụ truyền lại, sau khi nhà Lê Trung Hưng cho xây dựng lại Đền Đô, triều đình đã cho mở hội tế lễ rước sách rất trọng thể. Lễ hội Đền Đô được duy trì cho đến nay. Song việc tổ chức lễ hội được nhân dân Đình Bảng thực hiện với nhiều đổi mới trên cơ sở giữ gìn và phát huy bản sắc của lễ hội xưa. Đặc biệt là lễ rước có múa rồng thể hiện hùng khí Thăng Long, có khách thập phương mọi miền trong đó có hậu duệ Nhà Lý từ Hàn Quốc tìm về. Lễ hội Đền Đô càng đông vui náo nhiệt với các hoạt động văn hóa đậm đà bản sắc quê hương Cổ Pháp - Kinh Bắc - Bắc Ninh: Đấu vật, cờ người, thả chim bồ câu, chọi gà; đánh đu, cầu lông, bóng chuyền, thi nấu cơm niêu đất, thi gói bánh phu thê, hát Quan họ trên thuyền Rồng, hát tuồng, hát chèo, hội thơ. Đặc biệt nhất là đón bạn, đón quý khách ở các gia đình với các món ăn đặc sản: bánh phu thê, rượu nếp Cẩm, nem Báng. Buổi tối có thả đèn trời, diễn văn nghệ. Từ khi di tích Đền Đô được tu bổ, phục dựng lại, lễ hội hàng năm càng đông vui, náo nhiệt. Mọi người tới đây để thể hiện lòng tôn kính nhớ ơn các vua Lý đã khai mở quốc gia và nền văn minh Đại Việt, đồng thời vừa được chứng kiến, tham dự vào các hoạt động văn hóa đậm đà bản sắc Kinh Bắc, thăm sự đổi mới của quê hương Thái Tổ Lý Công Uẩn, Đơn vị Anh hùng, làng có công với nước; thăm các di tích lịch sử - văn hoá trên quê Vua, thăm làng nghề, làng buôn nổi tiếng của Từ Sơn, hiện đang trở thành vùng kinh tế - thương mại năng động của quê hương Bắc Ninh. Đền Đô điểm sáng của Đình Bảng văn hiến và cách mạng tiêu biểu của Bắc Ninh - Kinh Bắc. Lễ hội Tháng Ba năm Mậu Tý - 2008 càng có ý nghĩa, hội tụ những tấm lòng nhân ái “Uống nước nhớ nguồn”, hướng tới 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.