Trẩy hội Miền Quan họ

Mỗi khi Tết đến xuân về, người dân Kinh Bắc-Bắc Ninh lại nao nức khoác lên mình bộ áo mới tinh khôi, hân hoan đi trẩy hội. Trẩy hội mùa xuân vốn là nét đẹp văn hóa truyền thống có từ lâu đời của vùng đất nghìn năm văn hiến với những lễ hội độc đáo, các trò chơi dân gian và đắm say nghe làn điệu dân ca Quan họ, cứ mãi níu bước du khách gần xa…

Bắc Ninh được xem là “vương quốc” của lễ hội, quê hương của những sinh hoạt văn hoá dân gian đặc sắc và làn điệu dân ca Quan họ. Hằng năm, mảnh đất nơi đây có hơn 500 lễ hội lớn nhỏ khắp các địa phương. Đó là nguồn tài sản văn hoá tinh thần vô giá, có ý nghĩa sâu sắc trong đời sống cộng đồng dân cư.

Một trong những lễ hội  sớm phải kể đến lễ hội rước pháo Đồng Kỵ (TX Từ Sơn) diễn ra ngày 4-6 tháng Giêng. Ngày khai hội, Tỉnh lộ 277 qua phường Đồng Kỵ rợp bóng cờ hoa phấp phới. Dòng người khắp nơi xốn xang, chen chúc, hoà mình xem rước pháo du xuân. Hội thi làm pháo và đốt pháo trước đây tái hiện hình ảnh ngày Thánh Thiên Cương-vị tướng sau này được người dân tôn thờ làm Thành Hoàng làng. Từ khi Nhà nước có chủ trương cấm đốt pháo, người dân nơi đây chỉ thi trang trí pháo và tổ chức rước pháo hàng năm theo lễ nghi truyền thống.

Năm nay, Người dân Đồng Kỵ đóng góp khoảng 600 triệu đồng làm hai quả pháo “thần” dát vàng tế lễ được hơn hai trai trong làng khiêng rước từ đầu làng vào đình, mỗi chốc đám thanh niên trai tráng hô to một tiếng rồi hò reo rầm rộ. Lễ tế thần vào giờ ngọ, người dân Đồng Kỵ thờ Tứ Pháp: Mây, Mưa, Sấm, Chớp. Lễ tế xong tới tục xô Quan Đám. Bốn ông Quan Đám tượng trưng cho Tứ Pháp, được đám thanh niên nhấc bổng xô ra quay tròn giữa sân đình, mỗi ông một góc. Năm nào bốn vị kết được tay nhau, năm đó mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Tiếp đó, người dân Kinh Bắc còn tưng bừng với nhiều lễ hội giàu tính lịch sử, truyền thống văn hoá, tâm linh như lễ hội chém lợn làng Ném Thượng, xã Khắc Niệm (T.P Bắc Ninh), hội Lim, hội làng Diềm...

Đến hẹn lại lên, cứ vào ngày 13 tháng Giêng, những người yêu mến Quan họ trên khắp mọi miền đất nước lại nô nức  trở về đồi Lim để được đắm mình trong khúc hát giao duyên, tình tứ của anh Hai, chị Hai Quan họ. Ngay từ sáng sớm, các bậc cao niên đã tề tụ đông đủ để chuẩn bị cho những nghi lễ của ngày hội . Đó là những công việc quan trọng nhất mang giá trị tâm linh của cả cộng đồng của mỗi hội làng. Sau phần lễ là phần hội, những trò chơi dân gian truyền thống được tái hiện thật phong phú và hấp dẫn khách thập phương như tổ tôm điếm, vật, đập niêu, thi cờ người, dệt cửi canh…

Song độc đáo và cuốn hút, giữ lửa cho hội Lim bấy nhiêu năm qua vẫn là những canh hát Quan họ. Từ đồi Lim, đình, hồ nước đến cả trong gia đình những nghệ nhân lời Quan họ văng vẳng ngân lên thiết tha, tình tứ, đắm say lòng người. “Hôm nay sum họp trúc mai/Tình trong một khắc nghĩa dài trăm năm”, để rồi khi giã bạn, lại dùng dằng... câu hát nhớ thương như níu kéo hẹn lại hội năm sau “người ơi người ở đừng về”... Hoà mình giữa không gian văn hoá Quan họ, du khách ai nấy đều chung một cảm nhận sự chân thành và tấm lòng nồng hậu của người dân vùng Kinh Bắc-Bắc Ninh mến khách. Bởi thế mà về với hội Lim có biết bao nhiêu chàng trai, cô gái lên duyên trong lần đầu gặp gỡ. Ánh mắt vui tươi cùng nụ cười e ấp, để lại cho nhau nỗi niềm quyến luyến.

Hội Lim – Đậm đà văn hóa vùng Kinh Bắc

(Bà Ngô Thị Lan, huyện Ngân Sơn, Bắc Cạn)

Năm nào đến chính hội 13 tháng Giêng, tôi lại khăn áo chỉnh tề về thị trấn Lim để lắng nghe những khúc dân ca Quan họ. Trong tôi bồi hồi, xúc động mê say những giai điệu khi mượt mà, lúc lại trầm bổng “vang, rền, nền, nẩy”. Tuy nghe Quan họ trên đài, ti vi, băng đĩa nhiều nhưng khi về với hội Lim, xem, nghe các nghệ nhân hát canh đối đáp thâu đêm suốt sáng mới thấy hết được giá trị nét văn hoá đậm đà của người Quan họ xưa nay.

Đi lễ hội để hái lộc, cầu may

(Ông Nguyễn Văn Tuấn, xã Tam Giang,Yên Phong)

Đi lễ hội để tỏ tấm lòng thành tới cội nguồn, để mình có thể hiểu hơn nữa về những giá trị lịch sử văn hoá quê hương. Mỗi lễ hội là dịp chúng ta cùng nhau cầu nguyện, một năm mới an lành, hạnh phúc, mong sao hoạt động sản xuất, kinh doanh buôn bán thuận lợi, gặp nhiều may mắn.

Cần ngăn chặn những hoạt động mê tín, tệ nạn trong các lễ hội      

(Ông Nguyễn Văn Hợp, phường Vạn An, TP Bắc Ninh)

Tôi nhận thấy qua nhiều lễ hội, thực tế những “hạt sạn” còn tồn tại xuất hiện rất nhiều. Các trò chơi với các hình thức ăn tiền, như tung đồng xu, cua cá, xóc đĩa, quay trúng thưởng... cùng các hoạt động mê tín dị đoan, tình trạng một số kẻ gian lợi dụng du khách bất cẩn đã lừa gạt, móc túi... ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động du xuân trong các lễ hội. Mong rằng ngành chức năng và chính quyền  cơ sở cần có biện pháp ngăn chặn để mỗi khi lễ hội mở ra được an toàn, vui vẻ.

PV BĐ-TL