Trò chuyện với cô giáo và nữ sinh đạt giải Nhất Quốc gia môn Ngữ văn năm 2019

Năm 2019, ngành giáo dục Bắc Ninh lần đầu tiên có học sinh vinh dự giành giải Nhất quốc gia THPT môn Ngữ văn. Đó là em Nguyễn Thị Thúy Ngần, quê thị trấn Hồ (huyện Thuận Thành). Thúy Ngần hiện là học sinh lớp 11 chuyên Văn của Trường THPT Chuyên Bắc Ninh.

Đội ngũ giáo viên Văn và 8 thí sinh đạt giải học sinh giỏi Quốc gia môn Ngữ văn năm 2019 của trường THPT Chuyên Bắc Ninh.

Em Nguyễn Thị Thúy Ngần đang ngồi đây, bên cạnh là cô giáo Nguyễn Thị Dịu. Khi được hỏi về cô Dịu, người trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển thi chọn học sinh giỏi quốc gia năm 2019 của tỉnh, đôi mắt sáng của nữ sinh chuyên Văn càng thêm lấp lánh và đầy vẻ tự hào:
“Tên cô như tính cách và con người của cô, dịu dàng, duyên dáng và rất chuẩn mực. Bài giảng của cô đầy sức cuốn hút. Cô Dịu là người đã truyền cảm hứng và nuôi dưỡng niềm say mê học văn, cảm thụ và sáng tạo văn học cho bản thân em cũng như các bạn trong đội tuyển. Chúng em cảm ơn và rất biết ơn những ngày tháng ở bên cô...”.
Cũng cần phải nói thêm rằng, năm 2019, kết quả thi chọn học sinh giỏi quốc gia của Bắc Ninh được đánh giá là toàn diện nhất kể từ khi tái lập tỉnh với 59/70 thí sinh đạt giải, chiếm 84% trong đó có tới 3 giải Nhất (1 giải Nhất môn Ngữ văn, 2 giải Nhất môn Địa lý). Riêng đội tuyển Ngữ văn, năm 2019 lần đầu tiên có 8 thí sinh dự thi (những năm trước là 6 thí sinh) thì cả 8/8 đạt giải chính thức gồm 1 giải Nhất, 3 giải Nhì và 4 giải Ba. Đây cũng là kết quả xuất sắc nhất mà đội tuyển môn Ngữ văn nhà trường đạt được kể từ khi tái lập tỉnh đến nay.
Cô giáo Nguyễn Thị Dịu, khi còn là học sinh trường THPT Chuyên Bắc Ninh cũng từng đạt giải quốc gia 2 môn Ngữ văn và Địa lý, nay được đánh giá là giáo viên trẻ giàu năng lực và tâm huyết. Tuy vậy, khi được thành tích đội tuyển môn Ngữ văn vừa đạt được, cô Dịu cười khiêm tốn: “Đây là kết quả sự nỗ lực chung của tập thể tổ giáo viên chuyên Văn nhà trường và 8 học sinh, em chỉ là người được Ban giám hiệu phân công bồi dưỡng đội tuyển thôi…”.
Cô Dịu thì nhận xét về Nguyễn Thị Thúy Ngần như sau: “Thúy Ngần là người ít nói, nhưng rất thông minh và đặc biệt chuyên cần. Vì thế, dù mới là học sinh lớp 11 nhưng khi vào thi cùng nhiều anh, chị lớp 12, em không hề chịu áp lực, ngược lại em đã tự tin làm bài hết khả năng và giành được kết quả cao hơn mong đợi. Về xếp hạng, cả nước có 4 giải Nhất môn Ngữ văn thì Thúy Ngần xếp thứ 2 với 17/20 điểm”.
Có thể nói trong các môn thi thì Ngữ văn khó tính điểm nhất bởi văn chương là sự cảm nhận, cắt nghĩa và sáng tạo, rất khó để định tính hay định lượng rành mạch như các môn khoa học tự nhiên. Tuy vậy, đề thi năm nay, theo cô Dịu là rất hay, kích thích trí sáng tạo, tạo cảm hứng cho người viết thể hiện quan điểm, kiến thức cùng tri thức bản thân, nhất là câu 2, phần nghị luận văn học 12 điểm (thang điểm 20):
“Rồi đây, có thể xuất hiện những cỗ máy biết viết văn, làm thơ. Lúc đó, sáng tạo văn học có còn là độc quyền của con người” - Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy trình bày quan điểm của mình.
Để hoàn thành xuất sắc yêu cầu đề thi, Thúy Ngần đã biết vận dụng linh hoạt kiến thức văn học được trang bị trên lớp, trong sách vở cùng sự trải nghiệm của bản thân từ đó lập luận, đưa ra những bằng chứng thuyết phục để khẳng định rằng, Robot không thể và không bao giờ thay thế hoàn toàn được nhà văn trong sáng tạo văn chương.
Trong bài viết, Thúy Ngần đã có những lập luận kèm dẫn chứng thuyết phục để chứng minh: Trong tương lai, cỗ máy hay người máy, robot có thể thay thế nhà văn viết ra những câu từ, nhưng đó chỉ là những xác chữ không cảm xúc; robot có thể miêu tả phong cảnh thiên nhiên, nhưng chỉ có ngòi bút của nhà văn mới lột tả được tình trong cảnh, cảnh trong tình, chỉ ngòi bút nhà văn mới lột tả hết tâm trạng con người; cỗ máy có thể chứng kiến, miêu tả cảnh Thúy Kiều tiếp khách, các cuộc say các trận cười, nhưng chỉ có Nguyễn Du mới thấu hiểu đến tận cùng nỗi lòng người con gái ấy trong cái giật mình: Giật mình mình lại thương mình xót xa… Hay như robot thì có thể miêu tả cảnh nhà văn Hộ (trong truyện ngắn Đời thừa) đọc sách nhưng chỉ có nhà văn Nam Cao mới diễn tả được nội tâm giằng xé, bi kịch tinh thần dai dẳng của người trí thức; robot có thể miêu tả được cảnh nghĩa trang (trong truyện Thuốc) với những nấm mồ dày đặc, nhưng chí có nhà văn Trung Quốc Lỗ Tấn mới thấu đến tận cùng chiều sâu của hiện thực ấy…
Bằng những lập luận, lý giải và dẫn chứng đầy sức thuyết phục, Nguyễn Thị Thúy Ngần nhận định chắc nịch rằng, dù xã hội có biến chuyển đến đâu thì cỗ máy, người máy hay robot cũng không thể hoàn toàn thay thế được con người trong sáng tạo văn học. Tất nhiên trong thời đại robot xâm lấn thì những tác phẩm, những đứa con tinh thần của nhà văn chỉ có thể sống lâu, sống mãi trong lòng bạn đọc khi đó là sản phẩm của những nhà văn thực sự bản lĩnh và hội đủ tâm, tầm, tài!
Có lẽ hơi sớm để bàn định về tương lai của nữ sinh chuyên Văn vì Thúy Ngần mới đang học lớp 11. Chỉ biết rằng sau hơn 20 năm kể từ khi tái lập tỉnh, Nguyễn Thị Thúy Ngần vinh dự là người đầu tiên mang về cho ngành giáo dục Bắc Ninh giải Nhất quốc gia môn Ngữ văn. Thành tích đó đã góp phần làm giàu thêm truyền thống hiếu học và khoa bảng của vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc hôm nay.