Tro tàn quá khứ

Lả tả bay trên thành phố đông người

Tro quá khứ bình yên em đã đốt

Cái quá khứ không đem mà ăn được

Nhưng con người lại chẳng thể nguôi quên.

Dẫu bây giờ không được nắm tay em

Mắt trong mắt như cái thời lửa cháy

Nhưng hãy lọc trong tàn tro đen ấy

Có những điều đốt mãi chẳng thành tro.

Lời bình

Ca dao cổ có câu “Thật vàng chẳng phải thau đâu - Đừng đem thử lửa mà đau lòng vàng”. Câu kết của bài thơ Tro tàn quá khứ lại: Có những điều đốt mãi chẳng thành tro. Mà đâu phải có là vàng hoặc kim loại quý đã được thử lửa! Ta hãy “giải mã” tìm lại trong tàn tro ấy nhà thơ nói gì?. Lả tả bay trên thành phố đông người - Tro quá khứ bình yên em đã đốt. Có lẽ chính từ cái cảnh tượng bất ngờ của thời bình, của sự vô tâm này đã gợi liên tưởng cho nhà thơ viết được những dòng thơ nhắc nhở chúng ta không thể quên một thời quá khứ được đặt trong một tâm thế không bình ổn, day dứt: Cái quá khứ không đem mà ăn được - Nhưng con người lại chẳng thể nguôi quên… Tốt nghiệp Đại học tổng hợp khoa ngữ văn (Hà Nội), Lê Quang Trang đăng ký vào khóa bồi dưỡng viết văn của Hội Nhà văn Việt Nam tăng cường lực lượng cho chiến trường B (miền Nam). Những ấn tượng mà anh thu nhận được trong khói lửa chiến tranh, những đêm bom cháy thiêu trụi cả cánh rừng, những tàn tro bay rợp góc trời, những hy sinh mất mát của đồng đội, cái háo hức lạ thường của cả một thế hệ “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” đã ám ảnh trong tâm hồn nhà thơ và để lại những điều trong tro quá khứ ấy. Cũng gợi lại một thoáng nuối tiếc những tháng ngày đẹp đẽ say mê trong lòng nhà thơ: Dẫu bây giờ không được nắm tay em - Mắt trong mắt như cái thời lửa cháy. Nhưng kỷ niệm không bao giờ mất, không thể tàn phai theo sự hủy hoại của thời gian, có điều là chúng ta hãy trân trọng gìn giữ trong đời sống tâm hồn, một cuộc đời cống hiến cho đất nước không uổng phí dẫu đã qua nhưng là hành trang nâng đỡ trong suốt hành trình cuộc đời mình: Nhưng hãy lọc trong tàn tro đen ấy - Có những điều đốt mãi chẳng thành tro…

Bài thơ Tro tàn quá khứ của Lê Quang Trang chặt chẽ trong cấu tứ, giọng điệu nhuần nhụy, có tứ lạ (được đặt trong thế giả định). Thoáng đọc thì ai cũng ngỡ bài thơ viết về tình yêu lứa đôi. Nhưng vượt lên thông lệ này, bài thơ đã đạt cấp độ mới của sự khái quát - như một lời cảnh tỉnh không thể phủ nhận quá khứ - một quá khứ mà bao người đã mất đi cả tuổi thanh xuân cho yên bình đất nước hôm nay. Vì lẽ đó Tro tàn quá khứ đã làm rung động và khắc sâu vào tâm trí bạn đọc yêu thơ.