Trống chèo vẫn giục… vào xuân

Nghệ thuật chèo vốn được sinh ra từ các xóm làng và lại được nuôi dưỡng bởi chính những người nông dân lam lũ. Vì vậy trong tất cả loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống, nghệ thuật chèo giản dị và gần gũi hơn cả với người dân lao động. Vượt qua bao thăng trầm cùng những đổi thay của cuộc sống, chèo vẫn có sức sống bền bỉ với thời gian và là “món ăn” tinh thần luôn được bà con nông dân yêu chuộng.

Với Quế Võ - huyện được xem là một trong những cái nôi của chiếu chèo xứ Bắc, nổi danh với nhiều làng chèo cổ đã sản sinh, nuôi dưỡng biết bao ông trùm và những nghệ sỹ hát chèo chuyên nghiệp thì chèo vẫn đang được gìn giữ và phát triển như một món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân trong những ngày nông nhàn và nhất là vào mỗi dịp đình đám, hội hè, lễ tết.

Ông Nguyễn Quang Phú, Giám đốc Trung tâm văn hóa huyện, một người có nhiều năm gắn bó tâm huyết với phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng địa phương cho biết: Sau nhiều năm sát sao với cơ sở, nắm bắt thực tế, chúng tôi nhận thấy nghệ thuật chèo vẫn có một sức sống bền chặt trong cuộc sống của đông đảo người dân. Hát chèo đã trở thành một phong trào văn nghệ quần chúng sôi nổi ở khắp các thôn làng từ hàng chục năm qua cho đến tận bây giờ.  Một số địa phương có phong trào hát chèo sôi nổi, tiêu biểu như: Châu Phong, Mộ Đạo, Yên Giả, Nhân Hòa, Bồng Lai…

Niềm đam mê và tình yêu đối với những làn điệu chèo không những được gìn giữ mà vẫn luôn tiếp nối trong từng gia đình, dòng họ. Nhiều năm gần đây, với ý thức gìn giữ nghệ thuật truyền thống đồng thời phát triển phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng của địa phương, huyện Quế Võ đã quan tâm tổ chức nhiều lớp dạy hát chèo và có chính sách đầu tư, hỗ trợ kinh phí để các CLB chèo hướng dẫn, truyền dạy. Từ đó, thu hút lớp trẻ tham gia, từng bước nuôi dưỡng hạt nhân, hạt giống mới cho nghệ thuật chèo.

Có thể khẳng định, nghệ thuật chèo ở Quế Võ được gìn giữ và duy trì bao năm qua chính là nhờ có các chiếu chèo sân đình ở mỗi xóm làng mà lực lượng nòng cốt là những “nghệ sỹ nông dân”. Họ hát chèo để tiếp nối truyền thống của cha ông, để giữ gìn một loại hình sân khấu đặc sắc của quê hương, dân tộc và làm thỏa mãn thú chơi văn nghệ của bản thân, vừa phục vụ cộng đồng là những người thân, bạn bè, xóm giềng gần gũi với họ trong đời thường.

Nếu như, các sân khấu chèo chuyên nghiệp ở nhiều tỉnh, thành đang sống “èo uột”, thì không ít CLB, chiếu chèo nghiệp dư trên địa bàn huyện Quế Võ vẫn đang hoạt động rất tích cực, không kém phần rộn rã với sức bền bỉ, dẻo dai, ăn sâu, bám chắc và hòa đồng vào nhịp sống của người dân lao động ở khắp các làng quê.

Bên cạnh những trích đoạn chèo cổ các CLB còn tự sáng tác, dàn dựng những vở chèo mới mang hơi thở cuộc sống với bao buồn vui, hạnh phúc và phản ánh những đổi thay của làng xóm, quê hương, đất nước. Mỗi CLB không chỉ là một sân chơi đầy cảm hứng, mà còn tìm ra được cách thức sống mới cho chèo trong cuộc sống đương đại và hơn thế, chính họ đã góp phần bảo tồn nghệ thuật chèo truyền thống sống mãi trong dân gian.

Tự hào với truyền thống văn hóa quê hương, nghệ sỹ Đặng Thạch Lệ ở thôn Nga Hoàng, xã Yên Giả hiện đang công tác tại Đoàn chèo Bắc Giang tâm sự: Chính nhờ đông đảo người dân Quế Võ yêu say và trân trọng gìn giữ nghệ thuật chèo nên đã hình thành chiếc nôi sản sinh nhiều nghệ sỹ chèo chuyên nghiệp, nổi danh như: ông trùm chèo Đào Thiện, NSƯT Quốc Trượng, NSƯT Đặng Thạch Trung, cháu Nguyễn Thị Thu Thảo, ông Tường… và rất nhiều nghệ sỹ không chuyên như nghệ sỹ Đặng Thị Doãn, Phan Anh Đát đã có nhiều cống hiến cho nghệ thuật chèo nói chung và phong trào văn hóa văn nghệ của địa phương nói riêng.

Có lẽ, không riêng huyện Quế Võ mà ở nhiều làng quê khắp miền Quan họ, bên cây đa, giếng nước, sân đình vẫn còn đó những người dân sau những ngày lao động vất vả lại cùng nhau say sưa với các làn điệu chèo ngọt ngào, đằm thắm. Và còn biết bao người dân quê vẫn nao nao một cảm giác xốn xang mỗi khi nghe tiếng trống chèo thúc giục, thì thùng vang vọng đâu đây…

Thuận Cẩm