Tự hào con Lạc cháu Hồng

Lễ hội Kinh Dương Vương-Lạc Long Quân-Âu Cơ ở thôn Á Lữ (xã Đại Đồng Thành, huyện Thuận Thành).

Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng năm nay, muôn triệu trái tim con Lạc cháu Hồng lại tự hào hướng về núi thiêng Nghĩa Lĩnh (Việt Trì, Phú Thọ) để nhân niềm tự hào đón Bằng công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”. Hồ sơ “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” của Việt Nam đã được UNESCO đánh giá rất cao bởi tín ngưỡng này không chỉ được thực hành một cách nhuần nhuyễn, trang trọng và bền vững trong cộng đồng dân cư Việt Nam mà còn áp dụng cả tín ngưỡng đó trong giáo dục và nghiên cứu khoa học.

Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng có nghi lễ thờ cúng tổ tiên, thờ nhân vật khai sáng dân tộc nhưng hiếm có nơi nào mà nhân dân các dân tộc trên mọi miền Tổ quốc, kiều bào ở nước ngoài đều xem mình có chung Quốc Tổ, chung một cội rễ như ở Việt Nam.

Tuy vậy, lâu nay con dân đất Việt mới chỉ hướng về ngày giỗ Tổ Hùng Vương 10-3 ở Phú Thọ mà chưa nhiều người biết rằng, cách núi Nghĩa Lĩnh khoảng 100 km, ở Bắc Ninh còn có Lăng mộ và Đền thờ Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ mà người dân thôn Á Lữ (xã Đại Đồng Thành, Thuận Thành) vẫn gìn giữ, tôn tạo và tổ chức lễ hội hàng năm. Tại khu di tích này còn cả hệ thống hoành phi, câu đối, bia đá, sắc phong, văn khấn… phản ánh ca ngợi về người được thờ như “Nam Bang Thủy tổ” (Thủy tổ nước Nam), “Nam tổ miếu” (Miếu tổ nước Nam). Đặc biệt là 15 đạo sắc phong còn lưu giữ với các niên đại khác nhau là dấu tích vàng son của triều đình nhà Nguyễn ghi nhận về thời kỳ lịch sử mở nước của Kinh Dương Vương để nhắc nhở con cháu nhớ tổ tông mà thờ phụng.

Qua nhiều chứng tích lịch sử và tài liệu còn ghi lại cho thấy, kinh đô đầu tiên của nước Việt chính là vùng đất cổ Liên Lâu (Luy Lâu) nằm giữa con sông Đuống và sông Dâu, nay thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Kinh Dương Vương là cháu ba đời của vua Thần Nông, làm vua và đặt tên nước là Xích Quỷ vào khoảng năm 2879 (trước Công nguyên). Kinh Dương Vương lấy Nữ Thần Long sinh ra Lạc Long Quân. Lạc Long Quân kết duyên với Âu Cơ sinh ra bọc Rồng trăm trứng, nở trăm chàng trai, người con cả là Hùng Đoàn được cha truyền ngôi, phong là Hùng Quốc Vương, thành lập ra Nhà nước Văn Lang. Họ Hùng là cháu ba đời của Thủy Tổ Kinh Dương Vương (thuộc họ Hồng Bàng), truyền được 18 đời…

Những năm trước, việc bảo tồn, giữ gìn cũng như các hoạt động lễ hội ở khu di tích lăng và đền thờ Kinh Dương Vương chủ yếu do dân làng tổ chức, vì thế rất nhiều con Lạc cháu Hồng chưa biết rằng đó là mạch nguồn tiên tổ Việt Nam… Tuy nhiên, những năm gần đây, sau khi được các cấp quan tâm, ngày càng nhiều người biết và tìm về bái yết.

Trong sổ vàng truyền thống ở Đền thờ Kinh Dương Vương còn lưu bút của nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, các ngành, địa phương từng rất ngưỡng vọng khi tìm về nơi thờ người có công mở nước. Ngày 20-2-2000, đồng chí Nguyễn Khoa Điềm, Nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin ghi lưu bút: “Kinh Dương Vương - Lạc Long Quân - Âu Cơ là Thủy Tổ của đất nước, mở ra thời đại các Vua Hùng làm rạng rỡ non sông Việt Nam. Di sản nơi thờ cúng của các vị là tài sản quý báu, thiêng liêng của dân tộc. Nhà nước ta nhất định sẽ có chính sách trùng tu, tôn tạo ngày càng tốt đẹp hơn. Mong muốn nhân dân Á Lữ chăm lo, giữ gìn di tích thờ phụng Kinh Dương Vương - Lạc Long Quân - Âu Cơ để làm nơi giáo dục các thế hệ muôn đời”.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Quốc Thịnh, sau khi cúng giỗ các Vua Hùng ở Phú Thọ xong, chúng ta phải tổ chức lễ hành hương về Thuận Thành (Bắc Ninh) để tế lễ, tri ân những người sinh ra Hùng Vương là Thủy tổ Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ. Như vậy mới đúng với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.