Ứng dụng công nghệ GIS phục vụ công tác quản lý nhà nước

Hệ thông tin địa lý - GIS (Geographical Information System) là một công cụ máy tính để lập bản đồ và phân tích các sự vật, hiện tượng. Công nghệ GIS kết hợp các thao tác cơ sở dữ liệu thông thường và các phép phân tích thống kê, phân tích địa lý có phạm vi ứng dụng rộng trong nhiều lĩnh vực khác nhau có khả năng phục vụ đắc lực cho dự đoán tác động và hoạch định chiến lược.

Cụ thể, với việc ứng dụng công nghệ GIS quản lý thông tin và dự báo về tình hình các loại sâu bệnh chính hại lúa, phần mềm tính toán, xác định quan hệ giữa quá trình phát triển của các loại sâu bệnh với các yếu tố liên quan (điều kiện canh tác, điều kiện địa lý, thổ nhưỡng, tập quán từng vùng, thời tiết, giống lúa, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giai đoạn phát triển của cây lúa…) để thực hiện bài toán dự báo ngắn hạn về 4 đối tượng dich vu seo hại gây hại chính trên cây lúa là rầy nâu, sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân và bệnh đạo ôn. Thay vì làm một cách thủ công, độc lập như trước kia, qua mạng Internet, cán bộ bảo vệ thực vật, khuyến nông ở các huyện, các xã có thể cập nhật số liệu phản ánh tình hình sâu bệnh lúa tại địa phương vào hệ thống. Từ đó, nhà quản lý và nông dân nhanh chóng nắm bắt được tình hình để kịp thời phòng trừ sâu bệnh, bảo vệ mùa màng.

Tương tự như vậy, đề tài Ứng dụng công nghệ GIS xây dựng bản đồ phóng xạ tự nhiên và cơ sở bức xạ ion hóa đã tạo ra một phần mềm, tích hợp với cổng thông tin điện tử của Sở KH&CN Bắc Ninh, thuận tiện cho người quản lý, các tổ chức cá nhân liên quan theo dõi báo cáo về tình hình an toàn bức xạ của tỉnh. Ngoài ra, các đơn vị có thể làm thủ tục xin Cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ trực tuyến trên phần mềm này một cách nhanh chóng.

Quan trọng hơn, theo ông Nguyễn Văn Đông, Phó Trưởng phòng Quản lý chuyên ngành, Sở KH&CN Bắc Ninh, việc thiết lập bản đồ phóng xạ góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa học cho việc định hướng, quản lý về lĩnh vực ô nhiễm bức xạ đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Tuy nhiên, mức độ ứng dụng công nghệ GIS ở cơ sở còn hạn chế và mới chỉ mang tính trình diễn. Chẳng hạn, hệ thống GIS quản lý sâu bệnh và dịch và giúp nông dân tra cứu biện pháp chăm sóc lúa phù hợp.

Cụ thể, với việc ứng dụng công nghệ GIS quản lý thông tin và dự báo về tình hình các loại sâu bệnh chính hại lúa, phần mềm tính toán, xác định quan hệ giữa quá trình phát triển của các loại sâu bệnh với các yếu tố liên quan (điều kiện canh tác, điều kiện địa lý, thổ nhưỡng, tập quán từng vùng, thời tiết, giống lúa, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giai đoạn phát triển của cây lúa…) để thực hiện bài toán dự báo ngắn hạn về 4 đối tượng dich vu seo hại gây hại chính trên cây lúa là rầy nâu, sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân và bệnh đạo ôn. Thay vì làm một cách thủ công, độc lập như trước kia, qua mạng Internet, cán bộ bảo vệ thực vật, khuyến nông ở các huyện, các xã có thể cập nhật số liệu phản ánh tình hình sâu bệnh lúa tại địa phương vào hệ thống. Từ đó, nhà quản lý và nông dân nhanh chóng nắm bắt được tình hình để kịp thời phòng trừ sâu bệnh, bảo vệ mùa màng.

Tương tự như vậy, đề tài Ứng dụng công nghệ GIS xây dựng bản đồ phóng xạ tự nhiên và cơ sở bức xạ ion hóa đã tạo ra một phần mềm, tích hợp với cổng thông tin điện tử của Sở KH&CN Bắc Ninh, thuận tiện cho người quản lý, các tổ chức cá nhân liên quan theo dõi báo cáo về tình hình an toàn bức xạ của tỉnh. Ngoài ra, các đơn vị có thể làm thủ tục xin Cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ trực tuyến trên phần mềm này một cách nhanh chóng.

Quan trọng hơn, theo ông Nguyễn Văn Đông, Phó Trưởng phòng Quản lý chuyên ngành, Sở KH&CN Bắc Ninh, việc thiết lập bản đồ phóng xạ góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa học cho việc định hướng, quản lý về lĩnh vực ô nhiễm bức xạ đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Tuy nhiên, mức độ ứng dụng công nghệ GIS ở cơ sở còn hạn chế và mới chỉ mang tính trình diễn. Chẳng hạn, hệ thống GIS quản lý sâu bệnh và dịch hại trên địa bàn tỉnh chỉ đưa ra dự báo ở 4 đối tượng là quá ít so với số lượng sâu bệnh hại trên cây lúa và cả các cây rau màu khác. Chưa kể, cơ sở hạ tầng ở các đơn vị vận hành hệ thống thiếu đồng bộ khiến hiệu quả ứng dụng chưa được như mong muốn.

Tiếp quản công nghệ GIS quản lý sâu bệnh hại, ông Phạm Văn Chiến, Chi cục trưởng Chi cục BVTV Bắc Ninh cho biết: “Hiện nay, chúng tôi còn chưa được trang bị máy chủ để quản lý thông tin hệ thống GIS. Vì chưa chủ động nên mọi công việc về điều tra, dự báo sâu bệnh cơ bản vẫn diễn ra như trước đây”. Thực tế, các đề tài ứng dụng công nghệ GIS đòi hỏi phải có dữ liệu liên ngành, bổ sung số liệu thường xuyên. Trong khi đó, trình độ của một số cán bộ chuyên môn hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu của hệ thống, khả năng khớp nối, liên kết các cơ sở dữ liệu chưa cao nên tính chính xác của các dự báo, dự đoán không cao.

Vì vậy, để việc ứng dụng GIS thật sự đem lại hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước, cần có sự triển khai đồng bộ từ công nghệ, nhân sự và trang thiết bị. Bởi, thực tế, ứng dụng GIS đang trở thành xu thế thiết yếu, nếu vận hành tốt có thể trợ giúp các cấp chính quyền, các ngành chức năng đưa ra quyết định, hoạch định chính sách, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội lâu dài cho tương lai.