Ứng dụng công nghệ, phát triển ngành nông nghiệp theo hướng hàng hóa chất lượng

Sau 25 năm tái lập (1997-2022) diện tích sản xuất nông nghiệp của Bắc Ninh bị thu hẹp do tỉnh chủ trương phát triển công nghiệp, đô thị, dịch vụ, nhưng thực hiện cơ cấu lại theo hướng bền vững gắn với xây dựng Nông thôn mới; cơ cấu mùa vụ, giống trồng, vật nuôi chuyển dịch theo hướng thâm canh, tăng năng suất và giá trị kinh tế; các mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học, chuỗi sản xuất khép kín được nhân rộng.

Nông dân Bắc Ninh tích cực ứng dụng kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp.

Các chính sách “dồn điền đổi thửa”, tích tụ ruộng đất được triển khai hiệu quả đã từng bước hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung với quy mô khá lớn. Thực hiện đề án tái cơ cấu nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp của tỉnh chuyển dịch mạnh theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung trên cơ sở phát huy tối đa lợi thế của từng vùng, từng địa phương, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ tiên tiến được đẩy mạnh áp dụng. Đến nay, toàn tỉnh có trên 1.000 vùng sản xuất lúa, trong đó có 260 vùng sản xuất lúa hàng hóa tập trung; trên 70 vùng rau màu chuyên canh. Trong sản xuất, đã từng bước ứng dụng phun thuốc trừ sâu bệnh trên lúa bằng máy bay không người lái và công nghệ truy xuất nguồn gốc Agricheck áp dụng phương pháp “4 cùng” (cùng giống, cùng gieo cấy, cùng xứ đồng, cùng thu hoạch). Cơ cấu sản xuất trong từng lĩnh vực cũng có sự chuyển biến rõ rệt từ số lượng sang tập trung vào chất lượng và giá trị kinh tế. Cơ giới hóa được triển khai mạnh mẽ trong nhiều khâu sản xuất, góp phần giảm công lao động, tăng năng suất, hiệu quả và đưa giá trị sản xuất trồng trọt trên 1ha đất canh tác tăng từ 17,2 triệu đồng (năm 1997) lên trên 107,8 triệu đồng vào năm 2021.

Trong chăn nuôi, mô hình chăn nuôi truyền thống trong khu dân cư với quy mô nhỏ, lẻ ngày càng giảm mạnh, một mặt do ô nhiễm môi trường, mặt khác do hiệu quả kinh tế thấp; trong khi chăn nuôi theo hướng trang trại, gia trại, ứng dụng công nghệ cao tiếp tục được mở rộng và phát triển, trên địa bàn tỉnh có trên 50 trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung công nghiệp sử dụng công nghệ chuồng lồng, kín và xử lý chất thải sinh học, hệ thống quản lý 5S (Áp dụng 5S trải qua các bước: Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc và Sẵn sàng). Những năm mới tái lập tỉnh, tỷ lệ hộ gia đình chăn nuôi dưới 10 con lợn chiếm trên 80% số hộ chăn nuôi lợn, đến nay đã giảm xuống còn trên 20%. Đến năm 2021, tổng đàn lợn có trên 288 nghìn con và đàn gia cầm có trên 5,8 triệu con, gấp 2 lần năm 1997.

 Sản xuất thủy sản, mặc dù diện tích mặt nước tự nhiên cho nuôi trồng thủy sản không lớn, hệ thống ao hồ trong các khu dân cư có xu hướng giảm dần do quá trình đô thị hóa hoặc bị ô nhiễm nguồn nước do quá trình công nghiệp hóa. Tuy nhiên, nhờ thực thi có hiệu quả chính sách chuyển dịch vùng trũng sang nuôi trồng thủy sản, nhiều vùng trũng đã chuyển sang nuôi trồng thủy sản có hiệu quả kinh tế cao hơn. Nếu như năm 1997, toàn tỉnh có 2.792 ha diện tích mặt nước nuôi trồng thuỷ sản, sau 25 năm nỗ lực đầu tư mở rộng quy mô diện tích toàn tỉnh đã có 4.824 ha, gấp 1,7 lần năm 1997. Đến nay, toàn tỉnh đã hình thành 162 vùng nuôi cá trong ao đất tập trung quy mô từ 10 ha trở lên với tổng diện tích là 2.757,6 ha, tập trung ở các huyện Gia Bình, Lương Tài, Tiên Du. Các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất thủy sản được tăng cường, áp dụng rộng rãi, như: sản xuất cá giống bằng phương pháp đẻ vuốt, ấp trứng bằng bình vây hoặc công nghệ sử dụng hocmon để sản xuất giống, nuôi cá thâm canh có sử dụng quạt nước, thức ăn công nghiệp và chế phẩm vi sinh trong xử lý môi trường ao nuôi,.. đã giúp nâng cao hiệu quả sản xuất thủy sản. Đặc biệt, nhằm tận dụng và khai thác có hiệu quả tiềm năng mặt nước trên hệ thống các sông thuộc địa bàn tỉnh, từ năm 2011 có 4 cơ sở đã mạnh dạn đầu tư 34 lồng nuôi cá trên sông, đến nay đã tăng lên hàng trăm cơ sở nuôi cá lồng với hơn 2.000 lồng. Năm 2011, sản lượng cá thương phẩm nuôi lồng trên sông chỉ đạt 87 tấn, giá trị trên 5,6 tỷ đồng, đến năm 2021 đạt 6.300 tấn, chiếm 17% sản lượng thủy sản nuôi trồng toàn tỉnh và giá trị sản xuất ước đạt 342,9 tỷ đồng, chiếm 29,4% giá trị sản xuất ngành thủy sản.

Quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, Chương trình mỗi xã, phường, thị trấn một sản phẩm được tích cực triển khai. Sau 3 năm thực hiện Chương trình mỗi xã, phường, thị trấn một sản phẩm (OCOP), với nhiều chính sách hỗ trợ của tỉnh, sản phẩm OCOP của các địa phương tại Bắc Ninh liên tục được hoàn thiện, nâng cấp về quy mô, chất lượng, quy trình sản xuất, chế biến cũng như mẫu mã bao bì, hệ thống nhận diện thương hiệu và  ngày càng có nhiều chủ thể quan tâm, đăng ký tham gia, tạo sức lan toả rộng rãi trong toàn hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở.

Xác định Chương trình OCOP nhằm phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị, đồng thời là giải pháp, nhiệm vụ quan trọng trong xây dựng Nông thôn mới, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành chính sách khuyến khích các chủ thể tham gia và phát triển, nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP. Đến nay, toàn tỉnh đã có 93 sản phẩm được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, 4 sao. 62 sản phẩm khác đã được phê duyệt tham gia chương trình OCOP năm 2022.

Nhằm đẩy mạnh chương trình OCOP, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 07/2022 quy định hỗ trợ về phát triển nông nghiệp, sản phẩm OCOP và ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích các chủ thể sản phẩm OCOP. Đây là đòn bẩy khích lệ các hộ dân, HTX, doanh nghiệp tích cực tham gia xây dựng các sản phẩm OCOP chất lượng, thúc đẩy kinh tế khu vực nông thôn.