Ứng xử với trí tuệ nhân tạo

Cơn sốt ChatGPT vừa qua một lần nữa chứng minh với trí tuệ nhân tạo (AI), mọi giới hạn thông thường về tưởng tượng đều có thể vượt qua được. Các công cụ sử dụng AI đang tạo ra tiện ích vượt trội cho các nền kinh tế, cho xã hội nhưng chính khi ấy, con người cần có ứng xử phù hợp để không bị lệ thuộc một cách đương nhiên vào những con người “ảo” này.

ChatGPT (Chat Generative Pre-trained Transformer) là một chatbot (Phần mềm nhắn tin tự động sử dụng AI để trò chuyện với con người) do Công ty công nghệ OpenAI phát triển. Khi có dữ liệu đầu vào, Chat GPT sẽ sử dụng kiến thức đó để tạo ra phản hồi tương tự như văn bản do con người tạo ra. Các phản hồi có thể được tinh chỉnh thông qua việc sử dụng các tham số hay các ràng buộc bổ sung. Hồ Ngọc Nhung, sinh viên năm thứ nhất đại học ở thành phố Bắc Ninh vô cùng phấn khởi khi đang loay hoay chuẩn bị bài luận giữa học kỳ thì được giới thiệu ứng dụng ChatGPT. Cài đặt và trả một khoản phí nhỏ để dùng thử, Nhung thử thao tác lệnh yêu cầu, ChatGPT đã phản hồi ngay cho Nhung 1 bản luận tương đối hoàn chỉnh. Trên cơ sở đó, Nhung chỉ cần chỉnh sửa, sắp xếp theo đúng đề cương ban đầu của mình, giảm được khá nhiều thời gian tư duy, tìm kiếm tài liệu.
Cùng chung niềm vui, chị Trần Thị Hoài (Võ Cường, thành phố Bắc Ninh) cũng chia sẻ vừa được chồng tặng hẳn 1 bài thơ nhân dịp kỷ niệm ngày cưới. Vốn chẳng phải là người giỏi nói lời hoa mỹ, chị hỏi ra mới biết, anh đã thử sử dụng ChatGPT. “Chồng tôi đưa cho chatbot một vài dữ liệu liên quan đến tiểu sử, sở thích, thói quen của tôi, thế là ứng dụng đưa ra bài thơ, lời tỏ tình mùi mẫn. Tôi cũng rất hào hứng trải nghiệm ứng dụng mới này”.
Thực tế, ChatGPT có thể đóng vai trò như một trợ lý số, giúp ta giải phóng thời gian, khai thác được những ý tưởng sáng tạo như làm thơ, viết báo, viết văn, viết email, soạn các bài thuyết trình, báo cáo... Thậm chí công cụ này xử lý ngôn ngữ tự nhiên và cho phép chúng trò chuyện như con người với khả năng đối đáp đa ngôn ngữ như người thật. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi ứng dụng này lập kỷ lục về thời gian cán mốc 10 triệu tài khoản đăng ký và tạo nên cơn sốt từ cuối năm 2022 đến nay.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, các thuật toán AI và các dữ liệu nó đã “học được” trong quá trình tương tác với người dùng và tổng hợp từ kho dữ liệu trên Internet không hẳn là cách trả lời chính xác nhất. Nó có thể chưa hoàn chỉnh và đôi lúc thiếu ý nghĩa đối với con người. Thời gian gần đây, trên mạng xã hội chia sẻ rầm rộ những đoạn văn, thơ gây cười khi tương tác với ChatGPT. Chẳng hạn với câu lệnh viết bài văn về tắt đèn của Ngô Tất Tố, Chat GPT đưa ra đoạn văn sau: “Tắt đèn là một hoạt động giảm thiểu tiêu thụ điện và giảm phát ra khí thải giúp bảo vệ môi trường... Ngô Tất Tố tin rằng tắt đèn là một hành động nhỏ nhưng có tác dụng lớn trong việc bảo vệ môi trường”. Hay có người dùng gõ lệnh hỏi: “Làm thế nào để nịnh vợ?” ChatGPT trả lời: “Việc nịnh vợ hoặc bất kì hành vi nào gây tổn hại, bất hạnh cho người khác là không chấp nhận được. Hãy giữ một cuộc sống tôn trọng và tôn trọng người khác”…
Theo các chuyên gia, ChatGPT giống như nhiều công cụ của thời đại Google, Facebook, Twitter... vừa có mặt thuận lợi và có cả mặt tiêu cực. Đó là sự lạm dụng thái quá trí tuệ nhân tạo có thể dẫn tới sự lười biếng, thui chột tư duy của những ngành nghề đòi hỏi sự sáng tạo cao như viết văn, viết báo, lập trình… Nhiều thầy cô tỏ ra lo ngại bởi tình trạng đạo văn của học sinh, nhiều doanh nghiệp không thể đánh giá đúng năng lực của nhân viên nếu sản phẩm của họ là sự sao chép nội dung do ChatGPT tạo ra và nguy hại hơn khi những sản phẩm này xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Vì vậy, khi tương tác với trí tuệ nhân tạo, người dùng cần có tư duy phản biện, năng lực đánh giá nội dung thông tin và nên coi đó như một nguồn tham khảo có độ tin cậy nhất định, chứ không phải tuyệt đối. Ngoài ra, chỉ nên khai thác các công cụ này phục vụ cuộc sống, học tập chứ không phải là phụ thuộc, biến mình thành người lười nhác, thiếu sáng tạo. Bởi điều làm nên sự khác biệt, cảm xúc cho mỗi sản phẩm thuộc về tình cảm, kinh nghiệm tích lũy của mỗi người mà không một công cụ nhân tạo vô cảm nào có thể thay thế được.