Xanh thắm Ném Đông

Làng nằm ở phía Đông của Tổng Ném xưa, nay là phường Khắc Niệm thành phố Bắc Ninh. Vị trí địa lý trở thành tên làng. Xưa chỉ là một xóm nhỏ với vài hộ gia đình, ngày nay các dòng họ của làng Đông tăng lên, dân số hơn một nghìn nhân khẩu. Xa xưa đến nay, làng Đông vẫn chỉ là một làng quê thuần nông sống trong bình yên của đời sống kinh tế tự cung tự cấp.

Nằm ngay sát con kênh tưới thuộc hệ thống kênh Bắc nên làm ruộng ở làng Đông có nhiều thuận lợi cả về tưới cũng như tiêu úng. Làng có 2 khu vực canh tác phân biệt khá rõ nét đó là khu vực trồng cây mầu và đồng sâu chuyên canh cây lúa.

Quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa ở thành phố Bắc Ninh nói chung, phường Khắc Niệm nói riêng diễn ra mạnh mẽ từ nhiều năm nay, tuy nhiên số ruộng đất của làng Đông phải chuyển đổi sang đất đô thị và công nghiệp còn khá khiêm tốn, chỉ có một số diện tích không đáng kể mới đây được đền bù giải phóng mặt bằng để xây dựng tuyến đường sắt đi Quảng Ninh, còn lại những cánh đồng vẫn xưa cũ như xưa, nơi người nông dân sáng sáng, chiều chiều vẫn cặm cụi với cây lúa, cây rau.

Trồng lúa đã vất vả, trồng cây màu lại vất vả hơn. Cây màu luôn đòi hỏi sự chăm sóc với cường độ cao, nắng quá cũng không được mà mưa thì lại càng nguy hiểm. Người trồng rau màu luôn phải trông trời, trông đất, trông mây, trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm. Đặc biệt là trông chờ vào giá cả thị trường.

Năm nay thời tiết khá thuận lợi cho việc trồng rau màu nhưng ngược lại giá cả rau màu kể cả những ngày áp tết cũng chẳng tăng được bao nhiêu. Cây hành, cây bắp cải, quả cà chua trông thật thích mắt nhưng bán ra chợ được số tiền chẳng bõ công chăm bón sớm trưa.

Nói gì thì nói, trồng màu ở làng Đông vẫn là một nghề mà chưa ai bỏ, năm này qua năm khác, trên những cánh đồng của làng Đông vẫn xanh ngăn ngắt những vạt rau xanh. Nhiều năm qua, Hội Nông dân thành phố hỗ trợ bà con kỹ thuật chăm sóc cây mà bằng chương trình rau sạch, ngay cả nước tưới cũng được đào giếng để lấy nước. Trên khu đồng này có tới gần 100 cái giếng phục vụ cho việc tưới rau.

Hơn chục năm nay làng Ném Đông thay đổi rất nhiều. Trong số trên một nghìn nhân khẩu thì già nửa có việc làm trong các khu công nghiệp, thu nhập của người dân tăng lên đáng kể, diện mạo làng quê ngày một khang trang hơn. Hạ tầng điện, đường, trường, trạm, khu trung tâm văn hóa, tín ngưỡng của làng có sự thay đổi rõ nét. Năm 2013 đình làng Đông được xây mới trên một mặt bằng rộng rãi với quy mô đẹp đẽ khang trang. Nguồn kinh phí xây dựng công trình này đều do sức dân đóng góp.

Theo thần phả và theo nhà nghiên cứu Nguyễn Danh Phiệt, thành hoàng được thờ tại đình làng Đông là Nguyễn Thủ Tiệp, ông cùng với 2 sứ quân khác là Nguyễn Khoan và Nguyễn Siêu là 3 anh em, tổ tiên vốn là người Phúc Kiến di cư vào Việt Nam. Về ba anh em sứ quân họ Nguyễn: Nguyễn Khoan, Nguyễn Thủ Tiệp, Nguyễn Siêu, theo thần tích xã Văn Uyên và xã Đông Phù Liệt, Thanh Trì, Hà Nội thì họ là cháu của Nguyễn Hãng-một danh tướng Bắc triều, con của Nguyễn Nê-quan võ đời Tấn (936-946). Nguyễn Nê đem quân sang nước Việt đòi họ Dương triều cống. Nguyễn Nê dựng bản doanh ở Thành Quả lấy vợ Việt sinh ra ba con trai. Sau khi Nguyễn Nê chết ba anh em cùng nhau canh giữ binh quyền, theo mẹ ở nước Việt gây nghiệp, người nào cũng nhiều của cải, nhiều quân quyền. Cũng như các anh em của mình, ông cũng là tướng địa phương của Ngô Quyền, được giao trấn giữ vùng Tiên Du (Bắc Ninh). Với công lao dựng ấp, lập làng, ông được nhân dân thờ làm thành hoàng từ hơn nghìn năm nay ở làng Ném Đông.

Dù không phải là một làng quan họ gốc nhưng Ném Đông từ xa xưa đã có phong trào văn nghệ khá sôi nổi với sự tham gia của nhiều thế hệ trong các câu lạc bộ văn nghệ khác nhau. Những khi nông nhàn, người nông dân lại tụ hội để ca hát. Năm 2013, anh hai Quan họ Công Huynh vốn là một trai làng nay đi làm một ca sĩ Quan họ chuyên nghiệp về làng truyền dạy Quan họ cho các bà, các cô.

Làng Ném Đông nay là khu Đông phường Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh. Sự đổi thay về tên gọi từ một làng trở thành một khu phố là phù hợp với tiến trình phát triển của một cộng đồng dân cư trong đó hầu hết lao động trở thành lao động công nghiệp. Nét văn hóa của một làng quê xứ Bắc vẫn trường tồn trong tâm thức của những con người nơi đây, gắn kết với nhau, chia sẻ gian khó, ngọt bùi. Vẫn còn đây ngôi đình làng trang nghiêm chứng kiến những con người mỗi ngày đang chuyên cần hăng say lao động, say mê ca hát, tiếng hát vang xa trên những cánh đồng rau màu xanh thắm.