Xu hướng gia tăng bệnh tăng huyết áp trong cộng đồng

Không còn xa lạ với người dân, bệnh tăng huyết áp (THA) được biết đến như “kẻ giết người thầm lặng” bởi những biến chứng nguy hiểm đang có xu hướng gia tăng nhanh trong cộng đồng.

THA (còn gọi là cao huyết áp) là trạng thái máu lưu thông với áp lực tăng liên tục. Một người được xác định là tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu từ 140mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90mmHg trở lên. Đây là một căn bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất trên thế giới và có nguy cơ bị biến chứng nghiêm trọng như tai biến mạch máu não và các bệnh tim mạch khác nếu không được kiểm soát tốt.

Bệnh nhân THA trong tỉnh hiện được quản lý tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, Bệnh viện Đa khoa 7 huyện, thị xã, Trung tâm Y tế thành phố Bắc Ninh và 32 xã, phường. Chỉ trong quý I năm 2016, toàn tỉnh phát hiện mới thêm gần 1.400 bệnh nhân THA và bệnh này đang có xu hướng trẻ hóa do các yếu tố nguy cơ về lối sống như: ít hoạt động thể chất, ăn quá mặn, ăn nhiều chất béo và sử dụng rượu bia, thuốc lá.

Theo bác sĩ Hoàng Thị Nghĩa, Phó trưởng Phòng khám đa khoa (Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh) thì số người bệnh bị THA trên thực tế còn cao hơn nhiều con số hơn 21 nghìn bệnh nhân bị bệnh tăng huyết áp (THA) bởi hầu hết những người bị THA không có biểu hiện, triệu chứng rõ ràng. Đây cũng chính là lý do mà bệnh nhân khó có thể tự nhận biết và chủ yếu phát hiện ra khi tình cờ đi kiểm tra sức khỏe hoặc đi khám vì một bệnh lí khác.

Trong đợt khám sàng lọc bệnh THA tại tuyến xã năm 2015 trong khuôn khổ Dự án Phòng chống THA tại xã Bình Định (Lương Tài) và Đông Tiến (Yên Phong), bác sĩ Hoàng Thị Nghĩa tiếp nhận nhiều bệnh nhân THA, trong đó người đi khám lần đầu, người thì đã THA kiểm tra lại sức khỏe, nhưng tỷ lệ mắc THA mới và tiền THA chiếm phần lớn. Bệnh THA cũng gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới do liên quan đến chế độ sinh hoạt (uống rượu bia, hút thuốc lá, thuốc lào, ít vận động) và lứa tuổi bị THA ở những bệnh nhân trên 50 tuổi là phổ biến.

THA là yếu tố nguy cơ hàng đầu đối với các bệnh tim mạch và là thủ phạm chính dẫn tới tử vong do các biến chứng như: Tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, phình tách thành động mạch, giảm thị lực, mù lòa… Tuy không rõ nguyên nhân nhưng có một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh THA chung như: Thừa cân và béo phì, ăn nhiều muối, hút thuốc lá, thuốc lào, uống quá nhiều rượu, ít vận động, nhiều stress, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tuổi cao, tiền sử gia đình có người bị THA… Người bệnh THA cần được kiểm tra huyết áp, tim mạch định kỳ hằng tháng và làm các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết đồng thời duy trì việc dùng thuốc đều đặn để kiểm soát hiệu quả cao nhất. Trên thực tế, có không ít bệnh nhân THA bỏ điều trị khi cảm thấy bệnh tình thuyên giảm và điều này có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Theo bác sĩ Dương Viết Hải, Thư ký chương trình phòng chống THA tỉnh thì trong quý I, có tới 1.252 bệnh nhân không tiếp tục tham gia điều trị hoặc chuyển địa điểm điều trị do chuyển cơ sở đăng ký BHYT, 210 bệnh nhân THA phải chuyển tuyến và có 49 bệnh nhân THA có biến cố như: Tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim…

Bệnh THA có thể được phòng ngừa hiệu quả và duy trì ở mức lý tưởng 120/80 mmHg nhờ các biện pháp tích cực thay đổi lối sống lành mạnh bằng chế độ ăn hợp lý: Giảm ăn mặn (dưới 5g muối/ngày), tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi, hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axít béo no; bảo đảm đủ kali và các yếu tố vi lượng. Đồng thời duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 22,9, cố gắng duy trì vòng bụng dưới 90cm ở nam và dưới 80cm ở nữ, tích cực giảm cân (nếu quá cân). Hạn chế uống rượu, bia, ngừng hoàn toàn việc hút thuốc lá hoặc thuốc lào. Tăng cường hoạt động thể lực ở mức thích hợp: Tập thể dục, đi bộ, đi xe đạp hoặc vận động ở mức độ vừa phải, đều đặn khoảng 30-60 phút mỗi ngày. Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh, cần chú ý đến việc thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý. Quan trọng hơn cả, người bị bệnh THA cần được khám sàng lọc, phát hiện và quản lý sớm để duy trì mức huyết áp hợp lí và giảm bớt nguy cơ xảy ra biến chứng.