Xứng danh đất học

Tỉnh Bắc Ninh sau 20 năm tái lập đã chững chạc trong tốp đầu toàn quốc trên nhiều lĩnh vực. Nhưng có lẽ, cái mà người dân tự hào nhất vẫn là truyền thống hiếu học? Truyền thống ấy được giữ vững và phát huy bởi luôn nhận được sự chăm lo của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Bằng chứng là, khi mới tái lập tỉnh, Bắc Ninh chỉ xếp hạng trung bình thì trong khoảng 10 năm nay luôn vững vàng trong tốp đầu toàn quốc về phát triển Giáo dục...

Tháng 8-2015, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Mạnh Hùng dự hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học 2015-2016 của ngành Giáo dục Bắc Ninh, ông phát biểu ghi nhận: “Nói đến Giáo dục Bắc Ninh là nói đến nhiều cái nhất hoặc trong tốp đầu toàn quốc như: Tỷ lệ trường chuẩn Quốc gia, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn, tỷ lệ học sinh được học 2 buổi/ngày, tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT và tuyển sinh Đại học… Đây là kết quả sự chăm lo toàn diện của lãnh đạo tỉnh với ngành Giáo dục ở vùng đất giàu truyền thống hiếu học.”

Quả vậy, để Giáo dục phát triển toàn diện và bền vững cần có 2 điều kiện cốt yếu: Cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Cơ sở vật chất thì tỉnh lo, trên cơ sở tham mưu đúng đắn và có lộ trình của lãnh đạo ngành Giáo dục; Đội ngũ giáo viên cũng tỉnh tuyển dụng và vẫn trên cơ sở tham mưu của ngành Giáo dục với các chính sách ưu tiên, cơ chế đãi ngộ đặc thù làm cơ sở để sau này tiếp tục bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên, đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới Giáo dục.

Tiếp theo việc thực hiện các Đề án Giáo dục từ những năm đầu tái lập, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2005-2010 xác định: “Phải đẩy mạnh hơn nữa sự nghiệp phát triển GD-ĐT, nâng cao chất lượng Giáo dục toàn diện… Tăng cường cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học hiện đại theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa… Xây dựng đội ngũ giáo viên đồng bộ về cơ cấu, chuẩn hóa về nghiệp vụ, đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới Giáo dục đề ra…”

Có thể thấy, từ khi tái lập tỉnh đến nay, ngoài truyền thống hiếu học vẫn được phát huy, thì diện mạo Giáo dục Bắc Ninh đã có sự thay đổi bứt phá thông qua hệ thống cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại với tỷ lệ phòng học kiên cố và tỷ lệ trường chuẩn Quốc gia luôn dẫn đầu toàn quốc trong nhiều năm học. Thời Hà Bắc, ngành Giáo dục có phong trào “ngói hóa trường học” nhưng vẫn khá chật vật, thì đến nay tỷ lệ phòng học kiên cố của Bắc Ninh gần cán đích với 98,3%; tỷ lệ trường chuẩn Quốc gia chiếm 87% (415/475 trường gồm: Mầm non 139/163 trường, chiếm 85%; Tiểu học 153/154 trường, chiếm 99%; THCS 101/135 trường, chiếm 75%; THPT công lập 22/23 trường, chiếm 95%).

Các trường đạt chuẩn không phải được duy trì mãi danh hiệu đó. Ngược lại để chuẩn vững chắc các tiêu chí, sau 5 năm ngành Giáo dục sẽ tham mưu UBND tỉnh thẩm định công nhận lại, không đạt không công nhận. Riêng khối Mầm non và Tiểu học khi cơ bản các trường đạt chuẩn mức 1, ngành Giáo dục chỉ đạo tiếp tục nỗ lực phấn đất đạt chuẩn mức 2. Đến nay toàn ngành có 28 trường Mầm non và 82 trường Tiểu học được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn Quốc gia mức 2. Năm 1997, toàn tỉnh chỉ có 5% học sinh Tiểu học được học 2 buổi/ngày thì đến nay, số học sinh được học 2 buổi/ngày đạt 100% ở tất cả các cấp học.

Trường THPT Chuyên Bắc Ninh, ngôi trường được đánh giá hiện đại nhất Việt Nam với tổng kinh phí đầu tư tới 600 tỷ đồng.

Trong hệ thống trường chuẩn của Bắc Ninh đã và đang hình thành các trường trọng điểm mang sứ mệnh khác nhau. Điển hình nhất là Trường THPT Chuyên Bắc Ninh và 8 trường THCS chất lượng cao cấp huyện. Đây chính là những mô hình Giáo dục kiểu mẫu, có đề án tuyển sinh riêng, là những địa chỉ tin cậy nhất khẳng định chất lượng Giáo dục mũi nhọn của vùng đất học Bắc Ninh trong khu vực và toàn quốc.

Về đội ngũ giáo viên, nhận thức rõ đây là yếu tố quan trọng mang tính quyết định đến việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, ngành đã tham mưu, trình và được UBND tỉnh thông qua Đề án “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên” ngay từ năm 2000. Theo đó những giáo viên tham gia học Thạc sỹ, Tiến sỹ, ngoài việc được hỗ trợ tiền học phí, tiền tài liệu, đi lại… sau khi tốt nghiệp được hỗ trợ một khoản kinh phí nhất định. Sinh viên sư phạm tốt nghiệp ĐH (chính quy) loại giỏi được tuyển thẳng và được hỗ trợ kinh phí… Đối với những cấp học thấp hơn như Mầm non, Tiểu học thì sôi nổi các phong trào thi đua học tập đạt chuẩn và trên chuẩn trong đội ngũ giáo viên. Đề án trên theo thời gian có sự điều chỉnh phù hợp. Sở GD-ĐT có cả lộ trình xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán, kế cận cốt cán làm nền tảng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện lẫn mũi nhọn ở tất cả các trường học, các cấp học…

Khi tái lập tỉnh, ngành Giáo dục Bắc Ninh có  hơn 7.600 giáo viên các cấp, thiếu về số lượng, không đồng bộ về cơ cấu, nhiều giáo viên chưa đạt chuẩn thì đến năm học 2016-2017, toàn ngành có gần 17.000 cán bộ quản lý, giáo viên, đồng bộ ở các cấp học, địa phương với tỷ lệ đạt chuẩn (100%) và trên chuẩn cao nhất toàn quốc. Khối Mầm non 93% trên chuẩn, Tiểu học 94%, THCS 84%, THPT (công lập) 31%.

Với sự quan tâm chăm lo của tỉnh cùng sự nỗ lực bền bỉ của ngành, những năm qua, Giáo dục Bắc Ninh có thêm nhiều cái nhất, hoặc trong tốp đầu toàn quốc như: Tỉnh đầu tiên đạt chuẩn phổ cập Giáo dục Mầm non cho trẻ 5 tuổi (2012). Tỉnh thứ 2 hoàn thành phổ cập Giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi mức 2 (năm 2013). Tỉnh thứ 2 thực hiện chương trình “Sữa học đường” trong các trường Mầm non (năm 2013). Nhiều năm có tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT và trúng tuyển ĐH trong tốp đầu toàn quốc. Riêng năm 2016, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT Quốc gia đạt 99% cao nhất toàn quốc; điểm bình quân các môn thi THPT Quốc gia xếp thứ 3 toàn quốc, riêng điểm bình quân các môn thi khối A (Toán, Lý, Hóa) xếp thứ 2 toàn quốc… Đây được xem là minh chứng thuyết phục nhất, là những con số biết nói phản ánh chất lượng thực chất của ngành Giáo dục Bắc Ninh, đơn vị nhiều năm liên tục được Bộ GD-ĐT tặng cờ Đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua khối các Sở GD-ĐT toàn quốc.

Sau 20 năm tái lập, ngành Giáo dục luôn đồng hành với những bước phát triển ngoạn mục của tỉnh trên đường CNH, HĐH. Vẫn còn đó những trăn trở của vùng đất học, nhưng về tổng thể, Giáo dục Bắc Ninh xứng đáng là điểm sáng tiêu biểu toàn quốc. Những kết quả ấy đang mở ra một trang mới, tạo tiền đề lẫn cơ hội cho ngành có thêm nhiều “mùa vàng” bội thu trong tương lai, xứng danh vùng đất giàu truyền thống hiếu học, nơi hội tụ tinh hoa của xứ Kinh Bắc trong thời kỳ đổi mới…