“Hòa tấu” một tình yêu sáo trúc

Trong khi nhiều người trẻ ưa chuộng âm nhạc hiện đại, say sưa với nhạc cụ điện tử thì vẫn có một bộ phận đang lặng lẽ, âm thầm tiếp nối và lan tỏa tình yêu âm nhạc truyền thống. Tiếng sáo du dương, bay bổng, chứa chan hồn dân tộc vẫn đang được các thế hệ trao truyền, tiếp nối “hòa tấu” đắm say, truyền cảm trong đời sống đương đại.

Kết thúc 9 năm đào tạo bài bản, chuyên nghiệp ở môi trường âm nhạc hàng đầu của Việt Nam, chàng sinh viên nhạc viện Nguyễn Duy Khánh về quê tham gia giảng dạy tại trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh. Gần 20 năm công tác, dù nay đang trên cương vị người làm quản lý là Trưởng phòng Đào tạo của trường song hàng ngày thầy Khánh vẫn đều đặn đứng lớp tận tình chỉ bảo, uốn nắn cho học trò từ kĩ thuật cầm sáo, đặt môi, bịt lỗ cho đến cách mở ngón, lấy hơi làm sao để giai điệu có hồn, giàu cảm xúc... Không chỉ tận tụy truyền dạy những “bí kíp” về sáo, thầy Khánh còn truyền cả tình yêu, niềm đam mê với nhạc cụ dân tộc cho các lứa học trò.
Bén duyên với sáo rất tình cờ và ngẫu nhiên, thầy Khánh tâm sự: Sinh ra và lớn lên ở Đình Bảng (thị xã Từ Sơn), tuổi thơ mỗi lần đi xem rước kiệu trong lễ hội Đền Đô, tôi thường sán lại gần và chăm chú đi theo phường Bát âm để nghe và xem các cụ kéo nhị, thổi sáo, chơi đàn bầu... Một lần bất ngờ khi thấy có cụ già cầm ống nhựa khoét lỗ mà thổi ra thành tiếng rất hay. Về nhà, tôi cũng mầy mò tìm ống nhựa, đục lỗ làm sáo. Cứ thế bẵng đi cho đến năm học lớp 9, tôi được gia đình đưa sang “test năng khiếu” tại Nhạc viện Hà Nội, nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, thật may mắn là sau đó tôi được nhà trường nhận vào học. Hạnh phúc hơn là sau khi tốt nghiệp lại được đứng trên bục giảng truyền dạy và thổi tình yêu sáo vào tâm hồn các lứa học trò.
Hiện nay, học sinh năng khiếu nghệ thuật vốn không nhiều, với chuyên ngành nhạc cụ dân tộc như sáo lại càng hiếm. Thế nên, khóa nào mà có được 3-5 em đăng kí học sáo là thầy Khánh hạnh phúc lắm! Song để các em kiên trì theo được 3 năm liền cũng còn cả một chặng đường gian nan mà cả thầy và trò đều phải rất nỗ lực, người thầy phải luôn biết cách động viên, khích lệ và “truyền lửa” cho các em. Thật mừng là có đến 95% sinh viên chuyên ngành sáo tốt nghiệp ra trường đều có việc làm ổn định và sống được bằng nghề”. Được biết, lớp sáo hiện nay mà thầy Khánh đang dạy có 5 sinh viên, 4 nam và 1 nữ thì 4 em đã xác định được công việc sau khi tốt nghiệp.

Thầy Nguyễn Duy Khánh truyền dạy sáo cho các bạn nhỏ tại nhà.

Một trong số ít “học trò ruột” của thầy Khánh là Trương Công Tấn Sang, sinh năm 1996 ở Nghĩa Đạo (Thuận Thành). Sau ba năm theo học sáo tại Trường Trung Cấp Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh, Tấn Sang đang là sinh viên năm thứ 3 chuyên ngành Sáo của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.
Từ nhỏ, sáo trúc có sức hấp dẫn đặc biệt với Sang và chính người cha quá cố đã truyền tình yêu sáo từ thuở em còn nằm nôi... Mỗi ngày, những âm thanh lảnh lót trong vắt, lúc ào ạt khi sâu lắng cứ dội vào tâm trí Sang để rồi từ sâu trong tiềm thức em lớn lên, yêu say và gắn bó với cây sáo như một mối nhân duyên không thể cắt nghĩa. Sang kể, bố mất khi em học lớp 4, mỗi lần nhớ bố em thường lấy cây sáo của bố ra thổi. Khi ấy, bao nhiêu hình ảnh, kỉ niệm, cảm xúc thương yêu, chở che vỗ về của bố lại ùa về trong em...
Nếu bố là người truyền cảm hứng, thầy Khánh là người “khai thị” thì các thầy Nguyễn Đức Thao, thầy Triệu Tiến Vượng giúp Sang nâng tầm tiếng sáo. Ngoài năng khiếu, Sang còn miệt mài, kiên trì khổ luyện để kết hợp nhuần nhuyễn giữa hơi, lưỡi và ngón, làm sao khi trình bày một bản nhạc đúng chất liệu, có cảm xúc. Sang chia sẻ: “Lúc mới ra Hà Nội học, em chơi nhiều bài rất chán và từng thấy nản. Nghĩ đến bố và niềm tin của mẹ, của các thầy em lại chăm chỉ luyện tập, mỗi ngày luyện hơi, luyện ngón từ 4-5 tiếng, có hôm tập đến 9 giờ đêm. Bỗng một hôm được thầy khen “con chơi có lửa rồi đấy”, thế là vui từ đấy và càng luyện hăng say hơn”. Dù còn một năm nữa mới tốt nghiệp nhưng Sang đã có kế hoạch sau khi ra trường sẽ ở lại Hà Nội vừa đi dạy sáo trúc cho các trung tâm âm nhạc vừa học thêm tiếng Anh, chuẩn bị hành trang cùng người bạn thân đang du học ở Mỹ để mở kênh Youtube giới thiệu sáo và nhạc cụ dân tộc Việt Nam với công chúng quốc tế.
Mặc dù không có nhiều người theo sáo chuyên nghiệp như thầy Khánh hay em Sang song những người yêu tiếng sáo, thích chơi sáo lại đang ngày một lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng. Nhiều CLB sáo trúc thành lập từ xóm làng nông thôn đến trường học ở các khu đô thị. Các CLB này không những hoạt động tích cực ngoài đời sống hiện thực mà còn sôi nổi cả trên không gian mạng. Như thầy Khánh, ngoài công việc giảng dạy ở trường còn mở lớp dạy sáo cho các bạn nhỏ yêu thích tại nhà. Đặc biệt, đều đặn hàng tuần, thầy Khánh về Khu Công nghiệp Yên Phong dạy cho các thành viên CLB sáo trúc Công ty Sam Sung-nơi tụ họp của gần 30 nam nữ công nhân có chung một tình yêu sáo trúc.
Không chỉ gửi cảm xúc, gửi hồn mình vào những ống nứa, ống trúc mà những người chơi sáo, cả chuyên và không chuyên còn gửi tình yêu, gửi giấc mơ qua những giai điệu ngọt ngào, trong trẻo, du dương... Người lấy tiếng sáo làm nghiệp, người mượn tiếng sáo để thổ lộ tâm tình, nói lên bao cảm xúc của cõi lòng mình, để được phiêu lãng trong thế giới âm nhạc, sống với những năm tháng tuổi thơ cưỡi trâu thổi sáo và đi tới những cánh đồng xanh tươi bất tận ngạt ngào hương cỏ hương lúa…