Định hướng phát triển ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao

Thực tiễn đã minh chứng những năm qua cơ cấu ngành kinh tế của Bắc Ninh đang chuyển dịch tích cực theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp-xây dựng. Tỷ lệ ngành công nghiệp chế biến chế tạo tăng nhanh, có quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh vững chắc trên thị trường.

Đến nay, Bắc Ninh là một trong các tỉnh có quy mô sản xuất công nghiệp đứng đầu cả nước, tiếp tục đóng vai trò chủ đạo dẫn dắt nền kinh tế (năm 2021 với mức tăng 9,92%, đóng góp 7,02 điểm phần trăm vào GRDP). 6 tháng đầu năm nay, ngành công nghiệp tăng trưởng ngoạn mục với kết quả là 17,4%, đóng góp 11,41 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Nâng tầm ngành điện, điện tử trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Song thực trạng phát triển ngành công nghiệp của Bắc Ninh hiện được nhìn nhận, đánh giá theo giá trị sản xuất một cách thuần túy, với hơn 80% sản lượng kinh tế đến từ sản xuất. Trong đó, sản phẩm chính của ngành công nghiệp là điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học (chiếm  hơn 74,7% giá trị toàn ngành). Đây là ngành đem lại nhiều giá trị gia tăng nhất, với sự đầu tư mạnh mẽ của các nhà đầu tư quốc tế (Samsung, Foxconn, Canon, Goertek…) và đang có đà phát triển mạnh. Tuy nhiên, trong ngành công nghiệp lại có tới hơn 80% sản phẩm điện tử được sản xuất bởi một số ít các doanh nghiệp FDI có quy mô lớn và tập trung quanh 6 hạng mục sản phẩm chính (điện thoại phổ thông, điện thoại thông minh, màn hình điện thoại, pin điện thoại  đồng hồ thông minh và máy in). Do vậy, giá trị gia tăng (VA) công nghiệp của Bắc Ninh chiếm tỷ lệ thấp, phụ thuộc chủ yếu vào khu vực FDI, công nghiệp hỗ trợ phát triển chậm, tỷ lệ nội địa hóa chưa cao, các doanh nghiệp địa phương chưa có cơ hội tham gia sâu vào chuỗi giá trị của khu vực FDI…
Theo Tiến sĩ Dương Đình Giám, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam (nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách công nghiệp, Bộ Công Thương), việc chỉ ra được các hạn chế và nguyên nhân về phát triển công nghiệp sẽ giúp cho việc đề xuất các giải pháp khắc phục được sát thực hơn. Tuy nhiên, các định hướng phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao cần được xác định ngay trong mục tiêu và tầm nhìn của quy hoạch tỉnh. Bởi khi đã lựa chọn được mục tiêu và tầm nhìn, thì các điều kiện để thực hiện nó còn phụ thuộc rất nhiều vào mức độ tác động của các nhân tố khách quan và chủ quan khác, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng huy động nguồn lực cho phát triển. Các điều kiện phát triển sẽ khác nhau, dẫn đến các kết quả khác nhau. Để nâng cao vị thế công nghiệp trên chuỗi giá trị điện tử toàn cầu, trong giai đoạn tới, Bắc Ninh cần tập trung hướng đến sản xuất và trở thành thủ phủ chất bán dẫn, trở thành trung tâm sản xuất điện tử hoàn thiện hàng đầu Việt Nam, tiếp tục là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế. Các ngành công nghiệp tương lai cần tập trung phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn, có vị trí cao hơn trên chuỗi giá trị.
Song song với tạo động lực phát triển của cơ sở hạ tầng, cần mở ra cơ hội phát triển các ngành công nghiệp nhiều tiềm năng mới, có giải pháp hạn chế rủi ro và tránh phụ thuộc vào một số ít nhóm ngành hay doanh nghiệp. Cụ thể, đối với ngành điện tử, định hướng mở rộng và nâng cấp vị trí trong chuỗi giá trị của ngành là phù hợp, nhưng cần định vị rõ hơn vào những khâu có ưu thế. Để làm được nội dung này, rất cần tăng cường đầu tư cho các cụm liên kết ngành và các điều kiện cho  phát triển. Việc định hình không gian phát triển KCN cho các lĩnh vực chuyên sâu không đồng nghĩa với sự phát triển của các KCN sinh thái hay tuần hoàn, vì KCN chuyên sâu hay KCN công nghiệp hỗ trợ có những phân khu chức năng (hệ sinh thái) riêng. Định vị được các ngành sản xuất mới theo cụm liên kết ngành trong các KCN hiện có hay các KCN mới được thành lập.
 Đối với các ngành công nghệ cao khác, như sản xuất linh phụ kiện hàng không, dược phẩm, thiết bị y tế, đặc biệt là việc định hướng phát triển một trung tâm R&D trong lĩnh vực này cũng là xu thế tất yếu và mang tính đột phá. Cho nên cần tận dụng lợi thế sản xuất thiết bị điện tử vào hoạt động sản xuất thiết bị y tế, sản xuất công nghệ cao, bước đầu phát triển các sản phẩm thiết bị y tế giá trị thấp và chuyển đổi sang các sản phẩm có độ khó và giá trị cao hơn. Nhưng hiện lĩnh vực này còn khá mới mẻ đối với Bắc Ninh, cho nên các điều kiện cho việc hình thành và phát triển cần được cụ thể hóa, để từng bước hình thành các điều kiện tiền đề cho sự phát triển trong tương lai (tầm nhìn sau năm 2030). Cùng với phát triển các ngành công nghiệp thế mạnh của tỉnh và các ngành theo xu hướng chung, việc ứng dụng năng lượng xanh, năng lượng tái tạo trong hoạt động sản xuất công nghiệp cũng là động lực quan trọng thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp lớn trong tương lai. Xác định chuyển đổi số tổng thể, toàn diện, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là những giải pháp then chốt phát triển kinh tế - xã hội.