Hợp nhất báo Đảng với Đài phát thanh, truyền hình địa phương - Những vấn đề đặt ra

Sau hợp nhất, các cơ quan báo chí mới sẽ tiếp nhận nguyên trạng chức năng, nhiệm vụ của báo, đài trước khi hợp nhất. Một số phòng ban của báo, đài có cùng chức năng sẽ tinh giản, sắp xếp lại cho phù hợp với mô hình “Tòa soạn hội tụ”. Việc xây dựng mô hình toà soạn hội tụ, đa loại hình báo chí là vấn đề được nhiều toà soạn cơ quan báo địa phương quan tâm. Đây được xem là giải pháp hiệu quả để tận dụng lợi thế, phát huy điểm mạnh của từng đơn vị và từng loại hình báo chí, qua đó, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Bài 1: Tác động của truyền thông đa phương tiện đến xã hội, báo chí và công chúng

Bài 2: Xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ ở các cơ quan báo chí địa phương: Cơ hội và thách thức

Bài 3: Đề xuất mô hình Tòa soạn hội tụ ở các cơ quan báo chí địa phương sau hợp nhất

Mô hình Tòa soạn hội tụ đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

1. Thuận lợi và cơ hội

Thứ nhất, xây dựng mô hình tòa soạn đa phương tiện là bước cải tiến, nâng cao chất lượng hoạt động cơ quan báo chí địa phương đòi hỏi phải có sự thay đổi về cách thức làm việc trong toàn bộ tòa soạn cũng như yêu cầu cao hơn về kỹ năng nghiệp vụ của phóng viên khi tác nghiệp. Hay nói cách khác, triển khai mô hình tòa soạn đa phương tiện là bước chuyển mình về chất của các cơ quan báo chí nói chung, báo chí địa phương nói riêng. 
Thứ hai, áp dụng mô hình tòa soạn đa phương tiện chính là bước đầu tư, nâng cấp toàn diện, đồng bộ về trang thiết bị, phương tiện làm việc để tương thích với nhiệm vụ cụ thể, làm tiền đề cho việc phát triển cơ quan báo chí trong những giai đoạn tiếp theo. Đây cũng là cơ hội lớn để báo chí địa phương phát triển, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động, mở rộng tầm ảnh hưởng của mình ra phạm vi cả nước và thế giới. 
Thứ ba, vận động theo xu thế truyền thông đa phương tiện, lấy báo điện tử là trung tâm thể hiện hướng đi đúng với mục đích vừa cung cấp thông tin nhanh đến độc giả, vừa khẳng định sự bắt nhịp kịp thời của của báo chí địa phương trước sự vận động mạnh mẽ của báo chí và mạng xã hội trong thời đại bùng nổ thông tin. Đây cũng chính là một trong những giải pháp để hệ thống báo chí địa phương duy trì tốt hơn nữa chức năng, nhiệm vụ trước đòi hỏi của yêu cầu mới. 
Thứ tư, thực hiện tốt mô hình tòa soạn đa phương tiện chính là khẳng định uy tín, vị thế của báo chí địa phương đối với Đảng bộ, chính quyền, nhân dân địa phương và các cơ quan báo chí cùng hệ thống. Đây còn là cơ hội lớn để toàn bộ tòa soạn từ cấp lãnh đạo đến các phòng, ban các phóng viên, nhân viên kỹ thuật được tiếp cận với công nghệ làm báo hiện đại, tiên tiến; đồng thời, bắt buộc mỗi cá nhân phải không ngừng học hỏi, trau dồi về kỹ năng, nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu. 
Thứ năm, vận động theo xu thế truyền thông đa phương tiện là cơ hội để đổi mới tư duy về báo chí của lãnh đạo các địa phương trước sự thay đổi mạnh mẽ về khoa học kỹ thuật có tác động rất lớn tới hoạt động của các cơ quan báo chí. Đây cũng là điều kiện thuận lợi không chỉ rút ngắn khoảng cách chênh lệch giữa các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương mà còn tinh giản được tối đa số lượng phóng viên vốn đã là gánh nặng của các cơ quan báo chí địa phương hiện nay.

2. Khó khăn và thách thức

Thứ nhất, báo chí địa phương mở rộng theo hướng truyền thông đa phương tiện mà không có chiến lược khai thác sẽ dẫn tới việc lãng phí trong đầu tư, nhất là các khoản chi cho nội dung thông tin liên quan đến hình ảnh và âm thanh đòi hỏi đầu tư rất lớn về vật chất, kỹ thuật và nhân lực. Do nguồn kinh phí đầu tư còn hạn hẹp nên trang, thiết bị kỹ thuật của báo chí địa phương chưa đạt đến trình độ hiện đại để có thể tự tin đổi mới theo xu thế truyền thông đa phương tiện.
Thứ hai, ở giai đoạn bước đầu, giữa các loại hình như báo điện tử và báo in, phát thanh, truyền hình có sự chênh lệch nhất định bởi thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận mặc dù trong cùng một tòa soạn. Đó là tình trạng bên nào biết bên ấy. Chính vì vậy mà đôi khi xảy ra tình trạng có những tin tức đã được cập nhật lên báo điện tử nhưng lại không được cập nhật ở báo in, phát thanh, truyền hình, hoặc ngược lại. Điều này đòi hỏi, bộ phận biên tập và các phòng, ban phải thường xuyên trao đổi công việc, nếu hoạt động không nhịp nhàng, khoa học sẽ dẫn đến sự chồng chéo, hoặc bỏ sót nội dung.
Thứ ba, để thực hiện tốt mô hình tòa soạn đa phương tiện, lấy báo điện tử làm trung tâm, đòi hỏi bộ phận báo điện tử phải rất tinh nhuệ, sắc sảo trong biên tập, xử lý tin, bài. Trong khi đó, do tồn tại từ tư duy cũ, các cơ quan báo chí địa phương vẫn chủ yếu tập trung nguồn nhân lực cho báo in, hoặc các loại hình báo chí khác, báo điện tử trở thành bản sao chép của báo in, hoặc phát thanh, truyền hình mà chưa thực sự có bước đột phá. Để triển khai thực hiện mô hình tòa soạn đa phương tiện hiệu quả đòi hỏi các chủ thể (báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình) phải điều tiết lẫn nhau, kết hợp linh hoạt với nhau để tạo ra những sản phẩm báo chí được công chúng dễ dàng đón nhận. 
Thứ tư, mô hình tòa soạn đa phương tiện đòi hỏi phải có đầu tư lớn về cơ sở vật chất, đồng thời phải có đội ngũ phóng viên được đào tạo để có thể viết cho nhiều loại hình báo chí. Thực tế hiện nay ở các cơ quan báo chí địa phương, hầu hết các phóng viên chỉ quen làm cho báo in hoặc phát thanh, truyền hình nên kỹ năng làm báo điện tử rất hạn chế. Khi tác nghiệp, các phóng viên thường chỉ viết cho một loại hình báo chí và gửi cho bộ phận biên tập xử lý. Do đó, với cùng một bản thảo các bộ phận biên tập sẽ phải mất nhiều công sức biên tập lại, trong khi đó kỹ năng của phóng viên đa phương tiện lại không được nâng cao. 
Thứ năm, sự thay đổi của nhu cầu công chúng là một thách thức to lớn mà nền báo chí nói chung và báo địa phương nói riêng phải đối mặt. Thời đại chuyển đổi số hiện nay khả năng tiếp cận thông tin của công chúng trở nên phong phú và đa dạng, công chúng ngày càng có nhiều sự lựa chọn khiến các cơ quan báo chí đối diện với việc mất thị phần, do đó mất nguồn lợi nhuận từ quảng cáo. 

3. Đề xuất mô hình Tòa soạn hội tụ ở cơ quan báo chí địa phương sau hợp nhất

Để có tòa soạn hội tụ hoạt động một cách chuyên nghiệp cần phải thực hiện từng bước, có lộ trình và kế hoạch cụ thể. Về tổ chức, cần có sự hợp nhất giữa các phòng, ban chuyên môn trong tòa soạn, các phóng viên, biên tập viên cũng như lãnh đạo cùng làm việc trong một trung tâm sản xuất và phân phối tin tức đa phương tiện. Cần đặt mục tiêu giản lược quá trình thu thập thông tin mà vẫn đạt hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh; tiết kiệm nguồn lực, tránh sự trùng lặp; tin tức rõ ràng và nhất quán trên tất cả các thiết bị và loại hình báo chí; mở rộng khả năng tương tác với khán, thính giả và độc giả…
Với quy trình sản xuất này sẽ rút ngắn được các bước, các khâu, phóng viên và kỹ thuật viên kết hợp để cùng tạo ra các tác phẩm cho tất cả các sản phẩm báo in, phát thanh, truyền hình hay báo điện tử, sau đó được gửi về bộ phận biên tập, tác phẩm được biên tập hoàn chỉnh sẽ chuyển đến tổng thư ký tòa soạn, tin bài từ đây sẽ được đăng tải lên báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử và trên nền tảng số. Ưu điểm của quy trình này là báo chí được chuyển đến công chúng một cách nhanh chóng nhất, với các hình thức đa dạng, sinh động như bản tex, hình ảnh, video… dưới góc nhìn của một nhóm phóng viên và sự thống nhất trong một cơ quan quản lý. Công nghệ sản xuất, cũng như nhóm biên tập viên và phóng viên báo in, báo điện tử, truyền hình, phát thanh đều được tích hợp trong cùng một văn phòng.
Trong quá trình thực hiện, phóng viên báo in có thể sử dụng tư liệu, ảnh trong bài viết; phóng viên truyền hình có thể sử dụng thông tin trên báo in; bản tin truyền hình có thể sử dụng đồ họa hay số liệu của báo in và báo điện tử đã đăng tải; báo điện tử có thể sử dụng sản phẩm của truyền hình và file âm thanh của phát thanh…Tin tức rõ ràng, nhất quán trên các thiết bị và các loại hình báo chí sẽ góp phần củng cố thương hiệu cho cơ quan báo chí.
Thực tế cho thấy, muốn đổi mới, nâng cao chất lượng báo chí phải bắt đầu đổi mới từ các cơ quan báo chí, đó là một tất yếu khách quan. Trong mỗi cơ quan báo chí, từng nhà báo phải tự đổi mới mình, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, thường xuyên được đào tạo, đào tạo lại để từng bước nâng cao chất lượng đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới. 

Bài cuối: Những vấn đề đặt ra và khuyến nghị để báo địa phương phát triển sau hợp nhất