Đình Phú Mỹ và lễ hội truyền thống

Thôn Phú Mỹ thuộc xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, nằm sát bờ Nam sông Đuống có cảnh quan thiên nhiên sông nước, cây cối tuyệt đẹp. Hẳn vậy, mà các bậc tiền nhân đã đổi tên làng từ "Phúc Khang" thành tên "Phú Mỹ" với ý nghĩa mong muốn quê hương mình vừa giàu vừa đẹp. Và bề dày lịch sử, văn hoá của Phú Mỹ đã được hội tụ, phản ánh ở ngôi đình làng, bởi đây là trung tâm sinh hoạt văn hoá tâm linh tín ngưỡng của cộng đồng làng quê.

Phú Mỹ nằm sát bờ Nam sông Đuống thuộc một vệt làng cổ của vùng Dâu có từ thời Hùng Vương. Theo thư tịch cổ của thôn Phú Mỹ thì xưa làng tên là "Phúc Khang", có sông núi bao quanh theo thế rồng chầu hổ phục, cây cối tươi tốt, dân cư phong tục thuần hậu. Vào thời Lê Trung Hưng, Phú Mỹ nổi tiếng là một làng quê trù phú văn hiến, dân làng đã tập trung sức người sức của để xây dựng ngôi đình với quy mô lớn, chạm khắc "tứ linh tứ quý" lộng lẫy, tinh xảo nghệ thuật và đã để lại dấu ấn là bức vì nóc gian giữa kiểu ván mê chạm nổi đề tài "long vân đại hội" tinh xảo nghệ thuật. Đến thời Nguyễn, đình được trùng tu và ghi lại trên thượng lương của Tiền tế với dòng chữ Hán "Gia Long thập thất niên" (1818).

Hiện đình Phú Mỹ có kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm: Tiền tế 3 gian 2 chái, Hậu cung 3 gian, với các lớp mái ngói đao cong duyên dáng, phía trước là sân rộng, vườn tược cây cối, nhà cửa dân cư san sát, phía sau lưng là dòng sông Đuống đỏ nặng phù sa, cảnh quan đẹp.

Bên cạnh giá trị về kiến trúc điêu khắc, đình Phú Mỹ còn bảo lưu được một số cổ vật quý giá như thần tích, sắc phong, đồ thờ tự. Căn cứ vào thần tích, sắc phong của đình Phú Mỹ thì người được thờ ở đây là "Quảng Hoá đại vương" có công phù dân giúp nước. Đặc biệt các đạo sắc phong cho biết rõ hơn về người được thờ với các niên đại như sau: Tự Đức tam thập tam niên (1880), Thiệu Trị lục niên (1846), Đồng Khánh nhị niên (1887), Khải Định cửu niên (1924), Duy Tân tam niên (1909), Tự Đức tam niên (1850).

Giá trị của đình Phú Mỹ còn được thể hiện ở lễ hội truyền thống: Hàng năm cứ đến ngày 17 tháng Giêng là ngày sinh của đức Thánh, đình Phú Mỹ lại được mở hội. Xưa kia, để lo việc đình đám, các ông Quan đám và các giáp được nhận ruộng công để cấy lúa, nuôi lợn tế và làm xôi tế thần. Trong những ngày lễ hội có tục rước kiệu thờ và tế lễ giao lưu với làng Á Lữ (truyền rằng là quê hương của Thánh Bà - Quận chúa phu nhân) và đây là một nét đẹp trong văn hoá truyền thống.

Vào hội, ngay từ ngày 15 làng mở cửa đình bao sái đồ thờ tự, phong cờ quạt, làm lễ nhập tịch. Ngày 16, làng tổ chức rước kiệu từ đình ra nghè để xin rước Thần về đình để tế lễ và mở hội. Ngày 17, làng rước kiệu thờ từ nghè lên bờ đê sông Đuống để đón kiệu rước làng Á Lữ lên, rồi kiệu của làng Á Lữ đi trước, kiệu làng Phú Mỹ đi sau, cùng rước về đình làng để tế lễ mở hội. Đám rước bao giờ cũng có đầy đủ cờ kiệu, tàn lọng, siêu đao bát bửu chiêng trống, đi sau là quan viên tế, cùng đông đảo dân làng tham dự. Ngày 18, dân làng lại tổ chức rước kiệu từ làng Phú Mỹ sang làng Á Lữ để tế lễ giao lưu.

Ngày nay, hội đình Phú Mỹ vẫn được mở vào ngày 17 tháng Giêng, tuy tổ chức gọn nhẹ, song vẫn gìn giữ và phát huy được những nghi lễ tôn nghiêm, những thuần phong mỹ tục. Sau phần lễ là phần hội với nhiều tục trò dân gian vui chơi giải trí, đã thu hút đông đảo nhân dân địa phương tham gia vào sinh hoạt văn hoá văn nghệ vui tươi lành mạnh mang đậm bản sắc dân tộc.

Phú Mỹ với hình ảnh "ngôi đình, cây đa, bến nước, dòng sông" có vẻ đẹp cổ kính thâm nghiêm, từ lâu đã đi vào tâm thức của mỗi người con quê hương khi đi xa về gần. Những dịp lễ hội truyền thống thu hút mọi người hướng về cội nguồn, đoàn kết cộng đồng làng xã, phát huy những thuần phong mỹ tục, góp phần vào sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp văn minh.

Bài, ảnh: Đỗ Thị Thủy