“K=K” thông điệp nhân văn đối với bệnh nhân HIV

Mới đây, khoa học đã chứng minh và đưa ra một kết luận có ý nghĩa hết sức nhân văn đối với người nhiễm HIV, đó là K = K, nghĩa là KHÔNG PHÁT HIỆN = KHÔNG LÂY TRUYỀN. Nếu người bệnh được điều trị bằng thuốc kháng virus ARV và đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện thì nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục rất thấp, từ không đáng kể đến không có nguy cơ lây truyền.

Tư vấn cho người bệnh tuân thủ điều trị tại Phòng quản lí ngoại trú bệnh nhân HIV (BVĐK tỉnh) để đạt mức tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, hướng tới thực hiện thông điệp K=K.

Bác sĩ Đinh Mai Vân, Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết, thông điệp này đang được ngành Y tế phối hợp với các đơn vị có liên quan tăng cường tuyên truyền đến trước hết là người nhiễm HIV, người nhiễm HIV đang điều trị bằng ARV, người hỗ trợ điều trị và sau đó là cộng đồng. Bởi hiệu quả tích cực trong công tác điều trị cho người nhiễm HIV bằng thuốc kháng virus ARV rất rõ rệt, nhiều người nhiễm HIV tuân thủ điều trị tốt đã có thể sống được vài chục năm, có gia đình, sinh con hoàn toàn khỏe mạnh. Nay có thêm bằng chứng khoa học K=K, chứng minh khả năng lây truyền HIV qua đường tình dục bằng 0 nếu người bệnh có tải lượng virus đạt dưới ngưỡng phát hiện (có nghĩa là tải lượng virus của bệnh nhân < 200 bản sao/ml máu) sẽ giúp ích rất lớn cho những người có H, cũng giúp giảm bớt sự kì thị trong xã hội đối với họ.
Xét nghiệm tải lượng virus được coi là tiêu chuẩn vàng để theo dõi đáp ứng điều trị bằng thuốc ARV và đánh giá thất bại điều trị. Nếu kết quả xét nghiệm tải lượng virus của bệnh nhân ở trên ngưỡng ức chế (≥ 1000 bản sao/ml máu), có nghĩa là người bệnh có rất nhiều HIV trong máu, các bác sĩ sẽ có cơ sở để chẩn đoán sớm thất bại điều trị ARV bậc 1 và chuyển phác đồ điều trị bậc 2 để phục hồi hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa tiến triển các bệnh lâm sàng, nhiễm trùng cơ hội. Còn nếu tải lượng virus đạt  từ 200 bản sao/ml máu - 1000 bản sao/ml máu,  nghĩa là người bệnh có rất ít HIV trong máu, tuy nhiên chưa đạt được hiệu quả điều trị tối ưu, vẫn có thể làm lây truyền qua đường tình dục và vẫn có nguy cơ thất bại điều trị. Các bác sĩ sẽ tăng cường tư vấn tuân thủ điều trị để làm sao kết quả xét nghiệm tải lượng virus của bệnh nhân cố gắng đạt dưới 200 bản sao, hướng tới mục tiêu cải thiện sức khỏe và giảm lây truyền HIV.
Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Truyền nhiễm, BVĐK tỉnh cho biết, trong điều trị ARV, có 3 loại thất bại điều trị, 1 là thất bại virus học khi mà chỉ số tải lượng HIV tăng lên; 2 là thất bại miễn dịch học nghĩa là giảm lượng tế bào CD4 và 3 là thất bại lâm sàng nghĩa là người bệnh đã mắc các nhiễm trùng cơ hội do hệ miễn dịch bị suy yếu. Trước đây, đánh giá điều trị chỉ dựa vào chỉ số tế bào CD4 nên hiệu quả chưa được cao. Khi triển khai xét nghiệm tải lượng virus mới thấy, nếu chờ đến khi giảm số lượng tế bào CD4 thì đã quá muộn. Xét nghiệm tải lượng virus sẽ cho thấy được từ thất bại virus học - là căn cứ quan trọng nhất trong điều trị, để từ đó có phác đồ can thiệp, điều trị sớm và kết quả điều trị sẽ tốt hơn rất nhiều. Khi tuân thủ điều trị tốt, tải lượng HIV sẽ được ức chế ở dưới ngưỡng và dưới ngưỡng phát hiện, hệ thống miễn dịch được cải thiện và người bệnh không bị mắc các nhiễm trùng cơ hội, không bị HIV kháng thuốc và không truyền HIV sang bạn tình, sang con. Bác sĩ Dũng cũng cho biết thêm, tại phòng khám quản lí ngoại trú bệnh nhân HIV/AIDS đặt tại khoa, người bệnh được các y, bác sĩ tuyên truyền và hướng dẫn cụ thể về lợi ích và tầm quan trọng của việc xét nghiệm tải lượng virus, “nếu tải lượng virus của bạn dưới ngưỡng phát hiện có nghĩa là bạn tuân thủ điều trị tốt, nếu đạt ở mức không phát hiện, bạn sẽ có thể không lây bệnh cho vợ/chồng khi quan hệ tình dục” là thông điệp mà các bệnh nhân khi đến điều trị luôn luôn được nhắc nhở.
Chị Phạm Thị H. là bệnh nhân nhiễm HIV từ rất nhiều năm nay. Vượt qua giai đoạn khó khăn, chị thực hiện điều trị ARV theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, song song với đó còn trở thành người hỗ trợ điều trị cho các bệnh nhân khác. Hiện nay, chị đã là nhóm trưởng của nhóm hỗ trợ cộng đồng người nhiễm HIV tại TP Bắc Ninh, thường xuyên được tham gia các buổi tập huấn, đào tạo và tiếp cận thông tin mới nhất. Từ đó, chị cũng tích cực phổ biến kiến thức cho các anh, chị, em trong nhóm những người có HIV của chị. Thông điệp K=K được lan tỏa giống như tiếp thêm niềm tin, sức mạnh, giúp cho những người có HIV như chị có thêm động lực, thêm cơ sở để phấn đấu điều trị, để có cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc cho không chỉ bản thân mà gần nhất là gia đình và sau đó là cộng đồng. Trong nhóm của chị H. cũng có đến gần 10 trường hợp chị em phụ nữ có HIV nhưng do tuân thủ điều trị tốt mà sinh con đều hoàn toàn âm tính với HIV.
Mặc dù vậy, các bác sĩ cũng khuyến cáo thêm một điều đáng lưu ý, “KHÔNG PHÁT HIỆN - KHÔNG LÂY TRUYỀN” chỉ có ý nghĩa dự phòng lây truyền HIV qua đường tình dục chứ không áp dụng với lây truyền qua dùng chung kim tiêm khi tiêm chích. Tải lượng virus HIV không phát hiện cũng chỉ ngăn ngừa lây truyền HIV sang các bạn tình chứ không ngăn ngừa được các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như lậu, giang mai… Trong khi bao cao su có thể giúp ngăn ngừa lây truyền những bệnh này và ngăn ngừa việc có thai ngoài ý muốn. Do vậy, việc lựa chọn phương pháp dự phòng HIV có thể khác nhau tùy thuộc vào hành vi quan hệ tình dục, hoàn cảnh và các mối quan hệ của một người.