“Người ăn chay” - Vẻ đẹp của tự do

Vừa là ba truyện ngắn độc lập, vừa mang kết cấu của một tiểu thuyết hoàn chỉnh, liên truyện “Người ăn chay”, “Vết chàm Mongolia”  và “Cây pháo hoa” dù viết về ba cuộc đời đơn độc nhưng được tác giả khéo léo xâu chuỗi lại thành một nỗi ám ảnh dai dẳng về sự khát khao tự do - cuộc đấu tranh để giải quyết mâu thuẫn giữa cá nhân trong mối tương quan với gia đình và cộng đồng. Tác phẩm của nhà văn Han Kang (Hàn Quốc), Hoàng Hải Vân dịch, Nhà xuất bản Trẻ phát hành năm 2010.

Tựa như việc không bao giờ mặc áo ngực và có lúc đã cởi phăng chiếc áo đang mặc ra vì... nóng quá, tự do của Yeong-hye (trong Người ăn chay) cần là tự do tối thiểu của một con người, tự do với chính bản thân mình. Không phải thứ tự do để tháo chạy, nổi loạn hay kết thúc mà là để sống một cuộc đời thanh thản, lâu dài bằng chính niềm tin của mình vào việc ăn chay. Yeong-hye sống với lựa chọn ấy một cách mãnh liệt. Đó là lý do cô giữ mãi được tâm hồn trẻ thơ và vết chàm Mongolia trên mông vốn sẽ mất đi khi người ta lớn lên?

Vết chàm ấy - sự trong trẻo ấy - lại chính là nguồn cảm xúc nghệ thuật cho người anh rể - một đạo diễn video art luôn mang giấc mơ đạt đến sự hoàn hảo trong tự do sáng tạo... Không bị trói buộc trong những giới hạn chật hẹp như Yeong-hye, cái anh cần vượt qua là ranh giới ở trong chính bản thân, giữa dục vọng và sáng tạo nghệ thuật, giữa người đàn ông và người họa sĩ cùng trỗi dậy trước cơ thể đẹp của người đàn bà, giữa người chồng đóng khung cuộc đời với những lo toan hằng ngày cho vợ con và người nghệ sĩ với những tác phẩm bay bổng không biên giới...

Cuối cùng, chẳng biết là tiếng kêu nuối tiếc tự do hay là những lời thì thào muộn màng của Yeong-ho trong Cây pháo hoa? Người phụ nữ một đời bươn chải vì chồng con, vì no ấm và hạnh phúc gia đình, vì những niềm tin có sẵn... một ngày chợt nhận ra những điều cô đã hết lòng ấy lại là nguyên nhân của biết bao buồn đau, chia ly, mất mát mà chính cô và những người thân đã phải chịu đựng. Với bản thân mình, hình như Yeong-ho không có tuổi thơ. Cô không có những hồi ức tuổi thơ - tựa như một con người chưa bao giờ trải nghiệm cuộc sống vậy.

Yeong-ho là hình ảnh quen thuộc của người phụ nữ, nói rộng hơn, chính xác hơn là của chúng ta trong xã hội hiện đại, sống theo những suy nghĩ được lập trình, những thói quen có sẵn, mù mờ đi giữa cơm, áo, gạo, tiền rồi tiến đến cái đích già nua, cô đơn, buồn chán trong vòng đời không thể khác. Chồng của cô, anh họa sĩ, cũng là một nghệ sĩ bình thường, với những day dứt bình thường của người làm công việc sáng tạo. Anh có thể đầu hàng, có thể sẽ hi sinh để đạt tự do tuyệt đối. Điều đó không ai chắc được. Chỉ có Yeong-hye, cô gái đi từ ăn chay cho đến nhịn ăn, thậm chí nghĩ rằng mình là cái cây chỉ cần tưới nước và có ánh nắng là sống được. Đón đợi cô ở phía trước là cái chết, nhưng Yeong-hye lại là hiện thân của sự sống - biểu tượng của khát vọng và đấu tranh cho tự do tuyệt đối.

Tinh thần đẹp đẽ ấy khiến cô có sức mạnh không ngờ từ bên trong và đi ngược về tuổi thơ thay vì lão hóa đi. Cô sống vui và thanh thản, thay vì lo toan thường trực về cái chết như bao nhiêu người xung quanh.

“Thời gian không dừng lại” được lặp lại không biết bao nhiêu lần trong câu chuyện. Chúng ta hẳn cũng đã biết điều này nhưng ai sẽ can đảm sống một cuộc đời thật sự của mình?

Thu Hoài