Bắc Ninh sau 3 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá

Theo điều tra đánh giá về tình hình triển khai Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) trên địa bàn tỉnh năm 2015, tỉ lệ nam giới hút thuốc lá của Bắc Ninh là 49.7%; cao hơn mặt bằng chung của cả nước (45.3%), tỉ lệ hút thuốc lá tại nhà hàng, cơ sở y tế, nơi công cộng... vẫn còn cao.

Hiện nay, Bắc Ninh là tỉnh có tốc độ phát triển kinh tế cao. Các khu công nghiệp tập trung đang thu hút hàng nghìn công nhân lao động từ các tỉnh lân cận sinh sống và làm việc, từ đó tỉ lệ hút thuốc lá trong cộng đồng cũng ngày càng tăng. Năm 2018 là năm thứ 4 Bắc Ninh được Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá - Bộ Y tế đầu tư kinh phí thực hiện chương trình PCTHTL. Đến nay, chương trình hoạt động tích cực và đạt được hiệu quả tuyên truyền sâu rộng, nâng cao đáng kể nhận thức trong cộng đồng về tác hại của thuốc lá. Ban chỉ đạo PCTHTL tỉnh được thành lập, kế hoạch PCTHTL của tỉnh cũng được ban hành với những mục tiêu cụ thể; các ban, ngành thành viên cũng thành lập Ban chỉ đạo PCTHTL của ngành và có kế hoạch hoạt động riêng.

Hội thi Nông dân với công tác phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2018 là hoạt động nổi bật tạo sự lan tỏa rộng rãi của Luật trong cộng đồng.

Để từng bước giảm tác hại do thuốc lá  gây ra, trong giai đoạn 2015 - 2018, Ban chỉ đạo PCTHTL tỉnh giao cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật là cơ quan đầu mối triển khai các hoạt động PCTHTL phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện phát sóng hơn 500 lần thông điệp, gần 30 phóng sự, chương trình khoa giáo, phổ biến kiến thức, chương trình tọa đàm “Chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc” trên Đài Phát thanh - truyền hình tỉnh; phát gần 3000 bài phát thanh PCTHTL trên hệ thống đài phát thanh huyện, thị xã, thành phố. Các hoạt động tuyên truyền trên Báo Bắc Ninh, Tạp chí Người làm báo và một số ấn phẩm, chuyên trang của ngành Ytế như Bản tin y tế, Bản tin truyền thông giáo dục sức khỏe cộng đồng, Cổng thông tin điện tử của Sở Y tế… đã góp phần cải thiện và nâng cao đáng kể nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá.
 Trong công tác xây dựng môi trường không khói thuốc, ngành Y tế phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức hơn 300 buổi truyền thông trực tiếp, tập huấn về tác hại của thuốc lá, Luật PCTHTL, lợi ích của môi trường không khói thuốc tại các cơ sở y tế, giáo dục, công ty, nhà máy, xí nghiệp, đoàn thanh niên… Trong giai đoạn 2015 - 2018, Sở Y tế phối hợp sản xuất và lắp đặt 16 pano “Bệnh viện không khói thuốc”, 87 pano “Trường học không khói thuốc”, 20 pano “Địa điểm du lịch không khói thuốc”, 45 pano “Cơ quan không khói thuốc”, 20 pano tuyên truyền về PCTHTL lắp đặt trên các tuyến đường; 9.000 biển mica “Cấm hút thuốc”, 4.200 biển mica “Cảm ơn vì bạn không hút thuốc”, 11.000 tờ áp phích, 135.000 tờ rơi, tờ gấp, 20.000 tờ thời khóa biển có nội dung về PCTHTL được sản xuất và cấp phát cho cộng đồng. Cùng với việc tổ chức các sự kiện như “Lễ hội Đền Đô không khói thuốc”, “Hội thi Nông dân với công tác PCTHTL” được tăng cường thực hiện đã mang lại  hiệu quả tích cực. Trong 3 năm, Ban chỉ đạo giám sát, hướng dẫn cho hơn 200 đơn vị thực hiện Luật PCTHTL và các văn bản liên quan.
Kết quả nghiên cứu “Đánh giá tình hình triển khai luật PCTHTL trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh năm 2018” cho thấy, tình hình sử dụng thuốc lá ở nam giới giảm từ 49.7% (năm 2015) xuống còn 47.2% (năm 2018); tỉ lệ người hút thuốc ở nông thôn cao hơn thành thị; tỉ lệ hút thuốc lá điếu của cả nam và nữ giới ở khu vực thành thị giảm từ 22% xuống còn 18.8%. Nghiên cứu cũng cho thấy trong cộng đồng, tỉ lệ hút thuốc trong nhà giảm từ 21.6% (năm 2015) xuống còn 15.1% (năm 2018). Tại các cơ quan nhà nước, tỉ lệ hút thuốc lá trong nhà cũng giảm từ 37.2% xuống 18.4%; tỉ lệ hút thuốc lá tại khu vực ngoài nhà giảm từ 56.8% xuống 42.8%. Tuy nhiên, vẫn có 14.5% đối tượng nghiên cứu đánh giá còn tình trạng hút thuốc lá trong cơ sở y tế; 14.6% đối tượng đánh giá còn tình trạng hút thuốc lá tại cơ sở giáo dục; 8.7% đánh giá còn tình trạng hút thuốc lá tại phương tiện giao thông và tỉ lệ 80.4% đánh giá còn tình trạng hút thuốc tại nhà hàng, quán ăn; 86.1% tại quán giải khát... Một thực tế đáng báo động là tình trạng hút thuốc lá đang có xu hướng trẻ hóa khi có tới 21% nam thanh niên từ 16-24 tuổi hút thuốc.
Nghiên cứu cũng chỉ ra chỉ có 28.9% nam giới có hút thuốc trong nghiên cứu đã bỏ thuốc trong 12 tháng qua. Gần một nửa trong số đó bỏ thuốc được trong vòng một tháng, 32.1% bỏ được một tuần và có 4.3% bỏ thuốc được dưới một ngày. Tác hại của thuốc lá rất nặng nề và không ít người hút thuốc có ý muốn bỏ thuốc. Tuy nhiên, số người từ bỏ được thực sự chưa nhiều. Những năm gần đây, hoạt động PCTHTL mới chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng. Hoạt động truyền thông, điều trị và tư vấn cai nghiện thuốc lá cũng là một trong những biện pháp quan trọng giúp người nghiện thuốc lá có thêm động lực, cam kết để quyết tâm hơn trong việc từ bỏ thuốc lá.
Không thể phủ nhận những kết quả đạt được trong công tác PCTHTL trong 3 năm qua. Tuy nhiên, đánh giá về kết quả hoạt động PCTHTL trên địa bàn tỉnh, vẫn còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân là do nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá chưa cao, việc tuân thủ các quy định của pháp luật chưa tốt; công tác tuyên truyền chưa bao phủ, chưa có chiều sâu; Việc giám sát, xử phạt của các cơ quan có thẩm quyền chưa nghiêm. Thời gian tới, công tác truyền thông vẫn được coi là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, đặc biệt chú trọng  tuyên truyền giáo dục và ngăn ngừa thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá trên tất cả các phương tiện thông tin đại chúng; tiếp tục xây dựng các mô hình “không khói thuốc” và duy trì các hình thức truyền thông trực tiếp để nâng cao nhận thức cộng đồng.