Bài học khi xa rời nguyên tắc tập trung dân chủ

Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức, sinh hoạt và hoạt động của Đảng. Nguyên tắc tập trung dân chủ có vai trò là kim chỉ nam cho toàn bộ hoạt động tổ chức, sinh hoạt và xây dựng Đảng; xác lập nguyên tắc giải quyết mọi vấn đề trong nội bộ Đảng, đảm bảo thống nhất ý chí và hành động, làm cho Đảng luôn vững mạnh trên cả ba mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đây là tiêu chí để phân biệt chính đảng cách mạng với các đảng cơ hội khác.

Nhằm cụ thể hóa các nguyên tắc trên, Ban chấp hành Trung ương Đảng những nhiệm kỳ gần đây đã ban hành văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện điều lệ Đảng, Bộ Chính trị đã có nhiều văn bản chỉ đạo ngay sau mỗi kỳ Đại hội Đảng bộ, cấp ủy các cấp phải xây dựng quy chế làm việc xác định rõ thẩm quyền của Ban chấp hành, Ban thường vụ, Thường trực cấp ủy và trách nhiệm cá nhân của từng cấp ủy viên đối với lĩnh vực được phân công, tham gia đóng góp ý kiến vào chủ trương và xây dựng các quyết định của cấp ủy.

Trong sinh hoạt Đảng hiện nay bên cạnh những Đảng bộ, chi bộ, cấp ủy thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, một số cấp ủy và người đứng đầu cấp ủy không nẵm vững các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, khi vận dụng nguyên tắc này đã có những biến dạng, hoặc tìm cách để “lách” nguyên tắc, gây hậu quả nghiêm trọng về nhiều mặt. Một số đảng viên, cán bộ được giao trọng trách đứng đầu cấp ủy địa phương đơn vị nhưng chưa kinh qua công tác xây dựng Đảng, có người chưa từng tham gia cấp ủy các cấp, nên thiếu tự tin, bỡ ngỡ, lúng túng trong lãnh đạo, quản lý và xử lý những vấn đề phát sinh trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị; làm nẩy sinh sự thiếu thống nhất, mất đoàn kết trong nội bộ cấp ủy, trong đảng bộ; ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, làm xói mòn lòng tin của đảng viên, cán bộ và nhân dân với Đảng, Nhà nước. 

Vụ việc gây xôn xao dư luận gần đây là việc ông Huỳnh Minh Chắc, khi làm Bí Thư Tỉnh ủy Hậu Giang ký văn bản đề nghị xin đích danh ông Trịnh Xuân Thanh về Hậu Giang làm Phó Chủ tịch UBND tỉnh không thông qua Ban Thường vụ Tỉnh ủy là hành vi vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ.

Khi trả lời báo chí vì sao xin ông Trịnh Xuân Thanh về làm Phó Chủ tịch UBND tỉnh, nhưng không thông qua Ban Thường vụ Tỉnh ủy, ông Huỳnh Minh Chắc, nguyên Bí Thư Tỉnh ủy Hậu Giang, (người trực tiếp ký văn bản xin ông Trịnh Xuân Thanh) nói: “Tôi cũng nói thật với các đồng chí, bây giờ, các đồng chí đặt vấn đề tại sao không họp Thường vụ. Trong Ban Thường vụ, hiểu đồng chí Trịnh Xuân Thanh, chắc chắn, ít có đồng chí nào hiểu nhiều như tôi. Dù có họp đi nữa thì khi tôi nêu ý kiến, chắc chắn Ban Thường vụ cũng đồng ý thôi”.

Dù là những đảng viên bình thường, có hiểu biết về nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng đều ngỡ ngàng khi đọc những dòng trên đây của một cán bộ cấp cao, người đứng đầu Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh. Mặt khác, trả lời của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang cũng thể hiện sự thiếu tôn trọng tập thể, cho rằng trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy không ai hiểu biết bằng mình và không ai dám trái ý kiến của người đứng đầu. Nhận thức chủ quan, giản đơn, phiến diện, mơ hồ của người đứng đầu cấp ủy đã dẫn đến vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ, để lọt cán bộ không đủ tiêu chuẩn tham gia lãnh đạo, quản lý.

Trả lời của đồng chí nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang cho thấy tình trạng cán bộ, đảng viên thiếu hụt kiến thức về Đảng và các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng là “lỗ hổng” rất đáng lo ngại. Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo các cơ quan chức năng tổng kết, rà soát, đánh giá để sửa đổi, bổ sung các quy định, quy trình về công tác cán bộ. Thiết nghĩ trong bối cảnh hiện nay, khi phát hiện những cán bộ có triển vọng phát triển để đưa vào quy hoạch cán bộ cần tạo môi trường thuận lợi để cán bộ, đảng viên tiếp cận với công tác xây dựng Đảng, tham gia Chi ủy, Đảng ủy cơ sở, từ đó rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm để tham gia cơ quan lãnh đạo của đảng cấp cao hơn. Nên coi đây là tiêu chuẩn cần và đủ để quy hoạch, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là đối với người đứng đầu.

Mạnh dạn đề bạt, bổ nhiệm cán bộ trẻ giữ trọng trách người đứng đầu là rất quan trọng và cần thiết nhằm tiếp thêm sinh lực và sức chiến đấu của tổ chức đảng, nhưng  trước hết cần chăm lo, bồi dưỡng, rèn luyện trong hoạt động thực tiễn từ cơ quan lãnh đao, quản lý cấp cơ sở, rồi phát triển lên tham gia cơ quan lãnh đạo cấp cao hơn, phải có thời gian sinh học cần thiết để cho “quả chín”. Trên thực tế không ai là người hoàn hảo, mỗi đảng viên, cán bộ ngoài sự rèn luyện phấn đấu của bản thân để được thăng tiến, rất cần sự chăm lo, bồi dưỡng, giúp đỡ của tập thể nơi họ làm việc và của tổ chức Đảng.

Người đứng đầu là người đứng mũi, chịu sào chèo lái con thuyền vượt qua giông bão, thác ghềnh, nếu người chèo lái con thuyền đó không vững tay chèo thì có thể gây ra những hậu họa khôn lường. Giao trọng trách cho người chưa được rèn luyện, thử thách trong hoạt động thực tiễn, nhất là công tác xây dựng Đảng, kiến thức, năng lực. phẩm chất và uy tín chưa tương xứng với chức trách được giao, vừa “làm khó”, “làm khổ” cho chính cán bộ, đảng viên được đề bạt, bổ nhiệm, vừa triệt tiêu ý chí, động lực phấn đấu của đội ngũ cán bộ đảng viên nói chung và có thể xảy ra những hệ lụy về nhiều mặt, Vụ ông Trịnh Xuân Thanh là một bài học đáng buồn nhưng nóng hổi tính thời sự và thiết thực trong công tác xây dựng Đảng.

—————————————

(1)- Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, trang 142

(2)-Sách đã dẫn, trang 143