Bài toán khó của doanh nghiệp nhỏ và vừa khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu

Sự xuất hiện của các Tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới tại Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội để doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, tận dụng được cơ hội này hay không lại là bài toán không hề đơn giản đối với các DNNVV.

Nhà máy sản xuất máy in lazer của Công ty TNHH Canon Việt Nam (KCN Quế Võ 1) cần nội địa hóa nhiều hạng mục trong chuỗi sản xuất (Ảnh TL).

Không dễ nắm bắt cơ hội
Dù đã trở thành một “mắt xích” trong chuỗi cung ứng của Samsung, song lãnh đạo Công ty CP Công nghệ Bắc Việt thừa nhận, khi gặp các đơn hàng lớn của các Tập đoàn lớn, doanh nghiệp Việt Nam thường e dè vì lo ngại năng lực doanh nghiệp không đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp FDI, nhất là trong “cuộc chơi” đường dài. Khi tham gia cung ứng khuôn mẫu chính xác và linh kiện nhựa điện tử cho Samsung Electronics Việt Nam (SEV) và Samsung Electronics Việt Nam Thái Nguyên (SEVT), Bắc Việt đã cải tiến đáng kể từ việc sản xuất, chất lượng sản phẩm cũng như việc quản lý tồn kho.
Ông Nguyễn Duy Hà, Giám đốc Công ty CP Logistic SBI (KCN Quế Võ) cho biết: Không dễ dàng để DNNVV tham gia vào chuỗi cung ứng linh, phụ kiện cho các Tập đoàn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, chứ chưa nói gì đến các “tên tuổi lớn” như Samsung hay Canon, Honda... Lý do được đưa ra là, các Tập đoàn này đòi hỏi rất cao về chất lượng, chủng loại và cả tiến độ sản xuất, thời gian giao hàng. Đặc biệt, do đòi hỏi của thị trường, sản phẩm công nghiệp nói chung và sản phẩm CNHT nói riêng cũng liên tục thay đổi mẫu mã để đáp ứng nhu cầu đổi mới. Thành ra, cơ hội thì có, nhưng đáp ứng được để tham gia vào chuỗi hay không lại là câu chuyện khác.
Bà Đào Thị Thu Huyền, Quản lý cấp cao của Canon Việt Nam cho biết, hiện Công ty đa quốc gia này có 340 nhà cung cấp trên toàn cầu, trong đó tại Việt Nam có 147 nhà cung cấp và trong số này chỉ có khoảng 20 nhà cung cấp thuần Việt Nam. Trong mấy năm qua, Canon nội địa hóa 65% nhưng phần lớn vẫn “rơi” vào các doanh nghiệp FDI. Mặc dù Canon có nhiều hạng mục cần nội địa hóa tại Việt Nam nhưng cho đến giờ quá trình này vẫn đang phải nỗ lực đồng hành với doanh nghiệp Việt Nam để thúc đẩy sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của Canon.
Tổng Giám đốc Công ty CP CrucialTec Vina (KCN Yên Phong) Kim Ki Sung, cho biết: Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp trên thế giới, nhiều doanh nghiệp FDI, nhất là các doanh nghiệp Hàn Quốc mong muốn tìm được các nhà cung cấp tại chỗ tham gia vào chuỗi cung ứng, nhằm nội địa hóa cao nhất các sản phẩm. Nhưng đến nay, rất ít doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng được yêu cầu, do gặp phải khá nhiều hạn chế, đặc biệt là về vấn đề kỹ thuật.

Các sản phẩm linh kiện kỹ thuật cao cho điện thoại di động sản xuất tại Công ty CP CrucialTec Vina (KCN Yên Phong) đang rất cần sự hỗ trợ của các doanh nghiệp trong nước để tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Tạo thêm cơ hội cho doanh nghiệp
Nghị quyết 115/NQ-CP về các giải pháp thúc đẩy phát triển CNHT của Chính phủ ban hành tháng 8-2020 nêu rõ, CNHT có ý nghĩa quan trọng đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giúp nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh, tạo giá trị gia tăng, góp phần tăng tỷ trọng đóng góp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong cơ cấu kinh tế.
Trên thực tế, để thúc đẩy CNHT trong tỉnh phát triển, những năm qua Bắc Ninh đặc biệt quan tâm và định hướng, CNHT là một trong những ngành được ưu tiên phát triển và ưu đãi đầu tư. Để phát triển các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ có nhu cầu và lợi thế, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ, UBND tỉnh vừa phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021 - 2025 với tổng kinh phí thực hiện gần 154 tỷ đồng. Phấn đấu, đến năm 2025, tỉnh có khoảng 800 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; trong đó, 70% doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý đáp ứng yêu cầu của các chuỗi sản xuất toàn cầu trong quản trị doanh nghiệp, quản trị sản xuất. Mỗi năm, tập trung liên kết, xây dựng mạng lưới chuyên gia tư vấn, cải tiến cho từ 5-10 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn tham gia cung ứng cho Công ty Samsung và các doanh nghiệp FDI  khác.
Ngành CNHT tại Việt Nam nói chung và tỉnh Bắc Ninh vẫn bộc lộ những tồn tại, hạn chế và phát sinh những vấn đề mới. Việc tổ chức thực hiện một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ đối với doanh nghiệp CNHT còn nhiều vướng mắc, thiếu nhất quán và thiếu tính ổn định. Để tạo thuận lợi hơn cho DNNVV tham gia vào lĩnh vực CNHT và chuỗi giá trị toàn cầu, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần tạo thêm cơ hội cho doanh nghiệp với những cơ chế, chính sách cụ thể. Theo đó, những chính sách này bên cạnh tính ổn định, nhất quán thì cần dễ áp dụng, nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia. Đặc biệt, DNNVV thường khó khăn trong vấn đề vốn, vì vậy cần tạo thuận lợi để doanh nghiệp tiếp cận được với nguồn vốn ưu đãi, đáp ứng nhu cầu đầu tư công nghệ và đổi mới dây chuyền sản xuất, có như vậy mới đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của các tập đoàn toàn cầu.