Cây vải thiều ở Châu Phong đang hấp hối ?

Phần lớn diện tích vườn đồi ở các thôn trong xã Châu Phong ( Quế Võ) đều được tận dụng trồng vải thiều. Một thời,  đây được coi là cây “xoá đói, giảm nghèo” của địa phương. Thế nhưng vài năm gần đây, mặc dù vải thiều liên tục được mùa nhưng giá cứ dần hạ thấp khiến người dân không mấy mặn mà. Nhiều hộ đã chặt bỏ, nên số lượng vải cây ở Châu Phong ngày càng thu hẹp và đang có nguy cơ bị xoá sổ.

Toàn xã có 200 ha vườn đồi cải tạo trồng cây ăn quả, trong đó tập trung chủ yếu là cây vải thiều được trồng nhiều nhất ở thôn Thất Gian. Những năm 1998 – 2000 hầu hết các hộ trong xã đều trồng, ít cũng hàng chục cây, nhiều lên đến vài trăm cây/hộ với giá bình quân  gần 10.000 đồng/kg quả tươi, sản phẩm khô sấy có lúc lên đến hơn 100 nghìn đồng/kg nên trong nhiều năm cây vải thiều đã giúp người dân xóa đói, giảm nghèo, từng bước vươn lên làm giàu. Nhưng mấy năm gần đây, khi sản lượng vải quả không ngừng tăng lên thì giá bán lại bị rớt thê thảm, thậm chí có lúc vải quả tươi chỉ bán được 1500 – 2000 đồng/ kg. Không những giá bán thấp mà thị trường tiêu thụ còn rất khó. Nguyên nhân chủ yếu do thị trường vải thiều ở Việt Nam đã bão hòa khó xuất khẩu, trong khi sản xuất vẫn mang tính tự phát, chưa có quy trình kỹ thuật tiên tiến để nâng cao năng suất, chất lượng; việc bảo quản, chế biến sản phẩm sau thu hoạch bộc lộ nhiều yếu kém... Các nước Trung Quốc, Thái Lan... cũng có diện tích trồng vải đáng kể; sản phẩm của họ có kích cỡ lớn, chất  lượng ngon hơn, hình thức bắt mắt, có thương hiệu nên có sức cạnh tranh cao hơn vải thiều Việt Nam nói chung và Châu Phong nói riêng. Vì vậy mỗi khi vải thiều được mùa  niềm vui của người trồng chưa trọn thì lại phải đau đáu nỗi lo tìm kiếm thị trường tiêu thụ vải. Ông Nguyễn Xuân Núi, ở thôn Thất Gian tâm sự:  “Tôi không ngờ giá vải thiều năm nay lại rẻ tới mức như vậy. Trước kia, gia đình tôi trồng hàng trăm gốc vải, nếu quy ra thóc, bình quân mỗi gốc thu được hơn tấn thóc. Nhưng vài năm lại đây, vải thiều không được giá nên gia đình đã chặt tỉa bớt chỉ còn hơn 60 gốc vải. Năm nay, đầu vụ bán được 4000 đồng/kg, bây giờ chỉ còn hơn 1000 đồng/kg, tính ra mỗi gốc thu không bằng 1/10 những năm trước. Vải rẻ thế này nên không muốn đầu tư, cứ để cho nó phát triển tự nhiên, nếu có đơn vị nào đứng ra thu mua với số lượng lớn thì tôi sẵn sàng đầu tư vào chăm bón cho vải. Còn cứ tình hình này một vài năm nữa chắc phải chặt bỏ hết”.

Nhìn cảnh bà con nơi đây phải tự thu hái từng chùm vải đóng sọt mang ra các trung tâm bán với giá quá rẻ mà thấy xót xa. Công sức lao động bỏ ra chăm sóc cả năm để rồi 3-4 kg vải mới mua được 1 kg thóc. Phần lớn họ đều lấy công làm lãi, không dám thuê thợ vì tiền bán vải không đủ để trả công. Trung bình một người thợ hái đựơc 1 tạ/ngày với giá thuê nhân công 50 - 60 nghìn đồng/ ngày. Như vậy mất đứt gần 30 kg vải. Người nông dân phải tranh thủ mọi cơ hội để có thể tiêu thụ được vải, từ bán buôn tới bán lẻ để không nhỡ vụ.

Mặc dù chưa có năm nào vải phải đổ đi vì giá rẻ, không có nguồn tiêu thụ, nhưng người dân trồng vải không khỏi chán nản, thất vọng. Hiện nay, nhiều hộ dân ở Châu Phong đã chặt bỏ cây vải thay thế bằng một số cây trồng khác, có hộ  bỏ trống diện tích, những hộ còn lại hầu hết đều có suy nghĩ sẽ chặt bỏ nếu vải tiếp tục không được giá.

Trước thực trạng này, ông Lê Quang Tám, Phó Chủ tịch UBND xã cho rằng: “Địa phương cũng biết nếu tình trạng vải thiều rớt giá kéo dài thì nguy cơ xoá sổ cây vải ở Châu Phong không còn xa. Nhưng định hướng cho bà con trồng cây gì thay thế thì hiện nay chưa có…”. Liệu một vài năm nữa diện tích trồng vải có được duy trì hoặc thay thế bằng những cây có hiệu quả kinh tế cao hơn hay chỉ còn lại là khu đất trống đồi trọc?

Thanh Ngân – Nguyễn Hà