Chăn nuôi bò sữa, triển vọng có nhưng khó phát triển

 Xã Đình Tổ (Thuận Thành) chạy dọc theo đê đại hà nam sông Đuống, có lợi thế phát triển chăn nuôi đại gia súc do có vùng cỏ dồi dào ở vùng đất bãi và sườn đê. Từ lâu nay người dân nơi đây đã đẩy mạnh chăn nuôi bò thịt, hầu như nhà nào cũng có một vài cặp bò bê. Những năm bê được giá, ngày công chăn nuôi có thể đạt mười nghìn đồng một đầu bò cái.

 Do người dân đã có kinh nghiệm chăn nuôi bò nên năm 2002 huyện Thuận Thành đưa chương trình chăn nuôi bò sữa về Đình Tổ. Những gia đình nhận nuôi bò sữa theo chương trình này sẽ được hỗ trợ tiền mua con giống 20%, được tập huấn kỹ thuật chăm sóc và bảo đảm thú y. Chính quyền địa phương tạo điều kiện cho nhận thầu đất 5% dự trữ để trồng cỏ voi miễn đóng sản phẩm 2 năm đầu. 17 hộ ở thôn Đình Tổ mạnh dạn chuyển đổi từ chăn nuôi bò thịt sang bò sữa tập hợp trong Câu lạc bộ chăn nuôi bò sữa, giúp nhau kỹ thuật và tiêu thụ sản phẩm. Ông Nguyễn Văn Hưởng được cử làm chủ nhiệm Câu lạc bộ. Sau đó có thêm 5 hộ nữa ở thôn Phú Mỹ gia nhập Câu lạc bộ. Do con giống bò sữa giá khá cao, tới 25 triệu đồng, tương đương 5 cây vàng nên các hộ ban đầu chỉ đủ sức mua về một con. Tuy nhiên, qua thực tế chăn nuôi các hộ nhận thấy, cần phải nuôi ít nhất 2 con mới bảo đảm ngày công. Ngoài ra còn phải nuôi thêm con giống hậu bị để chọn con nào cho năng suất sữa cao mới giữ lại nuôi ổn định lâu dài. Thời gian bò cho sữa kéo dài tới 9 tháng, bình quân mỗi ngày 18 lít. Nếu nuôi 2 con bò sữa, đơn giá 7 nghìn đồng 1 lít như hiện nay thì người nuôi đạt 100 nghìn đồng ngày công (đã trừ chi phí thức ăn). Ngoài ra còn được thu từ bê, nếu bê 4 tháng tuổi đẹp giá khoảng 10 triệu đồng, nuôi đến lúc sắp đẻ thì có giá tới trên 20 triệu đồng.Thu nhập từ nuôi bò sữa cao gấp 5 lần nuôi bò thịt.

Qua hơn 5 năm thực hiện chương trình chăn nuôi bò sữa ở Đình Tổ, mặc dù hiệu quả đã rõ nhưng số hộ chăn nuôi bò sữa không những không phát triển thêm được, trái lại còn giảm đi 6 hộ. Vì sao vậy?

Trước hết là do việc chăn nuôi bò sữa cũng bị tác động của thị trường. Như năm 2006, giá sữa hạ đến mức không đủ chi phí, giá bán bê còn rẻ hơn cả bê thịt, thời gian lại kéo dài hơn một năm nên những hộ ngắn vốn hoặc bò cho năng suất sữa thấp dưới 15 lít một ngày đều bỏ bò sữa để nuôi bò thịt.

Thứ hai là công chăm sóc bò sữa rất vất vả so với nuôi bò thịt. Nhu cầu cỏ tươi 1 ngày của mỗi con bò sữa có thể lên tới 3 tạ, cao gấp 4 lần bò thịt. Trong khi đó diện tích trồng cỏ của các hộ không đủ (2 sào cỏ cho 1 con), nên họ phải đi cắt cỏ ở các xứ đồng, mỗi ngày cũng chỉ cung cấp được vài chục cân cỏ/con. Đấy là chưa kể mùa cây khô lá vàng cuối năm rất hiếm cỏ ngon. Nếu mở rộng quy mô chăn nuôi e các hộ không đủ sức kiếm cỏ. Còn một sự vất vả nữa là việc vắt sữa. Ngày hai lần vắt, mỗi lần lâu chừng một giờ. Khâu vận chuyển sữa đến nhà máy, Câu lạc bộ đã cử người chuyên làm dich vu seo vụ. Ngày hai lần vắt sữa thì cũng phải hai lần mang sữa đi. Hiện vẫn phải chuyển bằng xe máy vì lượng sữa chưa nhiều.

Rõ ràng để chăn nuôi bò sữa phát triển cần phải có mô hình trang trại, đầu tư chuồng trại hiện đại, diện tích bãi cỏ đủ chăn thả số lượng lớn, công nghệ vắt sữa và chế biến thức ăn chăn nuôi... Trong điều kiện đồng đất còn nhỏ lẻ lại ưu tiên trồng cây lương thực như hiện nay ở Đình Tổ thì dù ai đó có vốn đủ mạnh để công nghiệp hoá chăn nuôi bò sữa e cũng khó làm nổi. Như ông Thành, trưởng thôn Đình Tổ đánh giá, Câu lạc bộ chăn nuôi bò sữa giữ được số lượng bò bê như hiện nay đã là cố gắng, vì người dân vẫn chỉ coi đây là nghề phụ, tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu nhập lúc nông nhàn.

       Phạm Thuận Thành