Chặng đường lập nghiệp của một nữ nông dân

Sinh ra trong gia đình nông dân ở vùng quê nghèo Phú Dư (Quỳnh Phú – Gia Bình) học hết phổ thông cơ sở Nguyễn Thị Lan ở nhà giúp bố mẹ công việc đồng áng. Năm 1991 cô lấy anh Nguyễn Duy Lệ, bộ đội phục viên, người cùng làng. Đôi vợ chồng trẻ được bố mẹ chồng cho ra trại ở riêng với căn nhà nhỏ 2 gian, 300 m2 đất và hai tạ thóc đủ ăn tới vụ gặt mới.

Đúng vào thời kỳ này ở Phú Dư có phong trào nâng cấp đường giao thông nông thôn. Đường sá phong quang, nhiều nhà tận dụng lợi thế mặt đường mở hàng mở quán làm dich vu seo vụ hoặc làm nghề tiểu thủ công nghiệp. 300 m2 đất mặt đường của nhà Lan ở ngay lối rẽ vào làng đã mở ra hướng làm ăn mới cho đôi vợ chồng trẻ. Sau nhiều lần bàn bạc, do dự, cuối cùng Lan chọn nghề may. Cô đến hiệu may ở thị trấn Thứa học nghề. Có lẽ là nghề chọn người chứ không phải người chọn nghề, chỉ sau 15 ngày Lan đã xin thầy cho “tốt nghiệp” để về mở tiệm may riêng. Cô vay lãi 1 chỉ vàng mua một máy khâu về làm. Vốn vải thì đồng giả đồng chịu. Khách may đo chủ yếu là người làng, nhu cầu có hạn, việc ít nên Lan vẫn làm ruộng là chính. Phải một năm sau vừa lấy tiền công may đo, vừa lấy dư thóc bán đi cô mới tích được số vốn nhỏ để đi mua vải ở chợ Ninh Hiệp (Gia Lâm) chủ động một phần về nguồn vải.

Làm thợ ai cũng muốn nhiều việc, Lan đã nghĩ đến thị trường bên ngoài. Năm 2000 nhân đi họp phụ huynh ở trường Tiểu học Quỳnh Phú B, Lan thấy học sinh mặt mũi khôi ngô sáng sủa, nhưng quần áo thì lắm kiểu, nhiều màu, cô nghĩ nếu các cháu được mặc quần áo thống nhất thì vừa đẹp, vừa tạo ý thức giữ gìn vệ sinh. Thế là Lan đặt vấn đề này với Hiệu trưởng và nhận may toàn bộ cho trường. Hiệu trưởng băn khoăn vì chưa bàn với phụ huynh và lo nhiều hộ không có tiền may đẹp cho con. Lan nói: đằng nào vào năm học mới các gia đình cũng đều may cho con một bộ quần áo mặc hôm khai giảng, nay nhà trường thông báo trước kế hoạch may trang phục thống nhất cho phụ huynh biết để gia đình không may riêng nữa. Với những hộ khó khăn thì cô có thể cho chậm tiền, thậm chí cô sẵn sàng hỗ trợ tiền công chỉ lấy tiền vải thôi. Khi hiệu trưởng triển khai việc này đã được các phụ huynh đồng tình hưởng ứng ngay vì cái lợi chung còn có cái lợi riêng chỗ tiền công rẻ hơn một chút do Lan nhận được nhiều việc nên giảm mỗi bộ vài nghìn đồng.

Sau “mối hàng” đầu tiên này Lan đi nhiều nơi tìm hiểu cung cách làm ăn mới. Tháng 8-2002 cô quyết định đi học làm may công nghiệp  với tư cách là thợ làm mướn. Sau hai tháng làm, cô về nhà mở xưởng riêng. Cô góp vốn mua được 5 máy may công nghiệp. Để có việc làm ổn định, cô tìm nhận hàng may gia công và phải đạp xe đi giao nhận hàng ở các chủ lớn xa hàng chục cây số. Do ngày công thấp, để giữ được thợ cô trả toàn bộ công làm gia công được, tức là cô sắm máy cho thợ làm nhờ, lại còn mang việc đến cho thợ nữa.

Năm 2004, Lan đầu tư 600 triệu mở rộng quy mô nhà xưởng tới 45 máy may. Do vốn ít phải đi vay lãi là chủ yếu mà hơn 2 năm đầu lại bị lỗ đến 200 triệu, đã có lúc Lan tưởng sạt nghiệp. Năm 2007 khi có mối hàng ổn định thì cơ sở sản xuất của Nguyễn Thị Lan mới bắt đầu có lãi để giải toả dần số nợ khổng lồ từ khi đầu tư mở rộng sản xuất.

Ở xưởng may của Lan có hai thợ kỳ cựu là Nguyễn Thị Mai và Nguyễn Thị Vân làm từ khi Lan nhận may đồng phục cho trường Tiểu học Quỳnh Phú B và cả hai đều là người khuyết tật câm điếc bẩm sinh. Nhắc đến hai người thợ đặc biệt này Lan rưng rưng xúc động nhớ lại những ngày mở hướng làm ăn ban đầu. Theo Lan, đấy là cơ duyên đưa cô đến với việc làm nghĩa mong bù đắp một phần cho những mảnh đời khiếm khuyết. Khi nhận may đồng phục, việc nhiều, Lan cặm cụi làm tối ngày, tiệm may lúc nào cũng mở cửa đón khách. Khách quen của cô là em Nguyễn Thị Mai, trẻ khuyết tật người cùng làng. Mai ở chơi và làm giúp việc vặt, tiến tới may thử. Thấy Mai có khả năng làm việc chẳng kém người bình thường, Lan có ý định chỉ bảo chu đáo để đào tạo thành thợ may. Mai lại rủ thêm bạn là Nguyễn Thị Vân ở làng Guộc đến cùng học việc. Thấy các em làm việc được lại muốn được làm với mình, Lan tiếp tục đi tìm các mối hàng khác và nhận may gia công cho các chủ nhỏ ở Quảng Phú, Xuân Lai... May hàng gia công nên Lan trả hết tiền công cho hai em, coi như có người làm cùng cho vui. ở cùng lâu ngày, Lan còn học được cách viết chữ bằng ký hiệu ngón tay của người câm điếc để tiện nói chuyện. Có được công ăn việc làm phù hợp thêm tiền giúp đỡ gia đình Mai và Vân vui lắm. Hai em lại rủ thêm bạn bè cùng cảnh ngộ đến học việc. Mặc dù còn khó khăn về vốn liếng, nhưng Lan vẫn thu nhận dạy nghề tất cả, không em nào phải về không. Lan không những dạy nghề miễn phí, mà còn nuôi ăn suốt thời gian học nghề. Đến nay Lan đã dạy nghề cho 15 em. Những ai có nhu cầu ở lại làm việc thì cô sẵn sàng nhận, nếu thích làm ở nơi thuận lợi hơn cô cũng tạo mọi điều kiện cho đi.  

Hiện nay Lan đang dạy cho 6 em học nghề miễn phí. Các em này gia đình có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế. Mới đây có người đến liên hệ muốn gửi một cháu khuyết tật đến học nghề, Lan vẫn vui vẻ sẵn sàng đón nhận.

Làm việc nghĩa không chờ thành đạt, việc làm của Nguyễn Thị Lan tuy nhỏ nhưng đã đem lại niềm vui lớn cho các em khuyết tật có cơ hội hoà nhập cộng đồng. Vào những ngày lễ, Tết các em đều đến thăm “cô giáo Lan” thân yêu của mình. Một điều đáng mừng nữa là hai con của Lan là Nguyễn Như Quỳnh, Nguyễn Thái Sơn liên tục là học sinh chăm ngoan, học giỏi cứ như việc làm tốt của mẹ đã truyền nghị lực sang cho các con vậy.

Phạm  Thuận  Thành