Chủ động, linh hoạt ứng phó với các tình huống trong quan hệ thương mại

Khi Mỹ công bố thuế nhập khẩu với nhiều nền kinh tế, trong đó Việt Nam chịu mức 46% thì Chính phủ, các cơ quan chức năng của Việt Nam đang nỗ lực đàm phán tìm giải pháp hợp lý cho cả hai bên. Việc áp thuế này sẽ tạo tác động tiêu cực nhất định đến hoạt động sản xuất kinh doanh, nhất là các doanh nghiệp có sản phẩm đưa vào thị trường Mỹ. Tuy nhiên trước phản ứng của nhiều quốc gia, Tổng thống Mỹ Donald Trump tạm dừng kế hoạch áp thuế đối ứng trong 90 ngày với tất cả các đối tác thương mại không trả đũa Mỹ, tính toán lại chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn… nhằm đi đến một quan hệ hợp lý hơn trong quan hệ thương mại quốc tế.

 Ngay sau khi Mỹ ban hành bảng thuế đối ứng đối với Việt Nam đã có những tác động trực tiếp đối với các doanh nghiệp xuất khẩu. Để ứng phó kịp thời với chính sách thuế quan này, các doanh nghiệp tích cực, chủ động, linh hoạt xây dựng các kịch bản có thể xảy ra, đồng thời đưa ra chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp với thực tế. Công ty TNHH DHA, Cụm công nghiệp Táo Đôi (Lương Tài) hoạt động trong lĩnh vực may mặc, với sản lượng trung bình từ 25 - 30 triệu sản phẩm/năm, hiện Công ty đang có 2.100 lao động, thị trường tiêu thụ chiếm tới 80% xuất khẩu sang Mỹ. Ngay sau Mỹ công bố chính sách thuế đối ứng, doanh nghiệp đã chủ động xây dựng các kịch bản để ứng phó. Ông Nguyễn Phú Cường, Trợ lý Tổng Giám đốc Công ty TNHH DHA cho biết: Theo chính sách thuế quan mới của Mỹ, hàng hoá của Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trường này sẽ chịu mức thuế cao hơn rất nhiều so với hiện hành. Với mức thuế này sẽ khiến giá hàng may mặc Việt Nam tại Mỹ tăng vọt, làm mất lợi thế cạnh tranh về giá. Vì vậy doanh nghiệp cần điều chỉnh kế hoạch sản xuất kinh doanh, có thể tìm kiếm đối tác mới; tiết kiệm nguyên, nhiên liệu; tranh thủ xuất nhanh những đơn hàng khi phía Mỹ chưa áp dụng chính sách thuế đối ứng mới.
Tại Khu công nghiệp Yên Phong, Công ty cổ phần Công nghiệp Kim Sen thành lập từ năm 2013 đã tham gia vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, cung cấp hàng cho doanh nghiệp FDI tại Việt Nam, hoặc xuất khẩu hàng linh kiện trực tiếp ra nước ngoài tới các thị trường Mỹ, Canada, Australia… Theo ông Dương Minh Hải, Giám đốc sản xuất khối hàng linh kiện thì trước mắt các doanh nghiệp cần nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh, sau đó từng bước chuẩn hóa và nâng cao năng lực cung ứng; nâng cao năng lực pháp lý và ứng phó về phòng vệ thương mại; chuyển từ gia công giá rẻ sang sáng tạo, giá trị cao  như phát triển mẫu mã, thương hiệu, nội địa hóa chuỗi giá trị. Vấn đề quan trọng là đa dạng hóa thị trường. Tuy nhiên hiện nay công nghệ để sản xuất các loại sản phẩm linh kiện chính xác ở nước ta chưa chủ động được mà hầu hết phải nhập khẩu từ nước ngoài. Để giải quyết khó khăn này, doanh nghiệp trong nước cần chủ động tìm hiểu, nghiên cứu, tìm kiếm sự hỗ trợ từ các hiệp hội, chuyên gia và các đối tác, đồng thời rất cần tiếp cận những sự hỗ trợ về vốn đầu tư cho công nghệ, thiết bị. Hy vọng trong thời gian tới, Nhà nước sẽ mở rộng hơn nữa các chính sách ưu đãi cho ngành công nghiệp hỗ trợ trong việc đầu tư, đổi mới công nghệ.

Ngành dệt may chịu tác động lớn từ chính sách thuế quan mới của Mỹ.

Đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), hiện Việt Nam đã ký 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA), những nỗ lực này không chỉ giúp tăng thị phần xuất khẩu sang thị trường hiện có, mà còn mở ra cơ hội tìm kiếm thị trường mới. Vì vậy, khi đầu tư vào Việt Nam các doanh nghiệp FDI đã có nhiều lợi thế cạnh tranh.
Bắc Ninh là tỉnh thu hút mạnh dòng vốn FDI với khoảng 2.500 doanh nghiệp, sản phẩm chính là đồ điện tử, thiết bị chính xác, máy móc… Mỹ là thị trường xuất khẩu quan trọng đối với Bắc Ninh, với kim ngạch xuất khẩu năm 2024 đạt khoảng 10 tỷ USD (chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu), kim ngạch xuất khẩu quý I-2025 khoảng 2,6 tỷ USD (chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu), trong đó các mặt hàng chủ lực là: Điện thoại di động, máy tính bảng, các sản phẩm trong ngành công nghiệp bán dẫn, máy móc, thiết bị linh kiện trong lĩnh vực điện tử, hàng dệt may…
Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực tìm các giải pháp đàm phán với Chính phủ Mỹ nhằm đạt những thỏa thuận hợp lý trong quan hệ thương mại. Trong trường hợp Việt Nam - Mỹ không tìm được giải pháp tích cực trong việc áp mức thuế 46% vào thị trường Mỹ thì hoạt động xuất khẩu của Bắc Ninh sẽ bị ảnh hưởng, từ đó tác động đến hoạt động sản xuất và mục tiêu tăng trưởng của tỉnh. Hơn nữa đầu tư FDI vào tỉnh cũng có thể có tác động khi nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư, hoặc đang nghiên cứu đầu tư có thể dịch chuyển đầu tư sang các nước không bị áp thuế hoặc áp thuế nhập khẩu thấp hơn để tránh thuế quan Mỹ.
Với các doanh nghiệp trong nước cần có giải pháp ứng phó, thích nghi cần thiết chống chịu trước những biến động của thương mại quốc tế như: Chủ động tăng cường năng lực nội tại như đổi mới phương thức sản xuất, quy trình, điều chỉnh mẫu mã sản phẩm và kết nối với các chuỗi giá trị khác; đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, khai thác hiệu quả các thị trường trọng điểm, thị trường truyền thống, cũng như phát triển các thị trường nhỏ, thị trường ngách và khai mở những thị trường tiềm năng, đặc biệt chú trọng tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA), FTA thế hệ mới. Tuy nhiên phải chú trọng kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, bảo đảm tuân thủ các quy tắc xuất xứ trong các FTA và tránh rủi ro liên quan đến gian lận thương mại. Mặc dù việc thay đổi sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng đây cũng chính là cơ hội để các doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước đổi mới sáng tạo và vươn lên nâng cao khả năng thích ứng với những tác động từ bên ngoài để có thể thành công trong quá trình chuyển đổi.