Chùa làng

Chùa làng tôi nằm ở trung tâm làng trên một gò đất cao, chùa có lịch sử lâu đời nhưng đến giờ chỉ là những mẩu chuyện chắp nhặt chẳng đâu vào đâu. Thuở còn chăn trâu cắt cỏ, ngôi chùa như bị bỏ hoang, trong chùa ngày ấy vẫn có những pho tượng sơn son thiếp vàng rất đẹp, hẳn là do những người thợ rất khéo tay mới tạo tác được.

Chùa không có ai chăm nom hương khói nên nền chùa luôn ẩm ướt, rơm rác khắp nơi, chuột chạy lung tung. Quả mõ to như quả mít nằm lăn lóc trong xó tối. Ðôi khi cũng có người đến thắp hương vào ngày rằm, ngày tết nhưng họa hoằn lắm mới có. Những lúc như vậy lũ trẻ chúng tôi lại được chia phần vài quả chuối hay nắm xôi. Nhiều khi nô đùa chúng tôi còn trèo lên cả Tam bảo hay vuốt râu pho tượng đức ông. Hai pho tượng ông Thiện và ông Ác đứng sừng sững hai bên Tam Bảo cũng là chỗ để lũ trẻ con chơi trốn tìm.

Nghe nói trước kia chùa có cả nhà tổ, nhà mẫu nhưng khi lớn lên chúng tôi chỉ thấy có tòa Tam Bảo hoang phế và hai bên là hai dẫy nhà ngói 5 gian dùng làm trường học, trong đó có nhà trẻ và một dẫy cho lớp học từ vỡ lòng đến lớp 2. Vườn phía sau chùa trước kia là khu vườn tháp có rất nhiều ngôi tháp đẹp nhưng đã bị phá đi từ khi nào chẳng rõ. Khu vườn khi ấy là nơi đào giao thông hào và những hầm kèo chữ A để tránh bom cho trẻ con.

Trước sân Tam Bảo là khoảng sân được tân cao để làm sâu khấu để hát chèo hay hát tuồng mà diễn viên đều là người trong làng. Phía dưới sân khấu là một bãi cỏ được dùng làm sân bóng chuyền cho thanh niên trong làng. Khi Mỹ ném bom miền Bắc, những anh trai làng hay đánh bóng chuyền ấy đều lên đường nhập ngũ và chẳng có ai trở về, đôi khi chúng tôi lại nghe người làng kháo nhau tin về lễ báo tử của một ai đó, trong làng thi thoảng lại nghe thấy tiếng khóc như ri của mấy bà mẹ hay của mấy chị là vợ liệt sĩ.

Chiến tranh, làng tôi buồn lắm, ngôi chùa hoang càng thêm vắng vẻ, đìu hiu. Trên những bức tường rào quanh ngôi chùa là những khẩu hiệu viết bằng vôi trắng với nét chữ vội vã nhưng cứ hằn sâu trong trí nhớ thế hệ chúng tôi cho đến bây giờ, đó là những câu : “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” bên cạnh đó còn có một khoảng quét xi măng rồi bôi đen bằng than pin Văn Ðiển dùng làm bảng tin thông báo lịch gieo cấy, lấy nước và tiêm phòng cho người và gia súc.

Chùa ở giữa làng nên đi đâu về đâu ai cũng thấy, thời gian cứ trôi mọi thứ tưởng như chẳng bao giờ thay đổi nhưng rồi nó đã thay đổi không rõ từ khi nào.

Bỗng một ngày về làng tôi được nghe thấy tiếng chuông chùa, tiếng mõ tụng kinh, tuy chỉ là tiếng chuông rất nhỏ nhưng lảnh lót và ngân nga như một thứ âm thanh mà từ bé cho đến bây giờ tôi mới được nghe vọng ra từ ngôi chùa làng. Tiếng chuông tuy nhỏ, thoi thóp như hơi thở của người mới ốm dậy nhưng cũng làm lay động cả một không gian vốn trầm mặc vô hồn. Ngôi chùa được chỉnh trang lại, những khẩu hiệu cũ mèm đã được xóa đi, cả một đoạn tường rào được xây mới. Trên cái sân khấu trước cửa Tam bảo nay là ngôi nhà năm gian được xây mới dùng làm nhà khách. Trước cổng chùa lại có một tiểu cảnh là cái ao nhỏ, ở giữa đặt pho tượng Quan Âm Bồ tát bằng thạch cao trắng toát. Cây cối trong chùa đã xanh tốt làm cho ngôi chùa có vẻ thâm u, tĩnh lặng.

Chùa không có sư, chị tôi được làng cử ra trông chùa. Hàng ngày dọn dẹp thắp hương, ai đến lễ chùa thì làm việc xắp lễ rồi thỉnh chuông chứ không biết đọc kinh hay khấn Phật, tiền đèn nhang người ta gửi lại thì ghi vào sổ hàng ngày rồi báo lên hội người cao tuổi. Tiền chùa, tiền đèn nhang nơi cửa Phật chẳng ai dám động vào. Ấy vậy chứ mỗi người đến lễ chùa chỉ cần để lại mấy đồng bạc lẻ, một ngày gom lại cũng có tới vài trăm nghìn, mỗi tháng cũng có vài triệu đồng. Tiền chùa gom góp để sửa sang sân vườn nên ngôi chùa đã sạch sẽ khang trang hơn.

Có lẽ cũng phải ngót trăm năm qua chùa làng tôi không có sư, không có kinh sách, nên người dân tới lễ chùa chỉ coi chư Phật, Bồ Tát như những vị thần có khả năng quyền phép vô biên, tha hồ ban phúc giáng họa như trong phim… Tây Du Ký, tùy theo việc có bày biện được mâm cao cỗ đầy với đủ xôi oản chân giò, rượu thịt hay khấn hay vái dẻo chứ không hoặc rất ít am tường lịch sử, giáo lý cơ bản nhà Phật. Chùa chiền được tu sửa, phục dựng lại, nhưng đó cũng chỉ là phần xác còn phần hồn thì vẫn rất lơ mơ. Phần đông dân chúng vẫn xem chùa là nơi “vui tuổi già” của các bà, các cô.

Rồi một ngày mấy ông cán bộ của thôn vời đâu được một bà sư về chùa làng. Từ ngày bà sư ấy về làng thì cả làng cứ rộ lên bao nhiêu chuyện, người ta dò la xem sư là người thế nào, quê quán ở đâu, vì sao mà phải đi tu vân vân và vân vân. Hàng ngày sư đến rồi sư đi thoắt ẩn thoắt hiện, mỗi khi về chùa thì sư quát tháo bằng những âm thanh mà không ai mong đợi. Sư ngồi gõ mõ, tụng kinh bằng những câu gì đó ki ka kệc kệc chẳng ai hiểu. Cũng từ đó chùa làng không còn là nơi để các bà đến cho vui như trước, mọi việc trong chùa đều do sư quyết định, mọi người bảo chùa của làng chứ đâu phải của sư, thế là mâu thuẫn xẩy ra, nhiều người còn lớn tiếng đuổi sư đi, có người đứng ra bảo vệ sư, vậy là trong làng với nhau cũng không còn giữ được hòa khí, mâu thuẫn  kéo dài và mỗi ngày một sâu hơn

Không hiểu thì không phục, không biết thì không kính, cho nên chuyện nhiều người trong làng coi tăng ni như bằng vai phải lứa, chê trách là trốn tránh nợ đời như những mô típ quen thuộc trong văn học nghệ thuật: Thị Kính (chèo cổ Quan Âm Thị Kính), Lan (Lan và Ðiệp)…, là lười biếng không chịu tự làm mà ăn và khoảng cách giữa người xuất gia và người dân trong con mắt dân chúng gần như bằng không, thậm chí còn là số âm khi được bồi đắp thêm bằng những câu chuyện tiếu lâm, tục tĩu. Chùa làng tôi bây giờ không bình yên.