Chuyện làm báo xưa và nay

Một ngày tháng 6, tôi cùng chị đồng nghiệp, cũng là người lâu năm trong nghề báo có chuyến đi thực tế để gặp gỡ nhân vật, lấy tư liệu viết bài. Trên đoạn đường dài cùng nhau, miên man về câu chuyện sắp đến kỷ niệm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, tôi có cơ hội được nghe câu chuyện làm nghề của chị và những người làm báo của nhiều năm trước.

Chị kể: Ngày xưa đi làm báo, phóng viên có tài sản lớn nhất là cây bút, quyển sổ, chiếc máy ảnh, đó là những đồ vật “bất ly thân” và vô cùng quý giá của mọi phóng viên khi tác nghiệp. Ấy thế mà, một chiếc máy ảnh chụp bằng phim hay một chiếc xe đạp không phải là thứ mà ai cũng có. Có những người còn phải đi xe chung hoặc mượn của bạn bè, đồng nghiệp.  Trên chiếc xe đạp lọc cọc, phóng viên ngày xưa có thể đạp ba bốn chục cây số để đi tác nghiệp là bình thường. Dẫu vất vả, nhưng có được tác phẩm hoàn thiện gửi về tòa soạn, đăng lên mặt báo thì vui không tả nổi. Đấy cũng chính là động lực để mỗi phóng viên lại có những hành trình làm nghề tiếp theo. Đến bây giờ, chị đã có hàng chục cuốn sổ ghi chép trong nhiều năm làm nghề của mình. Đó là những ghi chép tỉ mỉ, kỹ lưỡng về những điều chị gặp, nghe, nhìn thấy khi khai thác được từ nhân vật, từ cơ sở. Những tư liệu quý ấy, những cuốn sổ ấy có thể chỉ có giá trị thông tin tại một thời điểm nhất định, nhưng đó là sự đánh dấu, sự ghi nhớ chi tiết của những lần đi cơ sở, mỗi trang giấy lại là một kỷ niệm không thể nào quên.

Dù làm báo ở thời đại nào, thông tin và những trải nghiệm thực tế vẫn luôn mang đến những tác phẩm có giá trị

Cuộc sống thay đổi, ngày đó chị và nhiều đồng nghiệp cùng trang lứa chưa dám nghĩ đến sẽ có thời điểm xã hội, công nghệ phát triển như hiện nay. Những người làm báo đều có phương tiện đi lại tiện lợi, được cơ quan hoặc bản thân tự trang bị những thiết bị hiện đại như máy ảnh kỹ thuật số, máy tính… Có khi, sổ, bút bây giờ cũng không cần. Nhiều phóng viên hiện nay đi tác nghiệp chỉ cần mỗi chiếc điện thoại là có đủ các chức năng: ghi âm, viết, chụp ảnh…Sau khi tác nghiệp xong, họ có thể gửi thẳng tin bài hoàn thiện về tòa soạn qua internet, thông tin cũng từ đó nhanh nhạy đến với độc giả, công chúng hơn. Đó là những điều rất thuận lợi và tích cực cho những phóng viên ngày nay khi biết làm chủ công nghệ. Nhưng vẫn có nhiều điều khiến những người làm báo chân chính không khỏi suy tư, ấy là có những phóng viên lạm dụng công nghệ, không đi cơ sở nhưng lấy thông tin từ nguồn này, nguồn khác dẫn đến thông tin không được kiểm chứng, thiếu chính xác, bài viết thiếu cảm xúc, chiều sâu. Cũng không ít phóng viên “lười” đi cơ sở, qua những tư liệu và vài cú điện thoại, dòng tin nhắn đã có thể tạo ra những tác phẩm. Điều đó sẽ khiến những bài báo mất đi tính khách quan và dấu ấn riêng.
Chị đồng nghiệp, cũng là người duyệt tin bài của tôi ở toà soạn sau mỗi lần tôi nộp bài thường nói: “Đọc bài viết của em, đâu là bài em đi cơ sở còn đâu là bài em báo cáo hóa, chị nhận ra ngay”. Để thấy rằng, những chuyến đi thực tế, những nhân vật ta gặp, chắc chắn không ít thì nhiều sẽ cho ta những cảm xúc, giá trị thông tin riêng để bài viết có độ sâu, nội dung truyền tải tới công chúng sẽ mang tính nhân văn cao đẹp. Ở thế hệ 8x, những người làm báo như tôi vô cùng trân quý các anh chị đồng nghiệp bởi những cống hiến, những sự hy sinh và gắn bó với nghề. Đồng thời cũng rất nể phục những bạn phóng viên trẻ bởi sự sáng tạo, tiếp cận nhanh nhạy với công nghệ thông tin và xu hướng báo chí mới. Tôi hiểu rằng, làm báo, dẫu là trước đây hay bây giờ và thậm chí sau này, dù theo cách viết truyền thống hay lối dẫn dắt hiện đại thì ai cũng cần có đạo đức, tác phong và trách nhiệm với nghề. Sự hiểu biết, có kiến thức thực tế, cùng với một tình yêu nghề... sẽ tạo nên nhân cách trong mỗi người làm báo.