Chuyện ở phòng tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện

Khoảng 30 phút sau khi tư vấn, xét nghiệm, khách hàng có thể nhận được kết quả xét nghiệm HIV thông qua tư vấn viên. Danh tính, thân nhân, tình trạng nhiễm HIV của khách hàng hoàn toàn được bảo mật. Với những trường hợp nhiễm HIV thông qua dịch vụ chuyển, gửi sẽ được tư vấn và hướng dẫn điều trị hiệu quả, phù hợp nhất. Tại Phòng tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Ninh mỗi ngày vẫn luôn đón tiếp những khách hàng với hy vọng chung mình không nhiễm HIV.

Tư vấn, xét nghiệm HIV tại phòng Tư vấn xét nghiệm tự nguyện.

Trong căn phòng nhỏ hẹp đặt tại Cơ sở điều trị Methadone thành phố Bắc Ninh, tư vấn viên Phạm Thị Hạnh cho biết: Mỗi ngày có khoảng 3 đến 7 khách hàng đến tư vấn, xét nghiệm HIV. Già trẻ, nam nữ, người Việt, người nước ngoài cũng có. Họ đều có chung tâm trạng lo âu thậm chí đầy tuyệt vọng về tình hình sức khỏe của mình. Các đối tượng tới đây họ có cảm nhận được nguy cơ lây nhiễm HIV và có các dấu hiệu khiến họ liên tưởng hoặc nghĩ đến khả năng mắc bệnh. Họ đến để khẳng định nghi ngờ của mình có chính xác hay không.
Với khoảng hơn 100 người được tư vấn mỗi tháng và tỷ lệ dương tính HIV trong khoảng 3 đến 5%. Nếu như trước đây tỷ lệ dương tính HIV đa số nằm trong trường hợp các đối tượng nghiện chích ma túy thì nay có xu hướng tăng lên ở đối tượng quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ tình dục với gái mại dâm. Chị Hạnh kể cho chúng tôi nghe về trường hợp bệnh nhân khiến bản thân chị, các cán bộ làm xét nghiệm và ngay cả bản thân tôi cũng thấy bàng hoàng trăn trở. Đó là trường hợp 2 anh bạn thân cùng lúc phát hiện mắc HIV do cùng quan hệ tình dục với 1 cô gái mà bản thân anh nào cũng nghĩ cô công nhân ấy là “rau sạch”. Chính lối sống buông thả, lệch lạc đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến suy nghĩ, nhân cách và khiến các anh nhận kết quả ngày hôm nay. Lần đầu tiên nhận kết quả nghi ngờ dương tính, không chỉ riêng các anh thanh niên này mà hầu hết các đối tượng đều  không thể tin, không muốn tin với kết quả xét nghiệm. Ngay sau khi có kết quả  test nhanh và nói chuyện cụ thể, tư vấn viên hẹn khách hàng  một tuần sau quay lại để nhận kết quả kiểm tra chi tiết và kỹ càng hơn.
Như trường hợp 2 bệnh nhân kia, kết quả vẫn là dương tính. Bệnh nhân hoảng loạn, suy sụp, mất kiểm soát ngay tại bàn tư vấn. Sau khi bình tĩnh lại như bao nhiêu đối tượng nhiễm HIV họ chia sẻ về sự lo lắng, sợ hãi việc bố mẹ, người thân và dư luận xã hội sẽ đối xử  như thế nào khi họ biết căn bệnh mà anh mắc phải và cuộc sống những ngày tháng tiếp theo sẽ ra sao?... Rồi các câu chuyện đau lòng khi những người vợ hiền lành, đoan chính bỗng đâu nhận kết quả dương tính HIV, do chính từ chồng mình sau một hay nhiều lần “lần lỡ”... Cũng có nhiều người rất hiểu biết về nguy cơ phơi nhiễm khi chỉ vô tình dẫm phải bơm kim tiêm lạ, họ cũng đến phòng tư vấn để yên tâm hơn về tình trạng sức khỏe của mình.
Các tư vấn viên về HIV chia sẻ, điều khó khăn nhất với họ là việc giúp ổn định tâm lý mỗi bệnh nhân khi nhận kết quả. Với người kết quả âm tính thì đơn giản hơn, họ vui mừng như bắt được vàng, khi “trút” được nỗi lo tử thần. Không ít người thì rơi vào trạng thái sốc, khóc ngất khi biết kết quả là dương tính. Thậm chí, có người nhìn bề ngoài rất hiền lành bỗng trở nên hung dữ, người thì lại câm lặng, chẳng nói câu nào... Vì vậy, tùy vào thái độ, biểu hiện của bệnh nhân, mà các cán bộ sẽ tư vấn theo chiều hướng nào. Nếu bệnh nhân sốc, phản ứng mạnh với kết quả, muốn gào thét, thì  người tư vấn phải tìm cách “làm mát” nhanh nhất như bày tỏ sự chia sẻ, cảm thông, rót nước cho họ, rồi kể những tấm gương nhiễm HIV mà người ta quyết tâm điều trị nên có kết quả tốt cho sức khoẻ... Đa số các bệnh nhân đều cố níu kéo, hy vọng vào sai số trong xét nghiệm, trông chờ vào một “phép màu” nào đó xảy ra... Với các trường hợp bệnh nhân mắc HIV, các tư vấn viên sau khi trấn tĩnh cho bệnh nhân xong thường phải cho họ biết về giai đoạn, liệu pháp chữa trị...
 Tại Bắc Ninh hiện nay có 4 cơ sở điều trị HIV là Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Bệnh viện Đa khoa huyện Gia Bình, Bệnh viện Đa khoa Quế Võ và bệnh viện Sản Nhi. Tùy từng đối tượng, địa phương và mong muốn của bệnh nhân mà tư vấn hướng họ đến cơ sở điều trị phù hợp nhất. Khi bệnh nhân cảm thấy chưa sẵn sàng đến các cơ sở điều trị và có điều kiện thì có thể kê đơn theo chỉ định của bác sĩ... Quan trọng nhất là hướng dẫn người bệnh cách phòng tránh lây nhiễm cho những người xung quanh.
Hiện nay, chính các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao lại có ý thức phòng ngừa, chủ động tìm đến các phòng xét nghiệm HIV. Còn với những người ít nguy cơ lại thường chủ quan, không chủ động phòng tránh căn bệnh thế kỷ này. Cũng theo các tư vấn viên, mỗi người có thể bị lây HIV với những nguyên nhân không giống nhau. Họ có thể bị HIV do lối sống buông thả hoặc bị lây nhiễm bất ngờ, nhưng hơn tất cả họ cần sự cảm thông, chia sẻ và không kỳ thị từ cộng đồng để tiếp tục sống và chủ động ngăn ngừa lây nhiễm cho những người khác.