Cơ hội nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn

Dịch COVID-19 bùng phát tại Bắc Ninh khiến năm học 2020-2021 diễn ra rất đặc biệt, đến trung tuần tháng 7 năm 2021 vẫn chưa kết thúc. Tuy nhiên, đây là năm học đạt nhiều kết quả nổi bật, rõ nhất là chất lượng giáo dục mũi nhọn thể hiện qua các kỳ thi quốc gia và quốc tế.

Có thể thấy, suốt thời gian dài, ngành GD-ĐT Bắc Ninh phải loay hoay nhiều giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn, nhưng kết quả đạt được chưa như mong đợi, chưa xứng với tiềm năng, vị thế vùng đất học và sự quan tâm chăm lo của lãnh đạo tỉnh.
Tại Bắc Ninh, nhiệm vụ phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia, quốc tế được giao cho trường THPT Chuyên Bắc Ninh, đây cũng là nơi hội tụ những giáo viên, học sinh xuất sắc nhất tỉnh.
Đối với kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, để khẳng định vị trí trong bảng xếp hạng, người ta thường đề cập đến các yếu tố: Tỷ lệ thí sinh dự thi đạt giải, giải chính thức (nhất, nhì, ba), số thí sinh đạt giải nhất và số thí sinh được dự thi, đạt giải khu vực và quốc tế. Có lẽ năm học 2013-2014, buồn thậm chí sốc là tâm trạng của nhiều giáo viên dạy chuyên khi kết quả đạt được gần như thấp nhất kể từ khi tái lập tỉnh, chỉ với 51% thí sinh dự thi đạt giải và không có giải nhất quốc gia. Sở GD-ĐT và trường phải giải trình với lãnh đạo tỉnh.
Trong cái khó ló cái khôn, sau cuộc họp căng thẳng giữa lãnh đạo tỉnh với Sở GD-ĐT và trường THPT Chuyên Bắc Ninh (tháng 3-2014), nhiều nút thắt trong cơ chế đã dần được tháo gỡ nhờ sự quan tâm của tỉnh cùng sự nỗ lực của ngành, nhất là đội ngũ giáo viên trực tiếp dạy các môn chuyên. Điều này được thể hiện rõ tại 2 Quyết định (QĐ): QĐ 366 của UBND tỉnh, ban hành tháng 7-2017 về Nâng cao chất lượng trường THPT Chuyên Bắc Ninh và 8 trường THCS trọng điểm; QĐ 369 về Quy chế tuyển chọn giáo viên và trường THPT Chuyên Bắc Ninh và 8 trường THCS trọng điểm. Nội dung các QĐ đều cụ thể, chi tiết chế độ đãi ngộ đặc biệt với giáo viên, học sinh các trường này.
Kiên trì các giải pháp đồng bộ, chất lượng giáo dục mũi nhọn của tỉnh khởi sắc và đang tiến những bước vững chắc, dần khẳng định vị thế vùng đất học. Điều này thể hiện rõ qua kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia 5 năm học gần đây: Tỷ lệ thí sinh dự thi đạt giải tăng, nhiều giải nhất và giải chính thức, nhiều thí sinh được vào vòng 2 chọn đội tuyển Việt Nam dự thi Olympic khu vực và quốc tế… Nổi bật nhất là năm học 2019-2020, đội tuyển tỉnh Bắc Ninh đã bứt lên tại kỳ thi quan trọng này với 64/72 thí sinh dự thi đạt giải, chiếm 89% gồm 8 giải Nhất, 20 giải Nhì, 21 giải Ba, 15 giải KK. Đây là kết quả xuất sắc nhất, toàn diện nhất kể từ khi tái lập tỉnh, đưa Bắc Ninh vào tốp 3 tỉnh dẫn đầu toàn quốc về thành tích thi chọn học sinh giỏi Quốc gia.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hương Giang và lãnh đạo Bộ GD-ĐT tuyên dương những học sinh giỏi quốc gia năm học 2019-2020 trong chương trình “Chắp cánh ước mơ - Bắc Ninh với khuyến học, khuyến tài” (tháng 11-2020).

Năm học 2020-2021, kết quả thi học sinh giỏi quốc gia của đội tuyển tỉnh thấp hơn năm học 2019-2020, nhưng vẫn rất ấn tượng với  57/72 thí sinh dự thi đạt giải, chiếm 79,2% gồm 5 giải Nhất, 21 giải Nhì, 21 giải Ba và 10 giải Khuyến khích. Với kết quả đó, Bắc Ninh xếp thứ 7 toàn quốc về tỷ lệ thí sinh dự thi đạt giải; xếp thứ 2 khu vực và xếp thứ 6 toàn quốc về số thí sinh đạt giải Nhất Quốc gia. Đáng nói, trong số những thí sinh đạt giải, có 13 thí sinh đủ điều kiện dự thi vòng 2 chọn các đội tuyển Việt Nam dự thi Olympic khu vực và quốc tế (4 em vinh dự có mặt trong đội tuyển VN dự thi Olympic khu vực Châu Á và Châu Âu. Có thể nói, để có học sinh đạt giải Olympic quốc tế thì cần nhiều giải pháp đồng bộ mang tính căn cơ hơn nữa, nhưng kết quả thi chọn học sinh giỏi quốc gia những năm gần đây cho thấy học sinh Bắc Ninh đang dần tiếp cận được với các kỳ thi tầm khu vực và quốc tế.
Một kỳ thi cũng rất quan trọng có ý nghĩa như thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế, đó là thi khoa học kỹ thuật. Năm học 2020-2021, đoàn Việt Nam có 7 dự án tham gia Hội thi khoa học kỹ thuật Quốc tế - ISEF tại Hoa Kỳ nhưng chỉ duy nhất dự án “Cánh tay robot dành cho người khuyết tật liệt cơ tay toàn phần” (dự án từng đạt giải nhất cấp tỉnh và giải nhất quốc gia) của 2 học sinh lớp 11A4 là Phạm Đức Linh và Nguyễn Đức An, Trường THPT Hàn Thuyên là đạt giải (giải Ba). Đây cũng là giải KHKT quốc tế chính thức đầu tiên của học sinh Bắc Ninh.
Với sự quan tâm của tỉnh, ngành GD-ĐT Bắc Ninh còn nhiều cơ hội nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn. Tại phiên họp thường kỳ tháng 6, UBND tỉnh đã nhất trí với tờ trình của Sở GD-ĐT về việc Quy định một số chế độ chính sách đối với trường THPT Chuyên Bắc Ninh, 8 trường THCS trọng điểm và chế độ đối với cán bộ quản lý, chuyên gia, giáo viên, học sinh tham gia bồi dưỡng, tập huấn đội tuyển tỉnh tham dự kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, khu vực và quốc tế trên địa bàn tỉnh. Tới đây UBND tỉnh sẽ trình HĐND tỉnh ra Nghị quyết thực hiện. Trong nội dung tờ trình UBND tỉnh, Sở GD-ĐT đề xuất nhiều cơ chế ưu tiên đặc biệt nhằm động viên, khuyến khích người tài và đối tượng thụ hưởng cũng rộng hơn, ngoài giáo viên, học sinh trường chuyên, trường trọng điểm còn có các trường THCS, THPT của tỉnh tham gia bồi dưỡng, tập huấn đội tuyển tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh (đối với cấp THCS), quốc gia, khu vực và quốc tế; cuộc thi KHKT quốc gia do Bộ GD-ĐT tổ chức và cuộc thi KHKT quốc tế ISEF do Hoa Kỳ tổ chức…
Tin tưởng trong những năm tới, chất lượng giáo dục mũi nhọn của Bắc Ninh sẽ thêm nhiều cơ hội bứt phá vươn lên, trở thành điểm sáng tiêu biểu toàn quốc, như vị thế vốn có của vùng đất học Kinh Bắc nổi tiếng trong suốt dòng chảy lịch sử của dân tộc.