Cờ Toán đi vào cuộc sống

Làng tôi là một trung tâm cờ tướng mạnh trong vùng. Những danh thủ từng ăn nhiều giải cờ thiên hạ lớp trước như các cụ Vương Đại, Vương Từ, Vương Phục, Phạm Tho … thường trao đổi thế cục và giao đấu với nhau. Lứa tuổi các anh tôi trong làng hầu như ai cũng biết chơi và chơi cứng vì có cái nền cao sẵn rồi.

Sống trong môi trường ấy, từ khi học lớp 3 tôi đã được học đánh cờ và thật lạ, chỉ sau ba tháng hè tôi đã đủ sức đánh bại tất cả đàn anh chỉ bằng một thế mã quỳ tự tôi sàng lọc lấy. Rồi tôi đánh trên cơ các bậc danh thủ và được đưa đi đấu hội làng. Lần đầu tiên đi đấu tôi đã ăn giải nhì ở hội làng Bưởi Cuốc. Từ cờ tướng tôi còn học hỏi nhiều thứ cờ khác và thứ nào chơi cũng có hạng cả như cờ vây, cờ vua, cờ ca rô, cờ hùm lợn, cờ trợ tướng, cờ nhảy, cờ chân chó, cờ cóc và gần đây là cờ toán.

Cờ toán tôi học trên báo Bắc Ninh. Được biết người phát minh ra cờ toán là ông Vũ Bảy, nghệ sĩ tạo hình, hiện là chi hội trưởng chi hội Mĩ thuật tỉnh, một người quen cùng sinh hoạt ở Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh, tôi tìm đến để học hỏi thêm. Ông Vũ Bảy rất mừng vì biết tôi và họa sĩ Phan Cẩm Thượng đều là vận động viên cờ tướng của tỉnh, lại quan tâm đến môn cờ mới của ông nên ông ngỏ ý mời tôi và họa sĩ Thượng tham dự thi đấu biểu diễn cờ toán cấp tỉnh. Tuy nhiên, do cờ toán mới, chưa được phổ biến rộng mà giải đấu cấp tỉnh đến nay vẫn chưa tổ chức được.

Trung tuần tháng 11 năm ngoái cờ toán dự thi Nhân tài đất Việt lọt vào chung khảo và giành giải ấn tượng, tôi đến chúc mừng và được ông Vũ Bảy vui mừng thông báo giải cờ toán cấp tỉnh và cấp quốc gia sẽ được tổ chức vào cuối năm nay. Nghĩa là cờ toán sau mấy năm đã được nhiều nơi tổ chức học và có nhiều người chơi.

Một trong những nơi đó là trường THCS xã Tân Chi (Tiên Du). Tôi liền đến tìm hiểu xem phong trào chơi cờ toán ở đây thực hư ra sao và ích lợi của nó trong đời sống thế nào.

Trường THCS Tân Chi hiện có 13 lớp, 420 học sinh, cảnh quan sư phạm khá đẹp. Thầy giáo Nguyễn Quốc Vệ, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, cơ duyên đến với cờ toán là do tìm được thông tin trên mạng. Thấy môn chơi áp dụng các phép tính rất bổ ích cho việc rèn kĩ năng tư duy và tính toán phù hợp với học sinh, thầy Vệ cử giáo viên đến liên hệ trực tiếp với ông Vũ Bảy. Thông qua công ti Hào Quang Việt, ông Bảy đã nhiệt tình giúp nhà trường tổ chức phong trào phổ cập cờ toán. Ông giúp tài liệu, bàn và quân cờ, giảng luật chơi và các chiến thuật khai cục, thế cờ tàn và cách tổ chức một giải đấu. Sau một thời gian tập luyện, đầu năm 2008 trường đã tổ chức giải đấu cấp trường lần thứ nhất.

Từ nền móng ban đầu này cờ toán đã đi vào dân cư. Nhiều người hâm mộ đã biết cách tự làm bàn và quân để chơi ở nhà. Các em học sinh ngoài giờ học thì lấy cờ toán làm môn chơi giải trí cả ở nhà lẫn ở trường. Hầu hết giáo viên và học sinh của trường đều chơi môn này. Đầu năm 2009 trường tổ chức giải cờ toán lần thứ hai. Cách thức tiến hành là phân loại từ lớp, sau đó phân loại ở khối để chọn người vào vòng chung kết. Thời gian kéo dài đến 3 ngày. Kết quả: Đỗ Quang Trường (7A) và Phạm Thị Mơ (7B) giải Nhất; Trần Tiến Mạnh (8A) và Nguyễn Thị Hương Quỳnh (8A) giải Nhì; Nguyễn Xuân Hùng (6A) và Nguyễn Thị Hằng (6B) giải ba.

Em Đỗ Quang Trường cho biết bí kíp của riêng mình là cần phải áp dụng hai nguyên tắc khai triển quân: một là phải tập trung quân bảo vệ quân số 0, hai là phải đưa quân có trị số thấp hơn ra phía trước để có thể thực hiện được nhiều cách tính bắt quân đối phương. Muốn chơi cờ toán giỏi lại phải tính nhẩm nhanh và áp dụng các cách thức của chơi cờ vua, cờ tướng vào ván đấu cụ thể. Hàng ngày phải năng chơi, giao lưu thi đấu mới có được nhiều kĩ năng cần thiết vì đây cũng là một môn thể thao.

Thầy Nguyễn Quốc Vệ cho biết nhà trường dự định sẽ tổ chức tiếp một giải đấu vào đầu năm học mới để chuẩn bị cho giải đấu cấp tỉnh nếu được tổ chức vào cuối năm. Trường rất muốn tổ chức thi đấu giao hữu với đơn vị khác, tuy nhiên do kinh phí khó khăn nên mong muốn này khó có thể thực hiện được. Phong trào xã hội hóa giáo dục hiện nay chưa đủ mạnh để đầu tư tới cả các hoạt động thể thao của trường.

Theo sự giới thiệu của ông Vũ Bảy tôi lại đến một địa chỉ nữa là trường THCS Vũ Kiệt (Thuận Thành). Cô giáo Nguyễn Thị Sâm, hiệu trưởng nhà trường cho biết Trường mới vừa triển khai, nhưng do quân cờ chưa có nơi bán, hiện nay vẫn phải nhờ ông Vũ Bảy cấp cho nên số lượng bàn chưa nhiều, số người chơi còn ít chứ chưa phổ biến toàn trường được. Tuy nhiên, với ý nghĩa Thân thiện - Trí tuệ - Sáng tạo của cờ toán, nhà trường sẽ liên hệ với ông Vũ Bảy để được giúp đỡ phong trào chơi môn thể thao này, có thể có vận động viên dự đấu giải cấp tỉnh tới đây.

Cờ toán dễ chơi, dễ tạo lấy được bàn và quân để tự chơi, hy vọng rằng một vài năm tới sẽ trở thành một môn thể thao được phổ biến rộng rãi trong các nhà trường.

Phạm Thuận Thành

Thường Vũ - An Bình - Thuận Thành - Bắc Ninh