Xây dựng cộng đồng dân cư đoàn kết, văn minh

Thời gian qua, các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh duy trì triển khai thực hiện phong trào bài bản, gắn kết chặt chẽ với các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh và phát triển văn hóa cơ sở. Nổi bật là việc tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng các danh hiệu Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa, Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; xây dựng mô hình điểm khu dân cư văn hóa tiêu biểu tại 8/8 huyện, thị xã, thành phố. 
Một trong những chuyển biến đáng ghi nhận là sự lan tỏa của nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Theo tổng hợp của Ban Chỉ đạo phong trào trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh có khoảng 3600 đám cưới, hầu hết được tổ chức trang trọng, gọn nhẹ, tiết kiệm, không phô trương. Nhiều hủ tục rườm rà như chạm ngõ, thách cưới được giản lược. Hình thức tổ chức đăng ký kết hôn tại trụ sở UBND cấp xã dần phổ biến, tạo dấu ấn trang trọng, gắn kết giữa chính quyền và công dân. Về việc tang, từ đầu năm đến nay tỷ lệ thực hiện hỏa táng, điện táng đạt 74,3%. Đây là minh chứng rõ rệt trong sự thay đổi nhận thức và hành vi cộng đồng. 

Nhân dân rước bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào đình Đình Cả, xã Nội Duệ (Tiên Du). 

Hệ thống hương ước, quy ước tại các thôn, làng, khu phố tiếp tục được rà soát, sửa đổi phù hợp với thực tiễn, đảm bảo phát huy quyền làm chủ của nhân dân, đề cao nếp sống văn minh, xóa bỏ các hủ tục. Những mô hình “làng 3 sạch”, “khu dân cư xanh-sạch- đẹp”, “làng nông thôn kiểu mẫu” được nhân rộng, tạo diện mạo mới cho nông thôn và đô thị Bắc Ninh.
Lễ hội là mạch nguồn văn hóa dân gian đặc sắc cũng được chính quyền địa phương và các cộng đồng dân cư tổ chức bài bản, trang trọng, giữ gìn nghi thức cổ truyền nhưng vẫn bảo đảm lành mạnh, văn minh, phần lễ trang nghiêm, phần hội sôi nổi, phong phú. Lễ hội Bắc Ninh ngày càng thu hút đông đảo du khách thập phương.
Đáng chú ý, sự phối hợp giữa các ngành, đoàn thể , đặc biệt là vai trò của Ủy ban MTTQ, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên… gắn thực hiện Phong trào với những cuộc vận động chuyên đề như: “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”; “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”; tuyên truyền khu dân cư “không còn thực phẩm không an toàn”; “nâng cao chất lượng hàng Việt tại cộng đồng khu dân cư”; “đẹp nhà, sạch đường, sạch ruộng đồng”; “mô hình đường hoa”, phân loại rác tại nguồn, bảo vệ môi trường… 

Phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Nội dung, phương thức hoạt động phong trào được đổi mới phù hợp với đặc điểm, tình hình ở mỗi địa phương, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia; huy động được sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị. Qua đó, tăng cường thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền dân chủ của nhân dân; củng cố lòng tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh; tăng cường và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân; giữ vững ổn định chính trị xã hội ở cơ sở.
Cùng với những kết quả tích cực, việc triển khai thực hiện phong trào vẫn còn không ít hạn chế: Công tác tuyên truyền về thực hiện phong trào ở một số địa phương chưa thường xuyên; thiết chế văn hóa cơ sở chưa được khai thác hiệu quả; việc thực hiện nếp sống văn minh ở một số nơi còn mang tính hình thức; vẫn còn tình trạng ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội... ảnh hưởng đến công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đội ngũ công chức văn hóa ở một số địa phương còn thiếu, chuyên môn hạn chế, chưa phát huy hiệu quả vai trò tham mưu thực hiện phong trào...
Trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển của công nghệ, đô thị hóa mang tới mặt trái là lối sống thực dụng, sống nhanh, sống vội đang tác động không nhỏ đến đời sống cộng đồng. Do đó, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cần được triển khai quyết liệt, sáng tạo và hiệu quả hơn. Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động; tăng cường đầu tư hoàn thiện thiết chế văn hóa cơ sở; kiện toàn đội ngũ cán bộ văn hóa các cấp; đề cao vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên; biểu dương, khen thưởng kịp thời các mô hình tiêu biểu là giải pháp nhằm tiếp tục đưa phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa đi vào chiều sâu. Chú trọng đưa văn hóa vào từng lĩnh vực, từng hành vi, từng quy ước trong đời sống hàng ngày, làm sao cho mỗi người dân thực sự trở thành chủ thể văn hóa, sống có trách nhiệm với gia đình, cộng đồng và xã hội.