Cứu môi trường làng nghề Mẫn Xá, “khó mấy cũng phải làm”

Bài 2: Khó mấy cũng phải làm

Những ngày này, làng nghề Mẫn Xá “sôi động, tấp nập” bất thường bởi động thái tích cực trong chỉ đạo, điều hành của tỉnh, sự vào cuộc quyết liệt của huyện và xã đối với thực trạng ô nhiễm môi trường như một “khối u ác tính” chưa thể cắt bỏ. 140 hộ dân vi phạm lấn chiếm sử dụng đất nông nghiệp dựng xưởng, lán tạm để cô, đúc nhôm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng bị cưỡng chế, buộc tháo dỡ. Đây là một trong những động thái mở đầu cho những giải pháp mạnh tiếp theo của các cấp chính quyền, khẳng định quyết tâm làm sạch “cứu” môi trường ở xã nghề Văn Môn trong thời gian sớm nhất.

Lực lượng chức năng tổ chức cưỡng chế hộ vi phạm lấn chiếm đất đai dựng xưởng cô đúc nhôm.

Quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành
Khoảng gần 300 nhân lực gồm các lực lượng công an, quân sự, cán bộ phòng chức năng, dân quân tự vệ cùng phương tiện máy móc, thiết bị hỗ trợ đang gấp rút tháo dỡ toàn bộ nhà xưởng, lều lán, dây chuyền cô đúc nhôm của các hộ dân tự ý lấn chiếm đất đai xen kẹp trong dân, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Đồng thời cưỡng chế giải phóng mặt bằng Khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải rắn làng nghề diện tích 3,8 ha của xã, theo Văn bản số 2669/UBND-XDCB ngày 20-5-2020 của UBND tỉnh. Công tác cưỡng chế được thực hiện bài bản, đúng trình tự, thủ tục, nên người dân cơ bản chấp hành, không có bất kỳ sự phản kháng nào gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Ông Nguyễn Văn Trường, chủ cơ sở sản xuất Mận Trường, một trong các hộ bị cưỡng chế chia sẻ: “Chúng tôi chấp hành chủ trương đúng đắn của Nhà nước. Vẫn biết là ô nhiễm nhưng làm nghề, phải theo nghề, không thể bỏ, đó là nguồn sống của cả gia đình. Chúng tôi chỉ mong nhận được sự hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” để giải quyết thỏa đáng bài toán ô nhiễm hiện nay. Nguyện vọng lớn nhất của gia đình là được vào CCN sản xuất, được xử lý môi trường bài bản, nhưng hiện nay, giá thuê đất đắt gấp đôi so cam kết ban đầu của chủ đầu tư là Tập đoàn Hanaka, nên tôi cũng như nhiều hộ sản xuất trong làng không có đủ điều kiện để vào, rất mong nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền các cấp”.
Cưỡng chế, tháo dỡ các xưởng sản xuất vi phạm lấn chiếm đất đai chỉ là một trong những giải pháp bước đầu để khắc phục một phần tình trạng gia tăng ô nhiễm môi trường tại đây. Nhiều dự án, đề án về làm sạch môi trường xã nghề Văn Môn đã, đang gấp rút triển khai quyết liệt theo đúng tinh thần chỉ đạo của tỉnh. Tại buổi làm việc với UBND huyện Yên Phong đầu tháng 3 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hương Giang nhấn mạnh: Đối với các kiến nghị, đề xuất về việc xử lý chất thải, xỉ nhôm tại làng nghề Mẫn Xá yêu cầu huyện có báo cáo cụ thể trình tỉnh để có phương án giải quyết phù hợp; giao Sở Tài nguyên và Môi trường sớm tham mưu UBND tỉnh có văn bản báo cáo, xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường xử lý dứt điểm rác thải, chất thải, bảo đảm vệ sinh môi trường tại xã nghề Văn Môn. Đối với dự án CCN làng nghề Mẫn Xá yêu cầu Thanh tra liên ngành tiến hành thanh tra toàn diện nhằm giải quyết dứt điểm những vướng mắc, nhanh chóng đưa các hộ sản xuất trong khu dân cư vào CCN, như vậy sẽ giải quyết cơ bản tình trạng ô nhiễm môi trường.  
Quyết tâm chính trị từ tỉnh đến cơ sở khẳng định rõ: Việc khó mấy cũng phải làm, hơn nữa, Yên Phong đã vinh dự được đón nhận Bằng đạt chuẩn huyện Nông thôn mới thì một hình mẫu Nông thôn mới khang trang, hiện đại, bảo đảm các yếu tố phát triển bền vững, không thể để tồn tại “một điểm nóng môi trường” như ở Văn Môn. Tỉnh yêu cầu huyện Yên Phong phải chỉ đạo quyết liệt chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng CCN làng nghề gắn với xây dựng hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường để đưa các cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư; xem xét cụ thể các kiến nghị của người dân Văn Môn cũng như chủ sản xuất để có biện pháp tháo gỡ phù hợp. Trước mắt yêu cầu các cơ quan chức năng kiểm tra gắt gao việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất, nếu vi phạm sẽ xử lý mạnh tay, đình chỉ hoạt động cho đến khi khắc phục đầy đủ các yếu tố bảo vệ môi trường được tái sản xuất. Đã có nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vi phạm gây ô nhiễm môi trường bị UBND tỉnh ra quyết định xử phạt hàng trăm triệu đồng và đình chỉ sản xuất đến khi khắc phục được các sai phạm. Hình thức răn đe này đã phần nào phát huy tác dụng trong việc ngăn chặn đổ, chôn lấp trộm chất xỉ thải hiện nay.
Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án xử lý ô nhiễm môi trường
Trước sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, huyện Yên Phong phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án: Thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn tồn đọng; Dự án đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải làng nghề Văn Môn, diện tích 3,8 ha; Xây dựng ban hành quy chế quản lý chất thải rắn làng nghề mới phát sinh và đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng CCN làng nghề Mẫn Xá.  

Đối với Dự án “Thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn tồn đọng xã Văn Môn”, Phòng Tài nguyên và Môi trường đang phối hợp với các đơn vị liên quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Ông Phạm Đức Định, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường khẳng định: Mặc dù hiện nay chưa xây dựng được định mức, đơn giá xử lý cụ thể đối với xỉ thải, nhưng Phòng tích cực tham mưu với huyện nhanh chóng phê duyệt điều chỉnh, bổ sung dự toán các công việc chuẩn bị Dự án; phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu gói thầu tư vấn xác định đơn giá xử lý chất thải thuộc Dự án. Đồng thời Phòng phối hợp với Viện Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) ký Hợp đồng tư vấn xây dựng đơn giá công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn tồn đọng tại xã Văn Môn. Đầu tháng 3, Viện Kinh tế xây dựng đã có Văn bản số 494/VKT-TTTT về việc “Xây dựng đơn giá xử lý chất thải rắn tại xã Văn Môn”. Ngay sau khi có đơn giá, Phòng Tài nguyên và Môi trường sẽ tham mưu với huyện trình Sở Tài chính thẩm định định mức, đơn giá xử lý xỉ thải trình UBND tỉnh phê duyệt (dự kiến đầu quý II sẽ có đơn giá chính thức để thực hiện).
Về Dự án đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải rắn làng nghề Mẫn Xá với diện tích 3,8 ha, huyện đã giao Ban Quản lý dự án xây dựng huyện lập dự án đầu tư san lấp mặt bằng và đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng để triển khai trong thời gian sớm nhất. Sau khi giải phóng mặt bằng xong khu xử lý 3,8 ha, huyện sẽ trình và xin tỉnh chủ trương đầu tư xây dựng khu xử lý theo 2 phương án: Phương án 1, lập dự án đầu tư xây dựng theo hướng toàn bộ diện tích 3,8 ha sử dụng để chứa xỉ thải từ các cơ sở sản xuất trong làng nghề, sau đó vận chuyển xỉ thải đến đơn vị có chức năng để xử lý; phương án 2, thực hiện xã hội hóa việc đầu tư xây dựng khu xử lý, sử dụng công nghệ hiện đại để xử lý triệt để xỉ thải. Căn cứ vào tình hình thực tiễn huyện Yên Phong đề xuất thực hiện theo phương án 2.
Phòng Tài nguyên và Môi trường cũng đang tích cực phối hợp với xã Văn Môn và đơn vị tư vấn xây dựng “Quy chế quản lý và vận hành khu xử lý”. Chính quyền xã tập trung tuyên truyền tạo sự đồng thuận trong cán bộ đảng viên, nhân dân các thôn có đất thu hồi nhằm sớm hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng Dự án. Dự kiến khởi công trong tháng 6 năm nay.
Dự án CCN làng nghề Mẫn Xá, quy mô 29,6 ha, đã triển khai 26,54 ha được coi là “chìa khóa” giải quyết bài toán ô nhiễm môi trường làng nghề nhưng tiến độ thực hiện vẫn chưa như mong đợi. UBND xã Văn Môn và Công ty CP Tập đoàn Hanaka đã tổ chức các đợt tuyên truyền, vận động hộ dân có đất thu hồi nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và bàn giao đất theo phương án được phê duyệt nhưng sau nhiều lần, đa số hộ dân vẫn chưa đồng thuận, lý do: Các hộ phản ánh Công ty CP tập đoàn HaNaKa không thực hiện đúng cam kết ban đầu là tạo điều kiện cho các hộ thuê lại đất trong CCN. Hiện nay, trên mặt bằng quy hoạch của Dự án, các hộ dân đổ trộm chất thải xỉ nhôm, chất thải rắn sinh hoạt, chất thải công nghiệp... rất lớn gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của nhân dân địa phương. Trước thực tế đó, UBND huyện thành lập Ban thực hiện cưỡng chế thu hồi đất và tổ chức đối thoại nhân dân ngay trong tháng 3; hoàn thiện hồ sơ cưỡng chế thu hồi đất theo quy định. Đề nghị tỉnh giao Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra toàn bộ Dự án CCN làng nghề Mẫn Xá nhằm tìm phương án khả thi nhất là tạo điều kiện cho các hộ sản xuất cô đúc nhôm trong làng nghề được thuê đất trong CCN với giá cả phù hợp để di dời.
Các Dự án đang khẩn trương triển khai thực hiện dưới sự điều hành quyết liệt của UBND huyện, sự chỉ đạo sát sao của tỉnh, chắc chắn sẽ tạo môi trường sản xuất mới văn minh, hiện đại cho xã nghề Văn Môn. Kỳ vọng một làng nghề phát triển hiện đại với môi trường đầu tư thông thoáng, có hạ tầng lắp đặt máy móc, quy trình sản xuất tiên tiến, thúc đẩy kinh tế phát triển, vẫn bảo đảm các yếu tố môi trường bền vững chắc chắn sẽ thành hiện thực, bắt nhịp cùng xu thế hội nhập và phát triển.