Dòng họ Nguyễn Xuân, tấm gương khuyến học ở vùng đất học Mão Điền

Mão Điền (Thuận Thành) từ hàng chục năm nay đã được mệnh danh là “làng Đại học” bên sông Đuống. Góp sức để mảnh đất thuần nông ấy được cả nước biết đến và tôn vinh là sự nỗ lực của mỗi gia đình, dòng họ nơi đây. Một trong những dòng họ tiêu biểu làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài ở đất Mão Điền chính là họ Nguyễn Xuân.

Ở Mão Điền, Nguyễn Xuân là dòng họ lớn với hơn 3.300 khẩu và 1.640 suất đinh, có mặt ở các thôn, xóm trong xã. Từ lâu, Nguyễn Xuân đã là dòng họ nổi danh bởi truyền thống hiếu học; luôn ý thức đoàn kết chăm lo giúp con cháu vươn lên trên con đường học vấn.
Từ mấy chục năm trước, dòng họ Nguyễn Xuân đã có nhiều việc làm thiết thực thể hiện sự quan tâm với cháu con trong công tác khuyến học, khuyến tài, nhưng phải đến năm 2002, khi Ban khuyến học dòng họ thành lập thì hoạt động khuyến học mới thực sự nền nếp, chuẩn mực với những quy định cụ thể, rõ ràng được mọi người rất ủng hộ.
Tích cực góp tâm góp sức cho công tác khuyến học dòng họ Nguyễn Xuân là nhà giáo Nguyễn Xuân Viên. Thầy Viên là cựu Hiệu trưởng Trường THCS Mão Điền suốt mấy chục năm, những năm đương chức, thầy kiêm thêm nhiệm vụ Phó Chủ tịch Thường trực Hội khuyến học xã Mão Điền được nhiều người biết đến, kính trọng và tôn vinh, xem như một trong những người thắp sáng ngọn lửa hiếu học vùng quê này. Năm 2014, thầy Viên nghỉ hưu nhưng vẫn tham gia công tác khuyến học, làm Trưởng Ban khuyến học dòng họ Nguyễn Xuân.
Theo nhà giáo Nguyễn Xuân Viên, Ban khuyến học dòng họ hiện có 13 thành viên đại diện cho các chi tộc, thôn xóm, hoạt động rất bài bản. Nhiệm vụ của Ban là giúp hội đồng gia tộc soạn thảo các văn bản tộc ước và bổ sung tộc ước dòng họ; trao quỹ khuyến học hàng năm; động viên tộc họ xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, gia đình văn hóa, dòng họ văn hóa theo các tiêu chí của địa phương; trong mỗi gia đình họ Nguyễn Xuân phải có ít nhất 1 người tham gia hội viên Ban khuyến học dòng họ để nắm bắt kịp thời những thông tin liên quan… Khi đã thành hội viên Ban khuyến học dòng họ thì phải có nhiệm vụ động viên con cháu trong gia đình phấn đấu vươn lên, quyết tâm không để con em phải bỏ học giữa chừng… Sự nỗ lực của mỗi thành viên, hội viên dòng họ đã giúp cho phong trào khuyến học, khuyến tài của họ Nguyễn Xuân ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Dòng họ Nguyễn Xuân tuyên dương những học sinh tiêu biểu xuất sắc dịp tháng 9-2018.

Theo số liệu bước đầu của Hội đồng gia tộc, đến tháng 7-2018, dòng họ Nguyễn Xuân có tới 943 người có trình độ Đại học và Cao đẳng trở lên, đạt tỷ lệ 28,6% trong số 3.300 khẩu được điều tra. Trong số 943 người có trình độ Đại học và Cao đẳng trở lên thì có 391 người là con trai, 367 là con gái và 185 là con dâu. Rất nhiều gia đình trong họ Nguyễn Xuân có tất cả các con đạt trình độ Đại học trở lên.
Các tấm gương tiêu biểu trong họ Nguyễn Xuân gồm: 1 nhà văn, nguyên Giám đốc NXB Hội nhà văn Việt Nam, 1 Tổng biên tập Báo Nhi đồng, 3 Phó Giáo sư, 1 Viện trưởng, 19 Tiến sĩ và Nghiên cứu sinh, 59 Thạc sĩ, nhiều sỹ quan cao cấp cũng rất nhiều doanh nhân thành đạt…
Để công tác khuyến học dòng họ ngày càng phát triển, họ Nguyễn Xuân rất quan tâm đến công tác xây dựng Quỹ khuyến học để tôn vinh những tấm gương tiêu biểu xuất sắc. Quỹ khuyến học dòng họ dựa trên 2 nguồn chính là đóng góp của các thành viên dòng họ và lòng hảo tâm của những người con họ Nguyễn Xuân thành danh, thành đạt. Chỉ tính riêng 1 đợt ủng hộ Quỹ khuyến học (tháng 6-2017), họ Nguyễn Xuân đã nhận được 150 triệu đồng để chi dùng cho công việc.
Việc trao Quỹ khuyến học được tổ chức với nghi lễ rất trang trọng tại nhà thờ họ, định kỳ 2 lần/năm vào đầu tháng 9 Dương lịch và ngày 5-12 Âm lịch (ngày giỗ Tổ họ). Đối tượng được nhận quỹ là những học sinh đỗ Đại học, học sinh giỏi các cấp… Vừa nhận quỹ khuyến học, các em học sinh, sinh viên vừa được bề trên căn dặn nhiều điều hay lẽ phải để phấn đấu vươn lên làm rạng danh tổ tiên, dòng họ.
Với việc làm cùng nhiều kết quả đạt được, dòng họ Nguyễn Xuân xứng đáng là tấm gương tiêu biểu trong công tác khuyến học, khuyến tài của vùng đất học Mão Điền (Thuận Thành). Chính bởi thế, trong những trang vàng truyền thống về công tác khuyến học, khuyến tài của tỉnh Bắc Ninh những năm gần đây, họ Nguyễn Xuân (Mão Điền) luôn là điển hình tiêu biểu cần được lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng xã hội.