Giải pháp nào để dồn điền đổi thửa thành công

Tình trạng đất nông nghiệp manh mún hiện nay là do trước đây việc chia đất canh tác cho nông dân thực hiện theo phương châm: “Có gần có xa, có xấu có tốt, có cao có thấp”, dẫn đến có những hộ nông dân sở hữu trên 10 thửa ruộng nằm rải khắp các xứ đồng. Cá biệt như ở huyện Yên Phong, một hộ dân sở hữu 21 thửa ruộng với diện tích chỉ vài chục mét vuông/thửa. Đất đai manh mún, phân tán cũng gây ra những tổn thất không nhỏ. Sự manh mún đã làm giảm 2,4-4% diện tích đất nông nghiệp do các bờ ngăn, bờ thửa. Ngoài ra, ruộng đất manh mún còn làm tăng phí lao động, hạn chế khả năng đầu tư và áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Hạn chế khả năng cơ giới hoá nông nghiệp. Chi phí sản xuất lớn, giá thành tăng cao, chất lượng sản phẩm thấp, thiếu khả năng cạnh tranh.

Phong trào dồn điền đổi thửa (DĐĐT) đã diễn ra ở nhiều nơi. Phần lớn đều áp dụng theo mô hình chuyển đổi từ ô thửa nhỏ thành ô thửa lớn để tích tụ ruộng đất, hình thành các gia trại trồng trọt, chăn nuôi hoặc nuôi trồng thuỷ sản. DĐĐT để đưa chăn nuôi ra khỏi khu dân cư, tránh ô nhiễm môi trường như cách làm của huyện Yên Phong. Cũng có thể DĐĐT để phát triển sản xuất theo mô hình tổ hợp tác hoặc hợp tác xã chuyên cây, chuyên con. Trong đó, xã viên của hợp tác xã là các hộ nông dân cùng góp đất với nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp để tổ chức sản xuất kinh doanh một ngành hàng nào đó.

Sau khi nhận thức được lợi ích của việc dồn đổi ruộng đất, phần lớn các hộ nông dân đều tự nguyện tham gia DĐĐT cho nhau trên cơ sở sự chỉ đạo thống nhất của các cấp uỷ Đảng, chính quyền và sự tham gia của các ban ngành, đoàn thể. Các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có vốn đầu tư và kinh nghiệm quản lý, sản xuất kinh doanh cũng có thể tham gia sản xuất - kinh doanh trên những mảnh đất mà người nông dân đã dồn đổi. Những hộ có đất, có cùng sở thích hoạt động sản xuất, kinh doanh một loại sản phẩm nào đó cùng tham gia trong một tổ chức nhất định.

Từ thực tế của những mô hình, muốn DĐĐT thành công, công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu được lợi ích thiết thực của việc DĐĐT, đồng tình và tự nguyện tham gia là nhiệm vụ hàng đầu. DĐĐT phải gắn liền với công tác quy hoạch; từng địa phương cần quy hoạch, rà soát điều chỉnh quy hoạch để hình thành các vùng sản xuất hàng hoá theo từng cây, con ổn định, lâu dài. Cần có chủ trương và sự chỉ đạo thống nhất của các cấp chính quyền, tạo hành lang pháp lý và có chính sách hỗ trợ để xây dựng các mô hình trình diễn về DĐĐT. Tổ chức tham quan, học tập trao đổi kinh nghiệm giữa các địa phương.

Mặc dù vậy, công tác DĐĐT thời gian qua ở nhiều địa phương vẫn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao. Vì vậy, để đẩy nhanh DĐĐT, tạo đà cho công cuộc CNH - HĐH nông nghiệp, nông thôn, cần có sự chỉ đạo thống nhất từ tỉnh đến cơ sở. Xây dựng các chính sách hỗ trợ trước và sau DĐĐT, giúp bà con nông dân tổ chức sản xuất tốt hơn, có thu nhập cao hơn. Chuyển khuyến nông theo dạng “mô hình” bằng các dự án hoặc chương trình khuyến nông trọng điểm để phục vụ cho việc DĐĐT, sản xuất hàng hoá.

Bài, ảnh: Nguyễn Tuấn