Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh - Vì thế hệ tương lai

Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, tỷ số giới tính khi sinh (TSGTKS) nằm trong khoảng từ 103 - 106 bé trai/ bé gái. Tuy nhiên, tỷ số này đã gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây ở một số quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vùng đồng bằng sông Hồng tăng cao nhất cả nước.

Bắc Ninh nằm trong vùng đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số đứng thứ 2 trong khu vực, đứng thứ 3 trong cả nước, chỉ sau thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Mặc dù công tác Dân số - KHHGĐ trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận song tỷ suất sinh, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên của tỉnh còn cao và đặc biệt là tỷ số giới tính khi sinh rất cao, Bắc Ninh nằm trong nhóm 10 tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh cao nhất cả nước, và điều đáng nói là tỷ số này đều cao ở cả 8 huyện, thị xã, thành phố.

Theo bác sĩ Nguyễn Thanh Hà, Chi cục phó Chi cục Dân số - KHHGĐ: Nếu tính từ năm 1997 đến nay, tỉnh Bắc Ninh được tái lập đến nay, tỷ số giới tính của dân số tỉnh vẫn luôn nhỏ hơn 100, nhưng đang tăng lên khá nhanh. Kết quả điều tra cũng cho thấy, tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh tăng nhanh và đến nay đã ở mức đáng báo động. Năm 1999, tỷ số giới tính khi sinh ở mức 105,8 bé trai/ 100 bé gái thì đến năm 2016, tỷ số này đã lên tới 117/100, cao hơn mức chung của cả nước là 112,2/100.

Tình trạng gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ dẫn tới những hệ lụy khó lường về trật tự an toàn xã hội. Việc thừa nam, thiếu nữ sẽ dẫn đến việc nam giới khó kết hôn, kết hôn muộn hoặc không thể kết hôn. Nếu tình trạng này không được khắc phục, sau khoảng 20-30 năm nữa, cả nước sẽ thiếu khoảng 2,3 - 4,3 triệu phụ nữ, đồng nghĩa với việc sẽ có số đó nam giới trưởng thành không tìm được phụ nữ cùng trang lứa để kết hôn. Với số lượng lớn người không có cơ hội lập gia đình sẽ phá vỡ cấu trúc gia đình, gia tăng mại dâm, bạo hành giới, xâm hại và lạm dụng tình dục, buôn bán phụ nữ và trẻ em gái.

Trẻ em gái cần được tạo điều kiện thuận lợi để tạo dựng và phát huy vị thế xứng đáng trong xã hội.

Tại Việt Nam, nhiều chính sách pháp luật liên quan đến can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh đã được ban hành, trong đó Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14-11-2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế; Luật Bình đẳng giới được Quốc hội ban hành ngày 29-11-2006 cũng xác định hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới trong lĩnh vực y tế bao gồm: Cản trở, xúi giục hoặc ép buộc người khác không tham gia các hoạt động giáo dục sức khỏe vì định kiến giới; lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức hoặc xúi giục, ép buộc người khác phá thai vì giới tính của thai nhi… Các hoạt động thực thi pháp luật, chính sách liên quan đến mất cân bằng giới tính khi sinh như: Quản lý, theo dõi, kiểm tra tình hình chẩn đoán bằng siêu âm về giới tính thai nhi và nạo phá thai vì lý do lựa chọn giới tính; tổ chức kiểm tra các cơ sở cung cấp dịch vụ liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi… được tăng cường, tuy nhiên, với sự “nở rộ” của các cơ sở y tế tư nhân, dịch vụ siêu âm… và nhiều cách trả lời “lách luật” của các phòng khám về giới tính với các thai phụ, rất khó phát hiện được những sai phạm này.

Tỷ số giới tính khi sinh tại Bắc Ninh tăng cao đã đặt ra một yêu cầu cấp thiết là cần phải kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh, tiến tới đưa tỷ số này trở lại mức cân bằng tự nhiên. Trước thực trạng đó, UBND tỉnh đã xây dựng Kế hoạch thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2017-2020, trong đó chú trọng các nhóm giải pháp trọng tâm về: Truyền thông giáo dục và vận động nâng cao nhận thức chuyển đổi hành vi; xây dựng và thực hiện các chính sách khuyến khích hỗ trợ; nâng cao hiệu quả quản lý và hiệu lực thực thi pháp luật về nghiêm cấm các hình thức lựa chọn giới tính thai nhi…

Tại Bắc Ninh nói riêng và cả nước nói chung, mất cân bằng giới tính khi sinh là hậu quả của 3 nhóm nguyên nhân: Nguyên nhân cơ bản liên quan đến yếu tố văn hóa (sự ưa thích con trai và quan niệm phải có con trai đã ăn sâu, bám rễ trong tư tưởng, tiềm thức của đại bộ phận người dân), nguyên nhân phụ trợ liên quan đến yếu tố kinh tế và nguyên nhân trực tiếp liên quan đến yếu tố khoa học - kỹ thuật (lạm dụng tiến bộ khoa học công nghệ để thực hiện lựa chọn giới tính trước sinh)… Bởi vậy, để tránh hệ lụy của mất cân bằng giới tính là thế hệ tương lai thiếu trầm trọng nữ giới cần sự chung tay, góp sức của cộng đồng chứ không phải chỉ riêng ngành Y tế. Mỗi gia đình, mỗi người hãy thay đổi nhận thức về giới nữ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để trẻ em gái tạo dựng và phát huy vị thế xứng đáng trong xã hội.