Gốm Phù Lãng-Chưa tìm được tiếng nói chung cho làng nghề

Trong hệ thống làng nghề Việt Nam, Phù Lãng là làng nghề nổi tiếng với sản phẩm gốm cổ truyền. Gốm Phù Lãng đã có mặt trên khắp cả nước và thị trường nước ngoài như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaixia… Tuy nhiên, điều đáng nói là đến bây giờ làng nghề này vẫn chưa thành lập được một tổ chức ngành, nghề cho riêng mình, đồng nghĩa với việc gốm Phù Lãng chưa xây dựng được tiếng nói chung.

Vấn đề thành lập hội ngành nghề gốm Phù Lãng không phải là vấn đề mới bởi nó đã là đề tài gây nhiều trăn trở cho các hộ sản xuất gốm có ý thức quảng bá, xây dựng thương hiệu cho gốm quê hương mình. Anh Ngọc, chủ cơ sở sản xuất gốm Ngọc chia sẻ: “Điều tôi mong muốn nhất hiện nay là thành lập một hội sản xuất gốm Phù Lãng, điều này giống như thành lập gia đình gốm Phù Lãng. Có như vậy, giá trị gốm Phù Lãng mới được bảo vệ, thương hiệu gốm Phù Lãng mới vững chắc”. Theo anh Ngọc, việc chưa xây dựng được hội cho riêng mình dẫn đến các hộ sản xuất gốm Phù Lãng phải chịu rất nhiều thiệt thòi. Đơn cử như việc các cơ sở sản xuất gốm muốn xuất khẩu hàng ra nước ngoài buộc phải qua khâu trung gian. Điều này làm cho các hộ không thể chủ động trong sản xuất, phụ thuộc vào khâu trung gian, nhiều lúc còn bị ép giá. Anh Ngọc cũng mong muốn sẽ có một website riêng cho làng gốm Phù Lãng để quảng bá rộng rãi thương hiệu dòng gốm này trên mạng.

Đồng quan điểm với anh Ngọc, anh Phạm Văn Thành, chủ cơ sở sản xuất gốm Thành Thành cho biết: “Nếu thành lập được hội sản xuất gốm thì không gì tốt bằng, bởi nó liên kết, bảo vệ cho các hộ sản xuất. Đó sẽ là “đầu não” của gốm Phù Lãng để giải quyết những vấn đề chung của làng nghề. Hơn nữa, có tổ chức hội thì các khách hàng về đây tìm hiểu về gốm hay mở các tour du lịch dễ dàng hơn nhiều bởi có tổ chức đón tiếp họ. Hiện nay, tôi thấy nhiều khách hàng về đây muốn tìm hiểu về dòng gốm lại không biết vào đâu trước, tìm hiểu như thế nào bởi không có một cá nhân, tổ chức nào phụ trách vấn đề chung này”.

Có thể thấy, thực trạng sản xuất gốm ở Phù Lãng hiện nay là “mạnh ai nấy chạy”. Các hộ sản xuất gốm trong tình trạng lẻ tẻ, không có sự gắn kết với nhau, dẫn đến việc không có tiếng nói chung để cùng nhau xây dựng và bảo vệ thương hiệu gốm Phù Lãng. Hiện tại, Phù Lãng có khoảng 250 hộ làm gốm nhưng chỉ có ba cơ sở có thể tự xuất khẩu sang nước ngoài, đó là công ty gốm Nhung, công ty Trí Việt và hợp tác xã (HTX) gốm. Tại sao cho đến thời điểm này Hội sản xuất gốm Phù Lãng chưa ra đời? Theo anh Phạm Văn Thành, nguyên nhân quan trọng nhất là chưa có sự thống nhất của tất cả các hộ sản xuất gốm trong xã. Điều này bắt nguồn từ việc gốm Phù Lãng hiện nay được chia làm hai dòng: gốm mỹ nghệ và gốm truyền thống, lợi ích của hai dòng gốm này là khác nhau và nhất là không chung thị trường. Mặt khác các hộ sản xuất gốm truyền thống ở Phù Lãng chưa hiểu về mục đích, ý nghĩa, phương thức hoạt động… và lợi ích được  thụ hưởng khi tham gia.

Ông Nguyễn Tiến Nên, Phó Chủ tịch UBND xã Phù Lãng cho biết: “Chính quyền xã luôn cố gắng hết sức tạo điều kiện cho các hộ sản xuất gốm phát triển, những việc gì có lợi cho sự phát triển làng nghề thì xã nhất định sẽ làm”. Tuy nhiên, khi hỏi về việc thành lập hội ngành nghề, ông Nên cũng thừa nhận xã chưa nắm rõ các thủ tục thành lập như thế nào nên xã chưa đứng ra vận động thành lập.

Như vậy, vấn đề ở chỗ từ trước đến nay chưa có một tổ chức hay cá nhân nào đứng ra kêu gọi thành lập hội sản xuất gốm Phù Lãng, vận động và giải thích cho người dân hiểu về lợi ích của hội. Các hộ sản xuất gốm cũng chưa thông, chưa hiểu nên ngại thủ tục. Trong khi đó, Nghị định số 45/2010/NĐ-CP ngày 21-4-2010 của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội đã nói rõ về việc thành lập hội ở địa phương với thủ tục khá đơn giản.

Sản xuất gốm Phù Lãng hiện nay vẫn chưa hồi phục lại hoàn toàn do ảnh hưởng của đợt suy giảm kinh tế toàn cầu, tuy nhiên việc thành lập Hội ngành nghề càng trở nên bức thiết hơn. Phù Lãng cần có một tổ chức hội ngành nghề cho riêng mình để có chiến lược dài hơi trong việc xây dựng, quảng bá thương hiệu gốm Phù Lãng.

Bài, ảnh: Văn Phú-Nguyễn Liên (SVTT)